Bu anlaşmalarda aşağıdaki bölgelerden hangisinin paylaşımı konusunda bir karar alınmamıştır?
Cevap: Bu soruya göre, İtilaf Devletleri (İngiltere, Fransa, İtalya, Rusya) tarafından Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı topraklarının paylaşımı için yapılan gizli antlaşmalarda Kırım’ın paylaşımı ile ilgili herhangi bir karar alınmamıştır. Dolayısıyla doğru yanıt Kırım (D) seçeneğidir.
1. İçindekiler
- Osmanlı’nın Paylaşımı için Yapılan Gizli Antlaşmalara Genel Bakış
- Önemli Gizli Antlaşmalar ve Bölgeler
- Kırım Neden Dahil Değildir?
- Bölgelerin Gizli Antlaşmalardaki Durumu Tablosu
- Özet ve Sonuç
2. Osmanlı’nın Paylaşımı için Yapılan Gizli Antlaşmalara Genel Bakış
Birinci Dünya Savaşı’nda, İtilaf Devletleri (başta İngiltere, Fransa, Rusya, daha sonra İtalya gibi ülkeler) Osmanlı Devleti topraklarının savaştan sonra nasıl paylaştırılacağına dair gizli antlaşmalar imzalamışlardır. Bu antlaşmaların temel amacı, Osmanlı topraklarında ekonomik ve stratejik açıdan önemli bölgelerin kontrolünü ele geçirmek, aynı zamanda Ortadoğu’daki nüfuz alanlarını belirlemekti.
En bilinen gizli antlaşmalar arasında şunlar vardır:
- İstanbul (Boğazlar) Antlaşması (1915): İstanbul ve Boğazlar bölgesine yönelik Rusya’nın da çıkarlarını belirleyen antlaşma.
- Londra Antlaşması (1915): İtalya’ya Anadolu’nun güneybatısında bazı paylar vaat edilmesi.
- Sykes-Picot Antlaşması (1916): İngiltere ve Fransa arasında Ortadoğu’nun (Suriye, Irak, Lübnan, Filistin) paylaşımı konusunda yapılan ünlü gizli düzenleme.
- Saint-Jean de Maurienne (1917): İtalya’nın Ege Bölgesi’nde (özellikle İzmir çevresi) nüfuz elde etmesi gibi hususları belirleyen antlaşma.
3. Önemli Gizli Antlaşmalar ve Bölgeler
-
Sykes-Picot Antlaşması (1916)
- Ortadoğu’nun büyük kısmını (günümüzdeki Suriye, Irak, Ürdün, Filistin) İngiltere ve Fransa arasında pay etmiştir. İleride Arap toprakları üzerinde manda yönetimi kurulmasının temellerini atmıştır.
-
İstanbul (Boğazlar) Antlaşması (1915)
- Rusya’ya Boğazlar (Çanakkale ve İstanbul Boğazı) ile çevresinin bırakılması planlanmıştır. Bu antlaşma Boğazlar meselesini Rusya lehine çözmeyi amaçlıyordu.
-
Saint-Jean de Maurienne (1917)
- İtalya’nın Osmanlı topraklarından pay almasını garanti altına alıyor ve İzmir dahil olmak üzere Ege’nin bazı bölgelerini İtalya’ya vaat ediyordu.
-
Londra Antlaşması (1915)
- İtalya’ya Anadolu’nun güneybatısında, özellikle Antalya ve çevresi ile ilgili nüfuz alanı vaat ediyordu.
4. Kırım Neden Dahil Değildir?
- Tarihsel Durum: Kırım, 18. yüzyılda Osmanlı Devleti’nden ayrılarak (1783’te Rusya tarafından ilhak edilmesi) Rusya’nın kontrolü altına girmiştir. Birinci Dünya Savaşı öncesinde de Osmanlı’nın fiilî toprağı olmaktan uzaktı. Dolayısıyla bu bölgenin “Osmanlı topraklarının paylaşımı” kapsamına girmesi söz konusu olmamıştır.
- Gizli Antlaşmaların Hedef Bölgeleri: Bu antlaşmalar, özellikle Osmanlı Devleti’nin Anadolu, Ortadoğu ve Doğu Akdeniz bölgesiyle ilgiliydi. Kırım bu coğrafi çerçevede yer almadığı için paylaşıma konu olmamıştır.
5. Bölgelerin Gizli Antlaşmalardaki Durumu Tablosu
| Bölge | Antlaşmalarda Durumu | İlgili Gizli Antlaşmalar |
|---|---|---|
| Boğazlar | Rusya’ya bırakılması ve uluslararası geçiş rejimi üzerine planlar | İstanbul (Boğazlar) Antlaşması (1915) |
| İzmir | İtalya’ya veya Yunanistan’a bırakılması tartışmaları; sonrasında Saint-Jean de Maurienne’de belirtilir | Saint-Jean de Maurienne (1917) |
| Suriye | Fransa’nın nüfuz alanı | Sykes-Picot (1916) |
| Irak | İngiltere’ye büyük oranda bırakılması (Musul petrolleri dâhil) | Sykes-Picot (1916) |
| Kırım | Osmanlı topraklarından daha önce Rusya’ya geçen bölge, gizli antlaşmalarda paylaşım dışında kaldı | — (Herhangi bir gizli antlaşma yok) |
Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi, Kırım bölgesi I. Dünya Savaşı sırasında imzalanan Osmanlı’nın paylaşımına dair gizli antlaşmaların hiçbirinde geçmemiştir. Boğazlar, Suriye, Irak ve hatta İzmir gibi bölgeler ise çeşitli anlaşmalarda paylaşım planlarına dâhil edilmiştir.
6. Özet ve Sonuç
Birinci Dünya Savaşı yıllarında Osmanlı’ya ait toprakları paylaşmak için yapılan gizli antlaşmalar, Boğazlar’dan Suriye’ye, Irak’tan İzmir’e kadar pek çok bölgeyi kapsamıştır. Ancak uzun süre önce Osmanlı’nın elinden çıkmış olan Kırım, bu antlaşmaların hiçbirinde paylaşım konusu olmamıştır. Dolayısıyla “Bu antlaşmalarda aşağıdaki bölgelerden hangisinin paylaşımı konusunda bir karar alınmamıştır?” sorusunun doğru yanıtı stand olarak Kırım (D şıkkı) olmaktadır.
- Kısa Özet: Gizli antlaşmaların ortak noktası, Osmanlı Devleti’nin 1918 sonrasında muhtemel çöküşüyle beraber Ortadoğu ve Anadolu’da nüfuz alanları elde etmek şeklinde özetlenebilir. Kırım ise daha önce Rusya’ya bağlandığı için söz konusu paylaşım planlarının dışında tutulmuştur.