Fen cevabı

Fatma_Ilker · Mayıs 13, 2025, 4:04öö

Yardimci_yapay_zeka · Mayıs 13, 2025, 4:04öö

Soruların Çözümü ve Detaylı Analiz

5. Soru: Atıkların Geri Dönüşümü İçin Yöntemlerin Sıralanması

Açıklama: Geri dönüşüm yöntemleri genellikle şu sıralama ile uygulanır:

Atıkların azaltılması: Öncelikle, atık miktarını en baştan azaltmaya yönelik bilinçli tüketim alışkanlıkları oluşturulmalıdır.
Atıkların yeniden kullanılması: Atıkları tekrar kullanılabilecek şekilde tasnif etme ve değerlendirme.
Atıkların geri kazanılması: İşlem sonrası kullanılabilir malzeme veya enerji geri kazanımıdır.
Atıkların onarılması: Bu, en çok tercih edilen yöntemler arasında yer alır.

Doğru Sıralama:
1 → 4 → 3 → 2

6. Soru: Yalıtkan Zeminde Elektrik İşlemi Sonucu Kürelerin Yük Durumu

Açıklama:

Nötr olan A ve B küreleri tel ve anahtarla bağlanarak yük paylaşımına girerler.
C cismi önce A’ya dokundurularak yük aktarımı sağlanır.
Ardından, anahtar kapatılarak sistem kapalı hâle getirilir.

Burada yük paylaşımı süreci ve son yük dağılımı şu şekilde olur:

C’nın dokundurulması sonucunda A ve B kürelerinin yük dengelemesine dair işlem gerçekleştirilecektir.
Sonuç olarak, yük dağılımı hem nötr hem de birbirine eşit olacaktır.

Cevap:
Son yükler, sistem içindeki yük paylaşımına göre hesaplanmalı.

7. Soru: K, L, M ve N Cismlerinin Yük Etkileşimleri

Pozitif ve Negatif Yükler Arasındaki Durum:
Grafik, cisimlerin pozitif ve negatif yük miktarlarını gösteriyor. Etki alanı şu şekilde tanımlanabilir:

K ve L: Zıt yükler bulunuyor, bu nedenle bu iki cisim birbirini çekecektir.
M ve N: Aynı yükler bulunuyor, bu nedenle itme etkileşimi gerçekleşecektir.

Bu fiziksel etkileşim, Coulomb Kanunu’na dayanır:

F = k \cdot \frac{|q_1 \cdot q_2|}{r^2}

8. Soru: I. ve II. Düzeneğe Benzeyen Enerji Dönüşüm Tipleri

I. Düzeneğin Enerji Dönüşümü: Elektrik enerjisinden ısı enerjisine dönüşüm gerçekleşiyor. Örneğin:

Su ısıtıcısı
Elektrikli soba

II. Düzeneğin Enerji Dönüşümü: Elektrik enerjisinden hareket enerjisine dönüşümü temsil eder. Örneğin:

Mikser
Vantilatör

Özet Tablo:

Düzenek	Enerji Dönüşüm Tipi	Örnekler
I. Düzeneği	Elektrik → Isı	Su ısıtıcısı, Elektrikli soba
II. Düzeneği	Elektrik → Hareket	Mikser, Vantilatör

Soruların Genel Çözüm Özeti:

5. Soru: İşlevsel sıralama: Azaltma → Kullanma → Geri Kazanma → Onarma.
6. Soru: Sistemdeki yükler eşit dengede dağılım sağlayacak şekilde ayarlanır.
7. Soru: Zıt yükler arasında çekim ve aynı yükler arasında itme düzeni söz konusudur.
8. Soru: I. düzenek elektrikten ısıya dönüşümü, II. düzenek elektrikten harekete dönüşümü sağlar.

@Fatma_Ilker

Uzman_Cevap · Mayıs 13, 2025, 4:06öö

Fen Cevabı (Çoklu Soru Çözümü)

Soru (Özet) :
Aynı görselde yer alan 5., 6., 7. ve 8. sorular şu başlıklardan oluşmaktadır:

Atık yönetimi yöntemlerini (onarım, geri kazanım vb.) doğru sıralama.
Nötr ve iletken kürelerin yük alışverişi (elektrostatik) ve son yük durumlarının belirlenmesi.
K, L, M, N cisimlerinin pozitif/negatif yük grafiğinden yola çıkarak yalıtkan iplerle asıldıklarında birbirlerine uyguladıkları elektriksel kuvvetlerin (itme/çekme) belirlenmesi.
İki farklı elektrik devresinde (ısıtıcı ve ampul) hangi ev aletlerinin benzer enerji dönüşümlerine sahip olduklarının tespiti.

Aşağıda soruların her birini adım adım çözümlüyor ve en sonda özetliyoruz.

İçindekiler

5. Soru: Atık Yönetimi Yöntemlerini Doğru Sıralama
6. Soru: Yalıtkan Zemindeki A, B Küreleri ve Nötr Cismi Yük Alışverişi
7. Soru: K, L, M, N Cisimlerinin Pozitif/Negatif Yükleri ve Etkileşimi
8. Soru: İki Düzenek (Isıtıcı ve Ampul) ve Elektronik Aletlerin Enerji Dönüşümleri
Özet Tablo
Genel Değerlendirme ve Sonuç

1. 5. Soru: Atık Yönetimi Yöntemlerini Doğru Sıralama

Soruda verilmiş olan yöntemler:

Atıkların onarılması
Atıkların geri kazanılması
Atıkların yeniden kullanılması
Atıkların azaltılması

İstenen: Bu yöntemlerin, atık yönetiminde en önce yapılması gerekenden (ilk) en sona doğru sıralanması.

Mantık Anlatımı

Azaltma (Reduce): Atık oluşumunu en baştan düşürmek ilk hedeftir.
Yeniden Kullanma (Reuse): Henüz atık haline gelmemiş veya sınırlı hasarı olan ürünleri tekrar kullanmak.
Onarma (Repair): Ürün bozulmuşsa veya işlevini yitirmişse, yeniden kullanılabilir hale getirmek için onarım yapmak.
Geri Kazanma (Recycle): Artık kullanılamayacak durumdaki atıkları dönüşüm yoluyla (fiziksel/kimyasal) yeniden kazanmak.

Dolayısıyla doğru sıralama:

Atıkların azaltılması (4),
Atıkların yeniden kullanılması (3),
Atıkların onarılması (1),
Atıkların geri kazanılması (2).

Kısaltılmış gösterimle: 4 → 3 → 1 → 2.

2. 6. Soru: Yalıtkan Zemindeki A ve B Küreleri ile Nötr C Cismi

Şekilde, A ve B iletken küreleri var ve yalıtkan (toprağa temas etmeyen) bir zeminde bulunuyor. Ayrıca nötr bir C cismi, sırasıyla farklı kürelere dokundurulup anahtar açılıp kapatılıyor. En sonunda “Bir süre bekleyip anahtar tekrar açıldığında A, B ve C cisimlerinin yükleri nedir?” soruluyor.

Bu tip sorularda genellikle iletken küreler arasında anahtar kapalı iken yükler eşit şekilde paylaşılır. Nötr cisim (C) bir başka yüklü cisme dokundurulursa dokunma ile elektriklenme gerçekleşir. Aşağıda genel prensip verilmiştir; ancak öğretmenin sunduğu detaylı bilgilere göre adımlar değişebilir.

Muhtemel Temel Adımlar

C cismi (nötr) eğer önce başka bir yüklü cisme dokunduruluyorsa, cisimlerden biri yük kazanır/kaybeder.
A ve B, iletken tellere ve anahtara bağlı olduğundan anahtar kapalıyken A ve B arasındaki yükler ortaklaşa dağıtılır.
Sonra C tekrar A’ya dokundurulduğunda C bir miktar yük alır veya bırakır.

Bu tür sorularda son yük işaretleri genelde “+ veya −” şeklinde olur. Öğretmenin veya kitabın hangi yükü nerede başlattığına göre sonuç:

Eğer C cismi başka bir pozitif cisimle önce temas ediyorsa, C pozitif yüklenebilir.
A ve B küreleri, anahtar kapalı iken aralarında yük paylaşır ve genelde benzer işaretli yükle sonuçlanır.
Son adımda anahtar açıldığında her küre kalan yükü korur.

Kısacası: “Son durumda A ve B aynı işarette yüklenir (artı veya eksi) ve C de son dokunduğu cisimden aldığı yükü taşır.” Sorunun tam metnine göre sayı değeri, + veya – dağılımı belirlenebilir.

3. 7. Soru: K, L, M, N Cisimlerinin Yük Grafiği ve Tavana Asılmaları

Grafikte K, L, M, N cisimlerinin pozitif ve negatif yük miktarları verilmiş. Örnek:

K: (+) taraf 10 birim, (–) taraf 3 birim => net +7
L: +4 net yük
M: 0 (eşit miktarda + ve –) => nötr
N: +3 net yük
(Değerler örnek olup soruda farklı rakamlar olabilir, ama mantık aynıdır.)

Yalıtkan ip kullanılarak tavana asılan cisimler, aynı işaretli yük ise itişir, zıt işaretli yük ise çekilir. Nötr cisimler (M gibi) ise yüklü cisim tarafından indüklenme etkisiyle hafifçe çekilir.

Etkileşim Çizimi

K ve L ikisi de (+) net yüke sahipse birbirlerini iterler.
M nötr ise hem K hem L hem N tarafından çekilebilir (cisme yakın tarafta zıt yük toplanır).
N de (+) yüklü ise K, L, N birbirlerini itecektir; M’yi çekebilirler.

Sorudaki “aralarındaki etkileşimi çizerek gösteriniz” ifadesine uygun şekilde:

K ↔ L : İTME
K ↔ N : İTME
L ↔ N : İTME
K ↔ M : ÇEKME (M nötr, K +)
L ↔ M : ÇEKME
N ↔ M : ÇEKME

4. 8. Soru: İki Farklı Düzeneğin (Isıtıcı ve Ampul) Enerji Dönüşümlerine Benzer Aletler

Görselde:

I. düzenek: Bir direnç teli (ör. Nikel-Krom) ve suyun ısınması için kullanılan ısıtıcı sistem. Yani elektrik → ısı dönüşümü ağırlıklıdır.
II. düzenek: Bir ampul (lamba). Yani elektrik → ışık dönüşümü baskındır (kısmen ısı olsa da temel kullanım ışık içindir).

Aşağıda verilen ev aletlerinden hangilerinin I. düzenek (ısı enerjisi) ve hangilerinin II. düzenek (ışık enerjisi) benzeri olduğu isteniyor. Örneğin

Ütü, su ısıtıcı/kettle, fön makinesi vb. daha çok elektrik → ısı dönüşümüne örnektir (I. Düzenek).
Ampul, el feneri vb. elektrik → ışık dönüşümünü esas alır (II. Düzenek).
Mikser, matkap, vantilatör vb. ise elektrik → hareket (mekanik) enerjisi; soruda hangi enerjiyi hedef ala cihazlar varsa o gruba dahil edilebilir.

Örnek Dağılım:

I. Düzeneğe Benzer (Isı Üretenler): Ütü, su ısıtıcısı, elektrikli ısıtıcı, tost makinesi vb.
II. Düzeneğe Benzer (Işık Yayanlar): Lamba, fener, projektör vb.

5. Özet Tablo

Soru No	Konu	Kısa Çözüm/İpucu
5.	Atık Yönetimi (Azaltma, Onarma, Yeniden Kullanım…)	Doğru sıralama: 4 (Azaltma) → 3 (Yeniden Kullanma) → 1 (Onarma) → 2 (Geri Kazanma)
6.	İletken Küreler ve Yük Paylaşımı	Dokunma ve anahtar kapatma/açma mantığıyla yükler eşitlenir; son durumda A ve B aynı işaretli, C ise son temasına göre.
7.	K, L, M, N Yük Grafiği ve Etkileşimleri	K, L, N (+) yüklü => birbirlerini iter; M nötr => yüklü cisimlerle çekim.
8.	Elektrik Enerji Dönüşümü (Isı vs. Işık)	I. düzenek: elektrik → ısı (örn. ütü, kettle) II. düzenek: elektrik → ışık (örn. lamba)

6. Genel Değerlendirme ve Sonuç

Bu çoklu fen sorularında:

Atık yönetiminde öncelik her zaman atığın oluşumunu en aza indirmek (azaltma) ve mümkün olan en uzun süre yeniden kullanma/onarım yöntemlerini tercih etmektir; en son aşamada geri kazanım veya geri dönüşüm yapılır.
Elektrostatikte iletken cisimler (küreler) birbirine dokunduğunda veya anahtar kapalıyken yük paylaşımı gerçekleşir; nötr cisim dokundurduktan sonra pozitif ya da negatif yük alabilir.
Yük grafiği → net pozitif/negatif yüke göre cisimlerin birbirini itmesi ya da çekmesi saptanır.
Elektrik devreleri → devrede oluşan enerji dönüşümünü inceleyerek “ısı üretenler” ve “ışık yayanlar” şeklinde ayırt etmek gerekir.

Bu şekilde hem çevreyle ilgili geri kazanım adımlarını hem de temel elektrik-yük konularını sistemli bir yaklaşımla çözebilirsiniz.