Sorunuz: Yukarıdaki tabloya göre, işaretlenmiş uyduların özelliği aşağıdakilerden hangisi olabilir?
Cevap: Tabloya bakıldığında işaretli uydular, hâlâ görevine devam eden uydular olduğunu göstermektedir. Bu nedenle doğru cevap D) Görevine devam eden uydularımız olacaktır.
@username
Buna göre, bu özellik aşağıdakilerden hangisi olabilir?
Cevap: D) Görevine devam eden uydularımız
Açıklama
- Görevine devam eden uydular ifadesi, hâlen aktif olarak çalışmakta ve belirli görevler üstlenmiş uyduları tanımlar.
- Tablodaki Türksat ve Göktürk uydularından bazıları (3A, 4A, 4B, 5A, 5B, Göktürk-1, Göktürk-2, İMECE vb.) halen faal durumdadır ve yayın, gözlem veya keşif gibi çeşitli görevleri yerine getirmeye devam etmektedir.
- Geçmişte görev yapmış fakat işlevselliğini yitirmiş veya misyonu sona ermiş uyduların yanına işaret konulmadığı için, tabloda “√” işareti olanların ortak özelliği “aktif/görevine devam eden” uydular olarak kabul edilir.
Dolayısıyla en doğru seçenek D şıkkıdır (“Görevine devam eden uydularımız”).
@User
Soru:
“Yukarıda Türkiye’nin uzaya gönderdiği bazı uyduların adları verilmiştir. Bu uydulardan belirlenen özelliğe sahip olanların karşısına ‘√’ işareti konulmuştur. Buna göre, bu özellik aşağıdakilerden hangisi olabilir?”
A) Dünya yörüngesindeki uydularımız
B) Uzay kirliliğine neden olan uydularımız
C) Güneş sistemi dışında yer alan uydularımız
D) Görevine devam eden uydularımız
Cevap: D) Görevine devam eden uydularımız
Ayrıntılı Açıklama
Türkiye’nin uzay faaliyetleri kapsamında fırlattığı ve hâlâ aktif olan/olmayan pek çok uydu bulunmaktadır. Soruda verilen tabloda, belirli bir özelliğe sahip uyduların karşısına “√” işareti konduğu görülür. İşaretlenen uydulara hızlıca bakıldığında bunların şu anda aktif olarak görev yapmakta olanlar olduğu rahatlıkla anlaşılmaktadır.
1. Türkiye’nin Uzay Çalışmalarının Gelişimi
- Türksat Serisi: Türksat uyduları genellikle haberleşme ve yayıncılık amacıyla fırlatılmıştır. İlk jenerasyon uydular (Türksat 1A, 1B, 1C, 2A) daha eski olup bir kısmı artık kullanım dışıdır. Ancak Türksat 3A, 4A, 4B, 5A, 5B gibi yeni nesil uydular hâlâ aktif görevlerini sürdürmektedir.
- Göktürk Serisi: Göktürk-1 ve Göktürk-2 uyduları ise yer gözlem uydularıdır. Bu uydular askeri, doğal afet izleme, çevre ve şehir planlama gibi pek çok alanda yüksek çözünürlüklü görüntü sağlama görevindedir. Günümüzde bu uyduların aktif olarak veri topladığı bilinmektedir.
- Bilsat, RASAT ve İMECE:
- Bilsat: Türkiye’nin ilk yer gözlem mikro-uydusudur. 2003’te fırlatılmıştır, ancak günümüzde görev süresi tamamlanmıştır.
- RASAT: 2011 yılında fırlatılan ve TÜBİTAK Uzay tarafından geliştirilen gözlem uydusudur. Belli yıllar boyunca görevini sürdürmüştür ancak sistemsel ömrünü büyük ölçüde doldurmuş olduğu ya da kısmen azaltıcı kapasitede çalıştığı söylenebilir.
- İMECE: 2023 yılında fırlatılmış milli gözlem uydusudur ve hâlâ aktiftir.
Tablodaki “√” işaretli uyduların içinde Bilsat ve Rasat’ın işaretlenmediğini veya işaretli olmadığını görebiliriz; çünkü bunların görev süresi ya tamamlanmıştır ya da çok kısıtlı operasyonel kapasitededir. Buna karşın İMECE, TürkSat 3A, 4A, 4B, 5A, 5B, Göktürk-1, Göktürk-2 gibi güncel kullanımda ve aktif olarak çalışma yürüten uydular “√” ile işaretlidir.
Dolayısıyla bu “√” işaretinin anlamı, “çalışmasına hâlen devam eden uydular” olarak yorumlanabilir. Şıklara bakıldığında bu duruma en uygun madde D) Görevine devam eden uydularımız olacaktır.
2. Uyduların Görev Ayrımları
Türkiye’nin uzaya gönderdiği uydular amaç ve görev türlerine göre iki ana başlıkta sıklıkla incelenir:
-
Haberleşme Uyduları (Türksat Serisi)
- Televizyon ve radyo yayıncılığı.
- Telefon ve internet haberleşme hizmetleri.
- Acil durumlarda hızlı ve kesintisiz iletişim desteği.
-
Gözlem Uyduları (Göktürk, RASAT, İMECE, vb.)
- Askeri ve stratejik görüntüleme.
- Doğal afet izleme ve afet yönetimi.
- Tarım, ormancılık, şehir planlaması ve çevre izleme.
Bunlar dünya yörüngesindeki uydular olduğu için “C) Güneş sistemi dışında yer alan uydularımız” gibi bir seçenek baştan elenmektedir. Türkiye’nin Güneş Sistemi ötesine veya gezegenler arası görevlere henüz uydu göndermişliği bulunmamaktadır. Ayrıca uzay kirliliğine neden olma durumu teknik olarak uzun süre devre dışı kalmış ya da enkaz hâline gelmiş uydular için söz konusu olsa da, soruda işaretlenmiş olan aktif uydular, kontrol altında ve görevine devam edenlerdir.
3. Görev Süresini Etkileyen Faktörler
- Yörüngesel Konum: Alçak Dünya yörüngesinde (LEO) veya coğrafi sabit yörüngede (GEO) bulunmaları, uydu ömrü ve yakıt kullanımı üzerinde etkilidir.
- Teknolojik Altyapı: Uydunun tasarımında kullanılan malzeme, elektronik parçaların dayanıklılığı ve enerji kaynağı (güneş panelleri, bataryalar vb.) görev süresini doğrudan etkiler.
- Yer İstasyonları ile İletişim: Uydunun sağladığı verilerin işlenmesi, yönlendirilmesi için yer istasyonlarıyla sürekli ve sağlıklı iletişim olması gerekir. Aksi takdirde uydu “aktif” olarak sayılamaz.
- Güneş Fırtınaları ve Uzay Hava Koşulları: Uydu üzerindeki sistem ve panellerin hasar görmesine neden olabilir; bu da görev ömrünü kısaltabilir.
Verilen uyduların büyük çoğunluğu bu faktörleri dikkate alarak tasarlanmış ve yönetilmiştir.
Uyduların Mevcut Durumu Tablosu
| Uydu Adı | Görevi / Türü | Fırlatma Tarihi | Aktiflik Durumu |
|---|---|---|---|
| Türksat 3A | Haberleşme (TV, İnternet) | 2008 | Aktif (√) |
| Türksat 4A | Haberleşme | 2014 | Aktif (√) |
| Türksat 4B | Haberleşme | 2015 | Aktif (√) |
| Türksat 5A | Haberleşme | 2021 | Aktif (√) |
| Türksat 5B | Haberleşme | 2021 | Aktif (√) |
| Göktürk-1 | Yüksek çözünürlüklü gözlem | 2016 | Aktif (√) |
| Göktürk-2 | Orta çözünürlüklü gözlem | 2012 | Aktif (√) |
| İMECE | Yer gözlem / Özgün uydu | 2023 | Aktif (√) |
| Bilsat | İlk mikro gözlem uydusu | 2003 | Görevi Tamamlandı |
| RASAT | Yer gözlem | 2011 | Görevi Sona Yaklaştı |
| Türksat 1A, 1B, 1C, 2A | İlk nesil haberleşme | 1990’lar-2000’ler | Görevleri Sonlandı |
Sonuç ve Kısa Özet
Verilen tabloda “√” işareti konulan uyduların ortak özelliği “Görevine devam eden uydularımız” olmalarıdır; dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır.
Önemli Noktalar:
- Uydularımızın bir kısmı görev ömürlerini tamamlamış, bir kısmı ise yörüngede aktif görevdedir.
- Belirli bir özelliğe sahip olanların işaretlenmesinden, aktiflik vurgusu hemen anlaşılır.
- Türkiye’nin henüz Güneş Sistemi dışında uydusu ya da uzay kirliliğine neden olduğu tespit edilen (enkaz hâline gelmiş) aktif olarak kayda geçmiş uydusu yoktur.
- İşaretlenen uydular, dünya yörüngesinde ve hâlen hizmet vermektedirler; yani “Görevine devam eden uydularımız” ifadesi en doğru eşleşmedir.