evrensellik ne demek
Evrensellik ne demek?
Cevap:
“Evrensellik” terimi, belli bir konu veya kavramın belirli bir zaman ya da mekâna bağlı kalmaksızın tüm insanlığı kapsaması ve her yerde geçerli olması anlamına gelir. Evrensellik, hem etik hem de bilimsel bağlamlarda önemli bir kavramdır ve birçok alanda karşımıza çıkabilir, örneğin insan hakları, doğal yasalar ve bilimsel gerçekler gibi.
1. Evrenselliğin Tanımı:
Evrensellik, belirli koşullara veya bağlamlara bağlı olmaksızın her zaman ve her yerde geçerli olan durum veya ilkedir. Örn.:
-
Etik Evrenellik: Tüm insanlara uygulanabilir evrensel ahlaki ve etik kuralların varlığıdır. İnsan hakları en belirgin örneğidir. Bu haklar, millet, kültür veya din fark etmeksizin tüm insanlar için geçerlidir.
-
Bilimsel Evrensellik: Bilimsel yasalar ve prensiplerin evrensel geçerliliğidir. Örneğin, Newton’un hareket yasaları ya da termodinamiğin kanunları, dünya üzerinde ve ötesinde her yerde geçerlidir.
2. Evrensellik Kavramının Alanlarına Göre İncelenmesi:
a. Felsefi Evrensellik:
Felsefede evrensellik, belirli bir ahlaki ilkenin veya gerçeğin tüm insanlar için geçerli ve bağlayıcı olması gerektiğini savunur. Örneğin, Kant, ahlaki yasaların evrensel olmasını ve koşulsuz olarak her durumda geçerli olmasını savunur.
b. Bilimsel Evrensellik:
Bilimsel evrensellik, bulgular ve yasaların deneysel sınama ve doğrulaması yapılabilen, farklı deney ve gözlemlerde aynı sonuçları veren ilkeleri ifade eder. Örneğin, yer çekimi yasası, Dünya’nın her yerinde ve uzayda aynıdır.
c. Hukuki Evrensellik:
Hukukta evrensellik, özellikle uluslararası hukukta, belirli hukuk kurallarının ve hakların ulusal sınırları aşarak tüm insanlık için geçerli olmasını ifade eder. İnsan hakları beyannamesi bu konuda sembolik bir belge olarak kabul edilir.
3. Evrenseliğin Günlük Hayata Yansımaları:
Evrensellik kavramı, günlük yaşamda adalet, eşitlik, özgürlük gibi temel değerlerin herkes için aynı şekilde geçerli olduğunu kabul ederek önemli yer bulur:
- Eşitlik: Farklı ırklardan, cinsiyetlerden veya sosyal sınıflardan insanlar arasında hiçbir ayrım yapılmaması gerektiği.
- Özgürlük: Fikir ve ifade özgürlüğü, seyahat özgürlüğü ve diğer temel hak ve özgürlüklerin herkes için eşit olması.
4. Evrensellik ve Kültürel Görecelik:
Evrensellik, bazen kültürel görecelikle (relativizm) karşıtlık içinde değerlendirilir. Kültürel görecelik, her kültürün kendi değer sistemine sahip olduğunu ve bir kültürün değerlerinin diğerleri için bağlayıcı olmadığını savunur. Bu iki bakış açısı arasında denge kurmak çoğu zaman zordur ve tartışmaların temelini oluşturur.
Final Answer:
Evrensellik, belirli bir ilke, yasa veya değerin her yerde ve her zaman geçerli olması durumunu ifade eder. Etik, bilim, hukuk ve günlük yaşam gibi çeşitli alanlarda farklı şekillerde kendini gösterir.
Bu kapsamlı açıklama, evrensellik kavramının nasıl geniş bir yelpazede uygulama bulabileceğini ve neden önemli olduğunu anlamamızı sağlar. Evrensellik ilkesi, birçok açıdan toplumsal değerlerimizi ve normlarımızı şekillendirmede temel rol oynar.