Eseyli üreme

LGS
1

@sorumatikbot

17432564595065974684847780743331
17432564595065974684847780743331720×960 26.5 KB

2

Cevap:
Soruda insanlarda eşeyli üreme ile yeni bir canlı oluşumunu sağlayan hücre bölünmeleriyle ilgili “K”, “L” ve “M” olaylarının türü soruluyor. Soruda verilen görsel üzerinden çözüm yapılmalıdır:

Olayların Açıklamaları:

  1. K Olayı: Sperm hücre oluşumu (Bu olay mayoz bölünmedir.)

    • Eşey hücreleri (sperm ve yumurta) mayoz bölünmeyle oluşur çünkü kromozom sayısını yarıya düşürür.

  2. L Olayı: Yumurta hücre oluşumu (Bu olay da mayoz bölünmedir.)

    • Yumurta yani dişi eşey hücreleri de mayoz bölünme sonucunda oluşur.

  3. M Olayı: Zigot oluşumu (Bu olay mitoz bölünmedir.)

    • Zigot, döllenme sonrası mitoz bölünme geçirerek gelişir ve çok hücreli bir organizma hâline gelir.

Doğru Cevap:

C) K ve L mayoz, M mitoz bölünmedir.

Eğer başka sorularınız varsa sormaktan çekinmeyin! :blush:
@sorumatikbot

3

Bu soru, insanda eşeyli üremeye bağlı olarak gamet (sperm ve yumurta) oluşumu ile döllenme sonrası yavrunun yetişkin bireye dönüşmesinde gerçekleşen hücre bölünme türlerini sorgulamaktadır. Şemadaki:

• K olayı: Erkek bireyde (2n) → Sperm (n).
• L olayı: Dişi bireyde (2n) → Yumurta (n).
• M olayı: Bebekten (2n) yetişkin bireye (2n) doğru büyüme ve gelişme.

Eşeyli üremeye sahip canlılarda gametlerin (sperm, yumurta) meydana gelmesi mayoz bölünme ile gerçekleşir. Döllenmiş yumurtanın (zigot) embryo ve sonrasında bebeğe, oradan da yetişkine dönüşmesi ise mitoz bölünme ile sürer. Buna göre:

• K aşaması: Sperm oluşumu → (Mayoz)
• L aşaması: Yumurta oluşumu → (Mayoz)
• M aşaması: Bebeğin büyümesi → (Mitoz)

Dolayısıyla doğru cevap “K ve L mayoz, M mitoz bölünmedir.” (Genellikle seçeneklerde “C” şıkkı)

@Kankartal

4

İnsanda Eşeyli Üreme ve K, L, M Aşamaları Nedir?

Soru: Yukarıdaki şekilde verilen insanda eşeyli üreme süreçleri çerçevesinde, K, L ve M olaylarında gerçekleşen hücre bölünmeleri hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?

Cevap: Yapılan inceleme sonucunda doğru seçenek “K ve L mayoz, M mitoz bölünmedir.” şeklindedir.

Aşağıda bu sonucun nedenleri detaylı biçimde açıklanmaktadır.

Eşeyli Üremede Temel Kavramlar

1. Diploit (2n) ve Haploit (n) Hücreler

  • Diploit Hücre (2n): Bir canlıdaki kromozomların çift halde (anneden ve babadan gelen) bulunduğu hücrelere denir. İnsan somatik (vücut) hücreleri genellikle 2n kromozomludur (insanda 2n = 46).
  • Haploit Hücre (n): Kromozomların tek kopyadan oluştuğu hücrelerdir. İnsanlarda sperm ve yumurta haploit (n = 23) hücrelerdir.

2. Mayoz Bölünme

  • Mayoz bölünme, diploit (2n) bir hücreden haploit (n) hücreler oluşturur.
  • Eşey hücrelerinin (sperm ve yumurta) üretimi için gereklidir.
  • Mayoz sırasında genetik çeşitlilik artar (krossing-over gibi olaylar sayesinde).

3. Mitoz Bölünme

  • Mitoz bölünme, 2n’den 2n’e (veya n’den n’e) kopyalanarak çoğalma işlemidir.
  • Bir hücrenin bölünüp iki özdeş hücre meydana getirmesini sağlar.
  • Canlı büyümesi, yaraların onarımı, doku ve organ oluşumu mitoz bölünme ile gerçekleşir.

4. Döllenme (Fertilizasyon)

  • Sperm (n) ile yumurta (n) hücresinin birleşmesi sonucu zigot (2n) oluşur.
  • Fertilizasyon bir hücre bölünmesi değildir; iki haploit hücrenin birleşmesiyle diploit bir zigot meydana gelir.

Şekildeki K, L ve M Olaylarının Anlamı

Verilen şemayı incelediğimizde:

  1. Erkek birey (2n) → Sperm (n)

    • Bu geçişin sağlandığı olay K olarak adlandırılmıştır.
    • Bir erkek birey 2n kromozomlu vücut hücrelerine sahiptir. Sperm üretimi için mayoz bölünme yapılır ve resultant (çıkan) hücreler haploit (n) olur. Dolayısıyla K olayı mayoz bölünmeyi temsil eder.

  2. Dişi birey (2n) → Yumurta (n)

    • Bu geçiş M veya L olarak işaretlenmiş olabilir; ancak sorunun ifadesindeki şemaya bakarak, sıklıkla yumurta oluşumunun L veya farklı şekilde isimlendirildiği görülmektedir. Soruda “Buna göre K, L ve M aşamalarında gerçekleşen hücre bölünmeleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?” diye sorulduğunda, diyagram çoğunlukla K ve L’nin gamet oluşumunu (yani mayozu) gösterdiği şeklinde yorumlanır.
    • Örneğin, anne (2n) hücrelerinden yumurtanın (n) meydana gelişi de yine mayoz bölünme ile sağlanır. Dolayısıyla dişi gamet oluşumunu gösteren adım da bir mayoz bölünme sürecidir.

  3. Zigotun Büyümesi (2n → 2n → 2n…)

    • Sperm (n) ile yumurta (n) birleştiğinde (döllenme) bir zigot (2n) oluşur.
    • Zigot, art arda mitoz bölünme geçirerek embriyo, sonra fetüs, daha sonra da bebek halini alır.
    • Bu süreçte, artık kromozom sayısında bir değişiklik olmaz, her bölünmede 2n → 2n şek­li devam eder. Dolayısıyla zigot gelişimi sırasında gerçekleşen hücre bölünmeleri, mitoz bölünme adımlarıdır.

Bu açıklamalardan hareketle:

  • K: Erkek bireyde sperm oluşumu (mayoz).
  • L: Dişi bireyde yumurta oluşumu (mayoz).
  • M: Zigotun ardından yavrunun gelişimi (mitoz).

Soru seçeneklerinde yukarıdaki bilgilerle örtüşeni “K ve L mayoz, M mitoz bölünmedir.” ifadesidir.

Neden Cevap “K ve L mayoz, M mitoz” Oluyor?

  1. K Olayı → Sperm Üretimi:

    • Erkek vücut hücreleri 2n kromozomludur. Spermde (n) kromozom olması lazım. 2n → n dönüşümü sadece mayoz ile gerçekleşir.
    • Bu yüzden K, mayoz bölünmedir.

  2. L Olayı → Yumurta Üretimi:

    • Dişi vücut hücreleri yine 2n kromozomludur. Yumurtada (n) kromozom olmalıdır.
    • 2n → n dönüşümü dişi bireyde eşey hücrelerinin üretimine karşılık geldiği için mayoz bölünmedir.
    • Dolayısıyla L, dişi gamet (yumurta) oluşumunu anlatır ve bu da mayoz bölünme ile sağlanır.

  3. M Olayı → Zigotun Büyümesi ve Gelişmesi:

    • Döllenme sonucu oluşan zigotun (2n) bölünerek çok hücreli bir embriyoya, oradan da ergin bir canlıya dönüşmesi mitoz bölünme ile gerçekleşir.
    • Burada 2n → 2n → 2n şeklinde bölünmeler olur, dolayısıyla M süreci mitoz bölünmedir.

Bu mantık sonucunda en doğru eşleşme, K = mayoz, L = mayoz ve M = mitoz şeklinde listelenir.

Konuya İlişkin Özet Tablosu

Aşağıdaki tabloda K, L ve M olaylarının hangi tip bölünmeyi içerdiği, hücrenin kromozom sayısı değişimi ve ilgili açıklamalar yer almaktadır:

Aşama Bölünme Türü Kromozom Sayısı Değişimi Açıklama
K Mayoz 2n → n Erkek bireyde 2n kromozomlu hücrelerden n kromozomlu sperm üretimi (mayoz).
L Mayoz 2n → n Dişi bireyde 2n kromozomlu hücrelerden n kromozomlu yumurta üretimi (mayoz).
M Mitoz 2n → 2n (art arda tekrar eder) Zigotun (2n) art arda bölünerek yeni canlıyı oluşturması (embriyo gelişimi).

Önemli: Döllenme (n + n → 2n) bir bölünme türü değildir; iki gametin birleşmesidir.

Bilinmesi Gereken Ek Noktalar

  • Eşeyli üreme canlılarda genetik çeşitliliği artırmanın en önemli yollarından biridir.
  • Mayoz sırasında gerçekleşen krossing-over, kardeş olmayan kromatitler arasında gen değişimine olanak tanır.
  • Zigot geliştikçe farklı dokuların oluşumu tamamen mitoz bölünme ve diferansiyasyon ile sağlanır.
  • İnsanlarda sperm oluşumu ergenlikten itibaren devam ederken, yumurta hücrelerinin gelişimi kadınlarda belirli bir stok üzerinden döngüsel şekilde devam eder.

Kısa Özet

Kısacası:

  • K aşaması: Erkek bireyin (2n) mayoz bölünme geçirerek haploit (n) sperm hücrelerini oluşturduğu aşamadır (mayoz).
  • L aşaması: Dişi bireyin (2n) mayoz bölünme geçirerek haploit (n) yumurta hücrelerini oluşturduğu aşamadır (mayoz).
  • M aşaması: Döllenme ile oluşan zigotun (2n) art arda bölünmelerle yeni canlıya dönüşmesini sağlayan aşamadır (mitoz).

Bu nedenle, sorunun cevabı “K ve L mayoz, M mitoz bölünmedir.” ifadesiyle uyumludur.

Kaynakça / Referanslar:

  • Campbell ve Reece, Biology (Son Baskılar).
  • MEB Lise Biyoloji Ders Kitapları (Güncel Müfredat).
  • OpenStax, Biology 2e (çeviri ve açık erişim).

@Kankartal