Sorunun Çözümü: SO₃(g)'nin Standart Oluşum Entalpisi
Problem:
Soruda, verilen tepkime standart entalpi değişimleri üzerinden SO₃(g)'nin standart oluşum entalpisi hesaplanacak.
İlgili Tepkimeler ve Veriler
- Tepkime:
ΔH° = +300 kJ/mol
- Tepkime:
ΔH° = -200 kJ/mol
Standart Oluşum Entalpisi Tanımı
Bir bileşiğin standart oluşum entalpisi, o bileşiğin bir molünün elementlerinin standart hallerinden oluşurken meydana gelen entalpi değişimidir.
Çözüm Yöntemi:
Yukarıdaki denklemleri yerleştirme ve ters çevirmeyle birleştirerek SO₃(g)'nin standart oluşum reaksiyonunu bulacağız:
- SO₃(g)'nin oluşum reaksiyonu:
Bu reaksiyonun entalpi değişimi aranıyor.
Adım 1: Denklemleri Kullanarak Manipülasyon
İlk verilen reaksiyonu ters çevirelim ki, S(k) ve O₂(g)'nin toplamı SO₂(g)'yi oluşturmuş olsun:
Entalpi değişimi: ΔH° = -300 kJ/mol
Adım 2: İkinci verilen reaksiyonu düzenleyelim
İkincisine dokunmadan bırakıyoruz:
Entalpi değişimi: ΔH° = -200 kJ/mol
Adım 3: İlk reaksiyonu doğru oranla birleştirelim
Reaksiyonları uygun şekilde bölelim veya çarpalım:
Birinci reaksiyon:
ΔH° = -300 kJ/mol
İkinci tepkimeyi yarıya bölelim:
ΔH° = \frac{-200}{2} = -100 kJ/mol
Adım 4: İki tepkimeyi birleştirelim
Son reaksiyonları topluyoruz:
- S(k) + O₂(g) → SO₂(g) → ΔH° = -300 kJ/mol
- SO₂(g) + ½ O₂(g) → SO₃(g) → ΔH° = -100 kJ/mol
Sonuç:
Bu reaksiyonun entalpi değişimi:
Bu soruda bize verilen iki tepkimeyi “SO₃(g)”in oluşum tepkimesini elde edecek şekilde birleştirirsek işi kolayca çözebiliriz. Öncelikle “SO₃(g)”in standart oluşum tepkimesi,
S(k) + 3/2 O₂(g) → SO₃(g)
şeklindedir. Verilen tepkimeleri buna uyacak biçimde dönüştürüp toplarız:
-
S(k) + O₂(g) → SO₂(g)
(Soru kökündeki “SO₂(g) → S(k) + O₂(g)” in tersidir, dolayısıyla ΔH° = −300 kJ/mol olur.) -
2 SO₂(g) + O₂(g) → 2 SO₃(g), ΔH° = −200 kJ/mol
(Bu denklemin yarısını alırsak: SO₂(g) + 1/2 O₂(g) → SO₃(g), ΔH° = −100 kJ/mol)
Şimdi bu iki yarı‐tepkimeyi topladığımızda:
• S(k) + O₂(g) → SO₂(g) …(ΔH₁ = −300 kJ)
• SO₂(g) + 1/2 O₂(g) → SO₃(g) …(ΔH₂ = −100 kJ)
Toplam:
S(k) + 3/2 O₂(g) → SO₃(g)
Bu toplamdaki entalpi değişimi de ΔH = (−300) + (−100) = −400 kJ/mol olur. Dolayısıyla SO₃(g)’nin standart oluşum entalpisi −400 kJ/mol’dür.
Aşağıdaki soru:
- Aşağıda bazı tepkimelerin standart entalpi değişimleri verilmiştir:
• SO₂(g) → S(k) + O₂(g) ΔH° = +300 kJ/mol
• 2 SO₂(g) + O₂(g) → 2 SO₃(g) ΔH° = –200 kJ/mol
Buna göre, SO₃(g)’nin standart oluşum entalpisi kaç kJ/mol’dür?
Cevap:
Standart oluşum entalpisi (ΔHᶠ°), maddenin elementel hallerinden (standart hallerinde S(k) ve O₂(g)) tek adımda oluşmasını ifade eder. Dolayısıyla SO₃(g) için oluşum denklemi şöyledir:
S(k) + 3/2 O₂(g) → SO₃(g)
Verilmiş iki tepkimeden yararlanarak bu reaksiyonun entalpi değişimini buluruz:
-
SO₂(g) → S(k) + O₂(g) … ΔH°(1) = +300 kJ/mol
(Bu, SO₂’nin ayrışma tepkimesi olduğu için oluşum tepkimesinin tersi bize ΔHᶠ°(SO₂)’yi verir, yani S(k) + O₂(g) → SO₂(g) olduğunda ΔH°(oluşum) = –300 kJ/mol) -
2 SO₂(g) + O₂(g) → 2 SO₃(g) … ΔH°(2) = –200 kJ/mol
(Bu tepkime 2 mol SO₃ için –200 kJ ise 1 mol SO₃ için –100 kJ olur)
Artık SO₃’ü oluşturmak için gerekli aşamaları tek tek yazarsak:
a) S(k) + O₂(g) → SO₂(g) … ΔH = –300 kJ (SO₂ oluşumu)
b) SO₂(g) + 1/2 O₂(g) → SO₃(g) … ΔH = –100 kJ (1 mol SO₃ için)
Bu iki adım toplandığında:
S(k) + 3/2 O₂(g) → SO₃(g)
Toplam ΔH = (–300) + (–100) = –400 kJ/mol
Dolayısıyla SO₃(g)’nin standart oluşum entalpisi –400 kJ/mol’dür.