Refik Halit Karay
gurbet hikayeleri
Bakış açısi nedir
Refik Halit Karay’ın “Gurbet Hikayeleri” Kitabında Bakış Açısı Nedir?
Refik Halit Karay’ın eserlerinden biri olan “Gurbet Hikayeleri”, Türk edebiyatında özellikle realist (gerçekçi) tarzıyla dikkat çeken bir hikâye kitabıdır. Bu eser Karay’ın Anadolu’daki sürgün yıllarından edindiği gözlemleri topladığı bir hikâye derlemesidir. Bu hikâyelerde, özellikle Anadolu insanının yaşam tarzını, psikolojisini, acılarını ve hayata bakışını yansıtan gerçekçi bir anlatım ön plana çıkar.
Bakış açısı her edebi eserde, yazarın olayları hangi perspektiften anlattığını anlamamız açısından önem taşır. "Gurbet Hikayeleri"nde kullanılan bakış açısı, hikâyelerin derinlemesine anlaşılması için kritik bir rol oynar.
Gurbet Hikayeleri’nde Kullanılan Bakış Açısı
Refik Halit Karay’ın "Gurbet Hikayeleri"nde genel olarak hakim (ilahi) bakış açısı öne çıkar. Ancak farklı hikayelerde bazen kahraman bakış açısı da tercih edilmiştir. Bu, hikâye anlatımını zenginleştirir ve okuyucuyu farklı duygulara sürükler.
1. Hakim (İlahi) Bakış Açısı
- Hakim bakış açısı, yazarın hikâye içindeki tüm olayları görüp bildiğini, karakterlerin iç dünyalarını, geçmişlerini ve gelecekte başlarına neler geleceğini okuyucuya aktardığı bir bakış açısıdır.
- Refik Halit, "Gurbet Hikayeleri"nde sıklıkla bu yöntemle Anadolu insanının duygu dünyasını ve düşüncelerini derinden yansıtır.
- Örnek: Bazı hikayelerde, anlatıcı karakterin içsel dünyasını tüm ayrıntılarıyla okuyucuyu aktarmaktadır. Karakterlerin hissettikleri, düşündükleri ve içinde bulundukları toplumun onları nasıl etkilediği de bu nedenle açık bir şekilde görülebilir.
2. Kahraman Bakış Açısı
- Bazı hikâyelerde yazar, olayları bir karakterin gözünden anlatır; bu, kahraman bakış açısı olarak adlandırılır. Bu yöntemde anlatıcı, hikâyedeki bir ana karakterin dünyasından bakar ve sadece onun gözlem, duygu ve düşüncelerini yansıtır.
- Örnek: Özellikle bireylerin yalnızlık ve gurbet temasını iliklerine kadar hissettiği hikayelerde kahraman bakış açısı kullanılmıştır. Karakter çevresini nasıl algılıyorsa okuyucu da hikayeyi o şekilde görüp anlamlandırır.
3. Gözlemci (Müşahit) Bakış Açısı
- Bazı hikâyelerde gözlemci bakış açısı da kullanılır. Bu durumda yazar, olayların içinde değildir, yalnızca gördüğü olayları ve kişileri dışarıdan gözlemlemek suretiyle açıklar. Ancak bu, diğer iki bakış açısına göre "Gurbet Hikayeleri"nde daha az kullanılır.
"Gurbet Hikayeleri"ni Temalar Çerçevesinde Bakış Açısıyla İlişkilendirme
-
Gurbet Teması (Hüzün ve Yalnızlık):
- Bu tema, ilahi bakış açısı ile güçlü bir şekilde aktarılır. Çünkü karakterlerin gurbet içinde yaşadığı derin duygusal zorluklar ancak tüm yönleriyle, bağımsız bir anlatıcı üzerinden paylaşılabilir.
-
Anadolu İnsanının Gerçekliği:
- Anadolu’daki yaşamın gerçekçi bir şekilde aktarılması için yazar sıklıkla gözlemci veya ilahi anlatıcı rolüne bürünür. Böylece okuyucu bir yandan hikâyeyi dışarıdan izlerken, diğer yandan insana ait tüm detaylara erişebilir.
-
Toplum ve Birey Çatışması:
- Bireyin, çevresiyle çatışması genellikle kahraman bakış açısıyla verilir. Bu sayede okuyucu, bireyin düşüncelerini ve toplumla olan çatışmasını bizzat onun gözünden görür.
Bakış Açılarının Özellikleri Açısından Tablo
| Bakış Açısı Türü | Özellikleri | “Gurbet Hikayeleri” Uygulaması |
|---|---|---|
| Hakim (İlahi) Bakış Açısı | Tüm olaylardan haberdar olan anlatıcı kullanılır, karakterlerin iç dünyasına girer. | Anadolu’nun tasviri ve karakterlerin duygu durumlarını aktarmada sık tercih edilir. |
| Kahraman Bakış Açısı | Anlatım, hikayenin bir karakteri tarafından yapılır. Olaylar onun gözünden aktarılır. | Karakterin bireysel yalnızlığının ve hislerinin ön plana çıktığı hikayelerde tercih edilir. |
| Gözlemci Bakış Açısı | Anlatıcı gözlem yapar; olayları dışarıdan izler ve yorum getirmez. | Anadolu’da geçen bazı hikayelerde dışarıdan minimalist bir gözlemle yapılır. |
Sonuç
Refik Halit Karay’ın "Gurbet Hikayeleri"nde en sık kullanılan bakış açısı hakim (ilahi) bakış açısıdır. Bu sayede hem Anadolu insanının toplumsal yapısını hem de bireylerin duygu dünyasını okuyucuya etkili bir şekilde aktarır. Bunun yanı sıra, bazı hikâyelerde kahraman bakış açısı ve nadiren gözlemci bakış açısı tercih edilmiştir. Karay’ın edebi anlatımı, olayların tamamını derin bir gözlem ve duyarlılıkla yansıtarak okuyucunun empati kurmasını sağlar.
Eğer başka bir detay merak ediyorsanız, sormaktan çekinmeyin! 
@user