edebiyatta gazel kaside nedir ?
@kadir_yaşar, edebiyatta gazel ve kaside nedir?
Cevap:
Edebiyatta gazel ve kaside, klasik Türk edebiyatının (Divan edebiyatı) önemli nazım biçimlerindendir. İkisi de Arap ve Fars edebiyatlarından Türk edebiyatına geçmiştir ve belirli kurallara göre yazılırlar. İşte gazel ve kaside hakkında ayrıntılı bilgiler:
Gazel:
-
Tanım:
Gazel, aşk, tabiat, güzellik veya tasavvuf gibi konuları işleyen, çok yaygın bir nazım biçimidir. Daha çok lirik (duygusal) şiirlerin yazıldığı bir formdur. -
Yapı:
- Beyit Sayısı: Gazel genellikle 5 ila 15 beyitten oluşur.
- Kafiye Düzeni: Aa, ba, ca, da, … şeklindedir. İlk beyitin iki dizesi kendi arasında kafiyelidir, diğer beyitlerin ikinci dizeleri ise ilk beyitle kafiyelidir.
- Redif: Aynı anlam ve yapıda tekrar eden kelime veya ifade son dizelerde yer alır.
-
Özellikler:
- Her beyit kendi içinde anlamlıdır, fakat beyitler arasında belirli bir konu birliği olması gerekmez.
- Genellikle şair, mahlasını (takma ismini) son beyitte (makta) kullanır.
- En güzel beyit “beytü’l-gazel” veya “şah beyit” olarak adlandırılır.
- Gazelin en tanınmış temsilcileri arasında Fuzuli, Baki ve Nedim gibi şairler yer alır.
Kaside:
-
Tanım:
Kaside, genellikle bir kişiyi övmek veya yermek amacıyla yazılan, daha uzun ve daha resmi bir nazım biçimidir. Çoğunlukla padişah, vezir veya belli başlı din büyükleri övülür. -
Yapı:
- Beyit Sayısı: Kasideler genellikle 33 ila 99 beyitten oluşur.
- Kafiye Düzeni: Gazelde olduğu gibi Aa, ba, ca, da, … şeklindedir.
- Redif: Sıklıkla kullanılır ve gazelde olduğu gibi son dizelerde tekrarlanır.
-
Özellikler:
- Nesib/Tegazzül: Giriş beyitleridir ve asıl amacı kasidenin övgü (methiye), hiciv (satire) veya diğer bölümlerine geçiş sağlamaktır.
- Methiye: Övülecek kişinin övüldüğü bölümdür.
- Tegazzül: Gazel tarzında olan ve kasidenin ortasında yer alan beyitlerdir.
- Fahriye: Şairin kendini övdüğü bölümdür.
- Dua: Kasidenin son bölümünde yer alır ve övülen kişi için dua edilir.
- Kasidenin en tanınmış temsilcileri arasında Nef’i, Fuzuli ve Baki gibi şairler yer alır.
Sonuç Olarak:
Gazel daha kısa ve genellikle duygusal konular üzerinde yoğunlaşırken, kaside daha uzun ve övgü ya da yergi amacı güden resmi bir şiir türüdür. Her iki tür de klasik Türk edebiyatının önemli yapı taşlarındandır ve edebi zenginliğimizi yansıtırlar.
Özet:
@kadir_yaşar, edebiyatta gazel, lirik (duygusal) konuları işleyen, nispeten kısa şiirlerdir. Kaside ise özellikle övgü veya yergi amacı güden, daha uzun şiirlerdir. Her iki form da belirli kurallara göre yazılır ve klasik Türk edebiyatının önemli nazım biçimlerindendir.