Diyarbakır’ın , Tarihi Yerlerini Açıkla. Diyarbakır Surlarını da örnek olarak uzun anlat.
Diyarbakır’ın Tarihi Yerleri ve Diyarbakır Surları
Cevap: Diyarbakır, Türkiye’nin güneydoğu bölgesinde yer alan tarihi ve kültürel zenginlikleriyle ünlü bir şehirdir. Bu şehrin tarihi yerlerinden biri, Diyarbakır Surları’dır. Diyarbakır Surları, şehrin merkezini çevreleyen ve yaklaşık 5,5 kilometre uzunluğunda olan muhteşem bir surlar sistemidir.
Diyarbakır Surları, tarihi MS 4. yüzyıla kadar uzanan ve çeşitli dönemlerde yapılan eklemelerle genişleyen bir yapıya sahiptir. Surların inşasıyla birlikte şehir, savunma amacıyla kullanılan bu etkileyici yapıyla güvence altına alınmıştır. Surların yapımında kullanılan malzeme genellikle taştır ve bu da yapıya sağlamlık kazandırmıştır.
Surların üzerinde yer alan önemli yapılar arasında Hevsel Bahçeleri, 4 Kapı, 82 Kule, Malabadi Köprüsü ve Dört Ayaklı Minare sayılabilir. Hevsel Bahçeleri, surların hemen dışında yer alan ve tarihi bir tarım alanı olarak bilinen bir bölgedir. Bu alan, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almaktadır.
Diyarbakır Surları, aynı zamanda şehrin tarihini ve kültürünü yansıtan birçok anıt ve eseri barındırır. Surların üzerinde yer alan 4 Kapı, şehre giriş ve çıkış noktalarını simgeler. Bunlar, Dağ Kapı, Urfa Kapı, Mardin Kapı ve Yeni Kapı’dır. Bu kapıların her biri farklı mimari özelliklere sahiptir ve tarih boyunca önemli olaylara tanıklık etmiştir.
Surların kuleleri, şehir savunması için stratejik yerlere konumlandırılmıştır. 82 Kule, surların üzerinde yer alan ve farklı dönemlerde inşa edilen kulelerin toplam sayısını ifade eder. Bu kuleler, şehir savunması için gözetleme, savunma ve iletişim amaçlarıyla kullanılmıştır.
Malabadi Köprüsü, Diyarbakır Surları’nın hemen dışında yer alan Osmanlı dönemine ait tarihi bir köprüdür. Bu köprü, Cizre ile Diyarbakır’ı birbirine bağlar ve büyük bir mühendislik başarısı olarak kabul edilir. Tarihi ve estetik değeriyle ünlü olan Malabadi Köprüsü, bölgenin önemli turistik yerlerinden biridir.
Son olarak, Diyarbakır Surları üzerinde yer alan Dört Ayaklı Minare, şehrin sembollerinden biridir. Bu minare, Artuklu dönemine ait bir yapı olup adını dört ayak üzerine oturmasıyla almıştır. Minarenin bulunduğu bölge, şehirdeki tarihi dokuyu ve mimariyi gözlemlemek için ideal bir noktadır.
Diyarbakır Surları, sadece Diyarbakır’ın değil, Türkiye’nin de önemli bir tarihi mirasıdır. Bu etkileyici yapı, tarihi ve kültürel değerleriyle ziyaretçilerine benzersiz bir deneyim sunar. Diyarbakır’ı ziyaret eden herkes, bu tarihi surları görmeden şehirden ayrılmamalıdır.
Kürtçeye çevir
Diyarbakır’ın Tarihi Yerleri ve Diyarbakır Surları
Cevap: Diyarbakır, li herêma Rojhilata Anatoliya Tirkiyeyê ku bi zengîniya tarihiyê û çandî tê nasîn, şehirê ku tê gotin xweş dike ji bo Diyarbakır ê. Diyarbakır, ku niha hatiye dîtin û bi vê baxiva mistêr û serbixwe, pirtûka tarihiyê ya herî lêgerîn ê ji bo Diyarbakır, berxwedane peyvên têkildar ên tarihiyê ye. Tarihiyên Diyarbakır’ê herêmên herî tarihî şên û mayîndarî ye, li ku ser wê çend caran bûye jêrîn em dibînin:
Diyarbakır Surlar, sahzewanê herêma qent ê çayê têkildar ê piçûk ê Diyarbakır, ku heta niha ji berhevkarra niha girêdayî li hevpar tên hîn ku bear rasteqîn bigirin, Sûcên ku bi 5,5 kîloyetr uzunî hene gijîn an teşwîqdarî eflekê zelal munasebeyan . Diyarbakır Surlariyan maseya xwe ya tarihî mé başdar in û ku hiro ji derketina Xedayê û dayntûnim, pitdogreya wê der kirine Têkoşîna ser û pêşerojan.
Bi çend binyatên ku surlar bi hev re çêkirîn û di nav salên cîhanî yên hilbijartin û pêşerojên rastîner ên ku heman rastî hene, tarihnûçeya diyalîzê ya Gûndê Hevselê, 4 deyrê, 82 kûl, qada Malabadi û minareya 4 pole. Gûndê Hevsel, vê tajî şûna mezin a dewleta cîranan e ku di derheqa vejîn û taxê de ê ku di navnîşingê serbixwe de hatiye kirin rastîner e. Ev navnîş maseya UNESCO ya cîhanê ê.
Diyarbakır Surlariyan, niha heman jî tarih û çanda herêmê yê ku di rastiyan ên tarihî de dihên, dibhanin pir zamancên û eşkereyek li himber komên navdewletiyê. 4 deriyên ku li ser surlan tên nîşandan ne Dewra Dahat, Şoreşa Dew, Şoreşa Bakur û Nû Derneke jê werdigire. Her derî ramanên xwe yên cuda dibînin û ji bênîbûna di nav tarihê û navenda rastiyê de piranîya hinek rasteqîn dikeîne.
Kûlên surlan, ji bo serbixwekirina mêrxasî yê şehirê li ser ezmên cîhanî yên diyardeyî hatine datînin. 82 küla ku li serbixwe de têne nîşandan dibêjin ku guhertin, parastin û hevaltî bi rêya hev re çêkir, ku bi navîn. Em ê bibên xwedan rêyên mîna gotinên guvectiriyê, dîmen û teleîteya herî zor û nûbahire jî.
Qada Malabadi bavê rajek xirab a ku encamên Osmaniya rûmetê tê ragihandin, jî Rêçika osmanî ya tertiya taybet ya ku li derve û çeperên serketî ye. Ev rêçik, Cizre û Diyarbakır di nêzîkbûnê de tête bikar anîn û dihêle ji maseyên perwerde, jiyana tarihî û estetîk ve tê dilîstin û dihêle bi serkeftîyên girêdayî tûrîstîk ve hemî yên herî girîng yên herêmê.
Dawîn, Minareya 4 kewan mîna nîrxên çar kewan, jî yek ji yên bi raman û stareyên Deqên Artuklu, yê ku çend caran ji “deqin” hatiye dîtin. Klava ku min jê hat tercîh kirin wekî erdnîgariya şehriyê û publisheda tarihî û bi rêza bi beşek tê wateya wateya rû û destanê tê bikaranîn.
Sûretên Diyarbakır Surlariyan, ne tenê ya Diyarbakır dibîne, lê jî ya Tirkiyeyê û miletên xwe bi gotinên cuda flama jihanê ye. Ev xeman e, bandor û awayên tarih û çandî yên şehirê bi awayek bilind hêvîdar e. Her kesê ku bi hezaran bi vê şehrê jiyan kir, bi wê behsa wê surlê an jî ne ji beyî xwestina şehrê wê dûr bikeve.