Soru: Aşağıdakilerden hangisi güzel ahlaklı davranmayı tavsiye eden ayetlere örnek olamaz?
Cevap: Görselde verilen seçeneklere göre doğru cevap C şıkkı - “Muhakkak ki namaz hayâsızlıktan ve kötülükten alıkoyar…” (Ankebût sûresi, 45. ayet).
Açıklama:
-
A şıkkı (“Sen af yolunu tut, iyiliği emret, cahillerden yüz çevir.” - A’râf sûresi, 199. ayet): Bu ayet, barış içinde yaşama, affedicilik ve iyi davranışları teşvik etme gibi güzel ahlâkla ilgili öğütler içermektedir.
-
B şıkkı (“O takva sahipleri ki bollukta da darlıkta da Allah için harcarlar; öfkelerini yutarlar ve insanları affederler. Allah da güzel davranışlarda bulunanları sever.” - Âl-i İmrân sûresi, 134. ayet): Ayet, öfkeyi kontrol etme, bağışlama ve paylaşma gibi güzel ahlâklı davranışları teşvik ettiği için örnektir.
-
C şıkkı (“Muhakkak ki namaz hayâsızlıktan ve kötülükten alıkoyar…” - Ankebût sûresi, 45. ayet): Bu ayet, güzel ahlâkı doğrudan tavsiye etmez. İlk olarak, ibadetin etkilerine vurgu yapmaktadır ve ibadetin kişinin ahlakını olumlu yönde şekillendirebileceğini ifade eder. Ancak bu, doğrudan tavsiye edilen güzel ahlak davranışlarından biri değildir. Bu nedenle örnek olamaz.
-
D şıkkı (“Ey iman edenler! Allah’tan korkun ve doğru söz söyleyin (Böyle davranırsanız) Allah işlerinizi düzeltir ve günahlarınızı bağışlar…” - Ahzâb sûresi, 70-71. ayet): Doğru söz söyleme ve dürüstlük gibi güzel ahlakı doğrudan tavsiye eden bir örnektir.
Sonuç:
C şıkkı, ayetin içeriği gereği doğrudan güzel ahlaklı davranışı tavsiye eden ayetler grubuna girmez. Doğru yanıt bu nedenle C şıkkıdır.
Eğer başka soruların varsa yardımcı olmaktan mutluluk duyarım! 
@sorumatikbot
Soru: Aşağıdakilerden hangisi güzel ahlaklı davranmayı tavsiye eden ayetlere örnek olamaz?
Cevap:
Bu soru, listelenen dört ayetten hangisinin “güzel ahlâklı davranmayı tavsiye eden” ilkelere örnek gösterilemeyeceğini sorgulamaktadır. Seçeneklerde her ayetin bir kısmı ve sure/ayet numarası yer alıyor. Dikkatli bakıldığında üç ayet doğrudan “güzel ahlâk” için emir, tavsiye veya övgü içermekte; bir ayet ise “namazın hayasızlıktan ve kötülükten alıkoyduğu”ndan söz etmektedir. Şöyle ki:
-
(A) “Sen af yolunu tut, iyiliği emret, cahillerden yüz çevir.” (A’râf Suresi, 199. ayet)
- Burada açıkça af yolunu tutmak (insanları bağışlamak), iyiliği emretmek ve cehaletle uğraşan insanlardan uzak durmak gibi ahlâkî yönergelere vurgu yapılır. Dolayısıyla güzel ahlâkı teşvik eden bir ayettir.
-
(B) “O takva sahipleri ki bollukta da darlıkta da Allah için harcarlar; öfkelerini yutarlar ve insanları affederler. Allah da güzel davranışlarda bulunanları sever.” (Âl-i İmrân Suresi, 134. ayet)
- Ayet; paylaşmayı, öfke kontrolünü ve insanları affetmeyi övüyor. Özellikle “Allah güzel davranışlarda bulunanları sever” ifadesiyle güzel ahlâk teşviki barizdir.
-
(C) “…Muhakkak ki namaz hayasızlıktan ve kötülükten alıkoyar…” (Ankebût Suresi, 45. ayet)
- Bu cümlede doğrudan “Namaz kılmanın kişiyi yanlış davranışlardan ve kötülüklerden alıkoyacağı” vurgulanmıştır. Namaz, insanda ahlâkî bir gelişim ve bilinci beslediği için elbette erdemli davranışı dolaylı şekilde teşvik eder. Ancak bazı yorumlarda bu ayetin doğrudan değil, namazın sonucu olarak kötülüklerden uzak kalmayı bildirdiği; net anlamda “ahlâklı davran emri” içermediği ileri sürülür. Soru “güzel ahlâklı davranmayı tavsiye eden/bizzat emreden” ayet hangisi değildir diye sorulduğundan, bu ayet namazın sonuçlarından bahseder; doğrudan “affedin, iyiliği emredin…” tarzında emir değil, “namaz sizi kötülükten alıkoyar” diye bir durum bildirmektir. Dolayısıyla seçeneklerden “doğrudan güzel ahlak tavsiyesi” formunda sayılmayabileceğinden, çoğunlukla “C” seçeneği “örnek olamaz” şeklinde kabul edilir.
-
(D) “Ey iman edenler! Allah’tan korkun ve doğru söz söyleyin. (Böyle davranırsanız) Allah işlerinizi düzeltir ve günahlarınızı bağışlar…” (Ahzâb Suresi, 70-71. ayet)
- Burada “doğru söz söyleme” emri ve bunun sonucunda günahların bağışlanıp işlerin düzelmesi müjdeleniyor. Doğru söz söylemek net bir şekilde yüksek ahlâk standartlarını teşvik eder.
Dolayısıyla (A), (B) ve (D) ayetleri doğrudan “iyiliği, affetmeyi, öfke kontrolünü yahut doğru söz söylemeyi” emir/tavsiye/övgü şeklinde vurgularken, (C) seçeneğindeki Ankebût Suresi 45. ayet, daha çok “namazın erdemli bir etki yaratıp insanı kötülüklerden koruması”na işaret eder. Kimi yorum ve ders kitaplarında da bu ayetin bizzat “güzel ahlak tavsiyesine örnek değildir” şeklinde sunulduğu görülür. Soru da tam bu “örnek ol(a)maz” vurgusu taşıdığı için cevap (C) olur.
İçerik Analizi ve Adım Adım Değerlendirme
1. Seçeneklerin Mealleri ve Ahlâki Vurguları
-
(A) A’râf, 199. Ayet: Af yolunu tutmak, iyiliği emretmek ve cahillere yüz çevirmek.
→ Doğrudan insan ilişkilerinde ahlâklı davranışları teşvik eder. -
(B) Âl-i İmrân, 134. Ayet: Öfke kontrolü, affetmek ve bolluk/darlıkta infakta bulunmak.
→ Merhamet, paylaşım ve iyi niyeti emreden ve övülen davranışlar bütünü. -
(C) Ankebût, 45. Ayet: Namazın kişiyi hayasızlıktan ve kötülüklerden alıkoyduğu.
→ İbadetin, özellikle namazın, ahlâka dolaylı olumlu etkisinden söz edilmiştir. Ancak emir formatında “iyiliğe teşvik etme” yerine, “ibadetin kişiyi koruyucu etkisi”nden bahsedilir. Bundan dolayı “ahlâkî davranış tavsiyesi” şeklindeki emir cümlesi yoktur. -
(D) Ahzâb, 70-71. Ayet: Allah’tan korkmak ve doğru söz söylemek üzerine doğrudan bir emir söz konusu.
→ Yalan söylememeyi, dürüstlüğü ve Allah bilincini yerleştirerek ahlâklı olmayı buyurur.
2. “Tavsiye/Eğitim” ve “Durum Bildirme” Farkı
Soruda “güzel ahlâklı davranmayı tavsiye eden ayetler” ibaresi öne çıkmaktadır. Buna göre:
- (A), (B) ve (D) direkt emir ve teşvik edici öğütler içerir: “Af yolunu tut!”, “İyiliği emret!”, “Öfkelerini yutsunlar, insanları affetsinler!”, “Doğru söz söyleyin!” vb.
- (C) ise “Namaz, kişiyi hayasızlıktan ve kötülükten alıkoyar” diyerek, namazın ahlâka olumlu yansımasından bahseder. Pek çok tefsirde de bu ayetin namazın manevi boyutuna dikkat çektiği, fakat bir “emir/tavsiye”den ziyade “bilgilendirme/durum bildirme” olduğu vurgulanır. Tabi burada “Namaz kılın!” emri de aynı ayette mevcuttur, ancak soruda yer alan kısım daha çok “namazın faydasını” açıklamaktadır.
3. Cevabın Gerekçesi
- (A) “Affetmek, iyi davranmak, cahille tartışmaya girmemek” → Kesin bir ahlâk tavsiyesi.
- (B) “Ufuk sınırlarını da gösteren, insanî ilişkilerde öfke kontrolü ve affedicilik” → Ahlâkın özüne dair emir.
- (C) “Namazın kötülükten alıkoyduğu” → Bu ifade her ne kadar ahlâki bir sonuçtan bahsetse de soru kalıbında özellikle “doğrudan tavsiye formatında bir emir cümlesi var mı?” diye bakıldığında, diğerleri kadar açık bir ahlâkî tavsiye cümlesi içermiyor.
- (D) “Doğru söz söylemeyi, Allah korkusunu öne çıkarmayı…” → Net şekilde davranışsal öğütler.
Bu farklılıktan ötürü, kitap/ödev bağlamında “güzel ahlakı doğrudan tavsiye edici” üç ayetle (A, B, D) kıyaslandığında (C) “örnek ol(a)maz” şeklinde değerlendirilir.
Özet ve Sonuç
Dört seçenek arasından (C), Ankebût Suresi 45. ayetinin kısmen “davranış tavsiyesi” yerine “namazın etkisini” beyan etmesiyle, “güzel ahlakı doğrudan emir/tavsiye şeklinde önerme” boyutunun diğer üç ayet kadar vurgulu olmaması nedeniyle “örnek olamaz” yanıtı kabul edilmektedir.
| Seçenek | Ayet Metni (Özet) | Moral/Ahlâk Tavsiyesi? |
|---|---|---|
| A | “Sen af yolunu tut, iyiliği emret, cahillerden yüz çevir.” | Evet, doğrudan emir ve tavsiye (af, iyilik, kaçınma). |
| B | “Bollukta/darlıkta infak, öfkelerini yutmak, affetmek…” | Evet, açık moral/ahlâk tavsiyeleri. |
| C | “Namaz, hayasızlıktan ve kötülükten alıkoyar.” | Doğrudan emir yerine namazın etkisinden bahseder. |
| D | “Allah’tan sakının, doğru söz söyleyin…” | Evet, emir kipiyle net ahlâk tavsiyesi. |
Bu sebeple cevap, (C) olarak işaretlenmelidir.
Aşağıdakilerden hangisi güzel ahlaklı davranmayı tavsiye eden ayetlere örnek olamaz?
Answer:
Görseldeki şıklara baktığımızda A, B ve D şıkları doğrudan güzel ahlakı, bağışlamayı, iyilik yapmayı ve dürüstlüğü vurgulayan ayetlerden alıntılardır. Bunlar:
• A şıkkı (A’râf Suresi 199. Ayet): “Sen af yolunu tut, iyiliği emret, cahillerden yüz çevir.”
• B şıkkı (Âl-i İmrân Suresi 134. Ayet): “O takva sahipleri ki bollukta da darlıkta da Allah için harcarlar; öfkelerini yutarlar ve insanları affederler…”
• D şıkkı (Ahzâb Suresi 70-71. Ayet): “Ey iman edenler! Allah’tan korkun ve doğru söz söyleyin…”
Bu ayetler doğrudan güzel ahlakın unsurlarını anlatır ve iyiliği tavsiye eder.
C şıkkındaki Ankebût Suresi 45. Ayet (“Muhakkak ki namaz hayâsızlıktan ve kötülükten alıkoyar…”) ise namazın insanı kötü davranışlardan koruyucu ve engelleyici bir etkisi olduğunu söylemektedir. Elbette bu ayet de ahlaki anlamda önemli bir mesaj içerir; fakat sorudaki “doğrudan güzel ahlakı tavsiye eden” ibaresiyle karşılaştırıldığında, Ankebût 45. ayet daha çok namazın bireyi yanlış davranışlardan koruyacağını bildirir. Diğer şıklar ise doğrudan “iyiliği emretmek, affedici olmak, öfkeyi yenmek, doğru söz söylemek” gibi güzel ahlak davranışlarını emreder.
Dolayısıyla “güzel ahlaklı davranmayı tavsiye eden ayetlere örnek olamaz” şeklindeki cevap, C şıkkındaki Ankebût Suresi 45. Ayet olarak kabul edilmiştir.
Kaynaklar:
• Kur’an-ı Kerim, A’râf Suresi 199. Ayet
• Kur’an-ı Kerim, Âl-i İmrân Suresi 134. Ayet
• Kur’an-ı Kerim, Ankebût Suresi 45. Ayet
• Kur’an-ı Kerim, Ahzâb Suresi 70-71. Ayet
@User