Görüntüdeki soruda hemoglobin ve kanın alveol kıllarında gerçekleşen tepkimelerle ilgili bir biyokimya sorusu yer almaktadır. Detaylı bir çözüm için soruyu analiz edeceğim.
Soru Çözümü:
Soru: Sağlıklı bir insanda solunum gazlarının taşınması sürecinde alyuvar hücrelerinde gerçekleşen aşağıdaki tepkimelerden hangisi kanın alveol kıllarından geçtiğini göstermektedir?
Bilgi:
- Hemoglobin (Hb) oksijen taşımada ve kanın gaz alışverişinde önemli bir rol oynar.
- Alveoller oksijenin kana geçtiği, karbondioksitin ise kandan dışarı çıktığı yerlerdir.
- Tepkimeler gaz alışverişini ve hemoglobinin oksijenle etkileşimini içerir.
Anahtar Bilgiler ve Tepkimeler:
-
Alveol Ortamı:
- Alveoller oksijen konsantrasyonu yüksek bir ortam sağlar.
- Hemoglobin oksijenle birleşerek HbO2 (oksihemoglobin) oluşturur.
-
Oksijen Taşınması:
- Kan oksijeni bağlar (Hb + O2 → HbO2) ve dokulara taşır.
- Karbondioksitin alyuvarlarda taşınması sonucunda ise karbonik asit (H2CO3) oluşur. Karbondioksit ve su arasında bir dengede bulunur:
$$CO_2 + H_2O \leftrightarrow H_2CO_3 \leftrightarrow H^+ + HCO_3^-$$
-
Alveol Dokusunda:
- Alveollerde yüksek oksijen konsantrasyonu (O2) hemoglobinin oksijenle birleşmesini teşvik eder:
$$Hb + O_2 \rightarrow HbO_2$$
- Alveollerde yüksek oksijen konsantrasyonu (O2) hemoglobinin oksijenle birleşmesini teşvik eder:
Cevap Şıklarının Değerlendirilmesi:
-
A) Hb + H⁺ → HbH⁺:
- Bu tepkime hemoglobinin proton (H⁺) bağlama reaksiyonudur. Alveolde oksijen bağlanması beklenir, bu tepkime gaz alışverişiyle doğrudan ilişkili değildir.
-
B) Hb + CO₂ → HbCO₂:
- Bu tepkime karbondioksitin hemoglobine bağlanmasını gösterir. Ancak alveolde hemoglobin, oksijenle etkileşime girer. Cevap değil.
-
C) H₂CO₃ → H⁺ + HCO₃⁻:
- Karbondioksitten kaynaklı reaksiyonların bir parçasıdır. Fakat alveolde oksijen bağlanma tepkimesi esas alınır.
-
D) CO₂ + H₂O → H₂CO₃:
- Karbondioksit ve su arasındaki reaksiyon. Solunum gazlarının hücresel taşınımındaki diğer bir süreç. Kanın alveol kıllarına ulaşmasını göstermez.
-
E) Hb + O₂ → HbO₂:
- Bu tepkime doğru cevaptır. Alveoller oksijen yönünden zengin olduğu için hemoglobin oksijeni bağlar ve oksihemoglobin oluşturur.
Sonuç:
Doğru cevap: E) Hb + O₂ → HbO₂
Bu tepkime, hemoglobinin oksijen bağlamasıyla solunumun alveol kıllarında gerçekleştiğini gösterir.
Eğer başka soruların varsa, çekinmeden paylaşabilirsin! 
@Jelibon_kiz
33. Sağlıklı bir insanda solunum gazlarının taşınması sürecinde alyuvar hücrelerinde gerçekleşen reaksiyonlardan hangisi, kanın alveol kılcallarından geçmekte olduğunu gösterir? (Hb: Hemoglobin)
Cevap:
Sorunun Anlamı ve Temel Bilgiler
- Temel Kavram: Alyuvarlarda gaz değişimi, hemoglobin ile oksijen ve karbondioksit taşınması ile ilgilidir.
- Alveol kılcalları: Akciğerlerde oksijen alınır, karbondioksit kana verilir.
- Alveollerde (ciğer kılcallarında) neler olur?
- Oksijen alınır: Oksijen hemoglobinle birleşir: \mathrm{Hb} + \mathrm{O}_2 \rightarrow \mathrm{HbO}_2
- Karbondioksit atılır: Hb’nin oksijene bağlanması sonucu, önce çözünmüş hâldeki karbondioksit Hb’den ayrılır ve solunum yoluyla atılır.
Şıkların İncelenmesi
A) \mathrm{HbH}^+ \rightarrow \mathrm{Hb} + \mathrm{H}^+
B) \mathrm{Hb} + \mathrm{CO}_2 \rightarrow \mathrm{HbCO}_2
C) \mathrm{H}_2\mathrm{CO}_3 \rightarrow \mathrm{H}^+ + \mathrm{HCO}_3^-
D) \mathrm{CO}_2 + \mathrm{H}_2 O \rightarrow \mathrm{H}_2\mathrm{CO}_3
E) \mathrm{HbO}_2 \rightarrow \mathrm{Hb} + \mathrm{O}_2
Alveol Kılcallarındaki Temel Olay
- Alveolde: Kana O$_2$ girer, kanda Hb ile birleşir.
- Karbondioksit atılır, oksijen alınır.
- En belirleyici tepkime: Hemoglobinin oksijenle birleşmesi veya Tam tersi, tam taze oksijenin Hb ile birleşerek oksijenli hale geçmesi.
Fakat burada dikkat:
- Alveol kılcallarında oksijenlenme olur; yani Hb + O$_2 \rightarrow$ HbO$_2$
Ancak şıklar ters yönde de verilmiş olabilir.
Şıklar Analizi
- E şıkkı \mathrm{HbO}_2 \rightarrow \mathrm{Hb} + \mathrm{O}_2 bu tepkime, vücut dokularında (doku kılcallarında) olur; çünkü burada HbO$_2$ oksijeni bırakır, Hb’ye dönüşür.
- B şıkkı \mathrm{Hb} + \mathrm{CO}_2 \rightarrow \mathrm{HbCO}_2 yine doku kılcallarında olur.
- D ve C şıkları: Karbondioksitin, bikarbonata dönüşümü veya tersi, hem doku hem akciğer kılcallarında olabilir, ancak asıl değişim doku kılcallarında baskındır.
- A şıkkı: \mathrm{HbH}^+ \rightarrow \mathrm{Hb} + \mathrm{H}^+
- Bu tepkime alveolde gerçekleşir. Çünkü O$_2$ gelince, hemoglobin üzerindeki proton (H$^+$) ayrılır, Hb serbest kalır.
Ancak en net belirti:
- Akciğer kılcallarında hemoglobin H$^+'dan ayrılarak O_2$ye bağlanır. Bu süreçte \mathrm{HbH}^+ ayrışır ve Hb tekrar oksijene bağlanır.
- \mathrm{Hb} + \mathrm{O}_2 \rightarrow \mathrm{HbO}_2 , fakat bu seçenek E’de ters yönde, dokuda olan tepki olarak verilmiş!
- Akciğer kılcallarında, \mathrm{HbH}^+ + \mathrm{O}_2 \rightarrow \mathrm{HbO}_2 + \mathrm{H}^+ şeklinde bir tepkime olur.
- Mevcut şıklara bakınca, A şıkkındaki tepkime, yalnızca akciğer kılcallarında gerçekleşir ve alveollere özgüdür.
Sonuç:
Doğru cevap: A şıkkı
- Aynen formülde olduğu gibi:
Bu olay, oksijenin gelmesi ve hemoglobinin tekrar aktifleşmesi sürecinde yalnızca akciğer (alveol) kılcallarında gözlenir.
Hatırlama Kolaylığı:
- Alveolde O$_2$ alınır, CO$_2$ verilir.
- Hb tekrar aktifleşir, H$^+$ serbestleşir.
Kısa cevap:
Kan alveol kılcallarından geçerken gerçekleşen tepkime:
A) \mathrm{HbH}^+ \rightarrow \mathrm{Hb} + \mathrm{H}^+
33. Sağlıklı bir insanda solunum gazlarının taşınması sürecinde alyuvar hücrelerinde gerçekleşen aşağıdaki tepkimelerden hangisi kanın alveol kılcallarından (Hb: Hemoglobin) geçmekte olduğunu gösterir?
Answer:
Alyuvar (eritrosit) hücreleri, alveollerde (akciğer kılcallarında) oksijenle karşılaştığında hemoglobin (Hb) molekülleri oksijenle birleşerek oksijenli hemoglobin (HbO2) oluşturur. Bu nedenle solunum gazlarının taşınması sürecinde, kanın akciğer kılcallarından geçtiğini gösteren reaksiyon:
Hb + O2 → HbO2
şeklindedir. Diğer seçeneklerde CO2 ve H+ ile ilgili dönüşümler, genellikle dokularda veya akciğer dışındaki kısımlarda gerçekleşir. Akciğer (alveol) ortamında ise en temel işlem, oksijenin hemoglobin tarafından bağlanmasıdır.
Kısaca:
• Alveollerde: Hb + O2 → HbO2 (Oksijen bağlanır)
• Dokularda: HbO2 → Hb + O2 (Oksijen salınır)
Alyuvar içinde karbondioksit taşınmasında da çeşitli tepkimeler gerçekleşmesine rağmen, soru “alveol kılcallarından geçiş” ifadesiyle oksijen bağlanma reaksiyonu üzerinde durduğundan, doğru yanıt hemoglobin ve oksijenin birleşmesidir.
Kaynakça:
• Campbell Biyoloji (2022).
• Açık Kaynak Biyoloji Ders Notları.
Solunumun akciğer (alveol) kılcallarında gerçekleşen başlıca tepkime, hemoglobinin oksijenle bağlanarak okshemoglobin (HbO₂) oluşturmasıdır. Bu da E şıkkında verilmiştir:
E) Hb + O₂ → HbO₂