Değişkenleri belirleme ve tanimlama bağımlı bağımsız kontrol edilen edilmeyen basınç konusuyla ilgili örnekler verirmisiniz
Değişkenleri Belirleme ve Tanımlama: Bağımlı, Bağımsız, Kontrol Edilen ve Edilmeyen Değişkenler
Örnek Konu: Gaz Basıncının Sıcaklıkla İlişkisi
Bir deney düşünelim: “Bir gazın basıncının, sıcaklık arttıkça nasıl değiştiğini incelemek istiyoruz.”
1. Bağımsız Değişken (Manipüle Edilen Değişken):
- Tanım: Bağımsız olarak ayarlanan ve kontrol edilen değişkendir. Deneyde değiştirdiğimiz veya manipüle ettiğimiz faktördür.
- Örnek: Sıcaklık. Farklı sıcaklık değerlerinde gaz basıncının nasıl değiştiğini gözlemlemek istiyoruz.
2. Bağımlı Değişken (Yanıtlanan Değişken):
- Tanım: Bağımsız değişkene bağlı olarak değişen ve ölçülen değişkendir.
- Örnek: Gazın Basıncı. Sıcaklığın değişmesine bağlı olarak gözlemlediğimiz değişikliktir.
3. Kontrol Edilen Değişkenler:
- Tanım: Deney sırasında sabit tutulan ve değişmeyen değişkenlerdir. Deneyin adil olmasını sağlar.
- Örnekler:
- Gazın türü (örneğin, hava veya helyum kullanıyoruz).
- Gaz hacmi (aynı hacimde gaz kullanıyoruz).
- Deneyin yapıldığı kap (aynı tür ve boyutta bir kap kullanıyoruz).
4. Edilmeyen Değişkenler:
- Tanım: Deney sırasında kontrol edilemeyen ve göz önüne alınmayan değişkenlerdir.
- Örnek: Ortamın nemi veya dış basınç, eğer ortam koşulları her iki faktörü de önemli ölçüde değiştiriyorsa.
Deneyin İşleyişi:
- Sıcaklığı (bağımsız değişken) belirli aralıklarla artırarak gazın basıncını (bağımlı değişken) ölçeriz.
- Tüm ölçümler aynı türde ve sabit hacimde gaz ile aynı kapta yapılır.
Summary: Bu örnek, bağımlı, bağımsız ve kontrol edilen değişkenleri basınç ve sıcaklık ilişkisi üzerinden açıklar. Deneyin adil ve tutarlı sonuçlar vermesi için değişkenlerin doğru şekilde belirlenmesi ve kontrol edilmesi önemlidir.