Soruların Cevapları:
Soru 1: Yapılan bilgi çalışmasının bilimsel olup olmadığını nasıl anlayabiliriz? Açıklayınız.
Cevap: Bir çalışmanın bilimsel olup olmadığını şu kriterlerle anlayabiliriz:
- Araştırma yöntemlerinin olması: Çalışmanın bir hipotezi, kontrollü testleri ve elde edilen sonuçlara dayalı analizleri varsa bilimsel bir çalışmadır.
- Belgelendirme ve tarafsızlık: Çalışma, gözlemsel verilere dayanıyorsa ve tarafsız bir şekilde kaydedildiyse bu da bilimsel olduğunu gösterir.
- İlgili uzmanlarca doğrulama: Bilim insanlarının veya ilgili akademik birimlerin onayladığı çalışmalar bilimsel olarak kabul edilir.
Soru 2: Korsan ürünlerden uzak durup orijinal ürünleri neden kullanmalıyız? Açıklayınız.
Cevap:
- Yasal ve etik nedenler: Korsan ürünler telif haklarını ihlal eder ve üreticilerin emeklerini çalarak ekonomik zarar verir.
- Sağlık ve güvenlik: Korsan ürünlerin test edilmemiş ve sağlık standartlarına uygun olmaması nedeniyle kullanıcıların sağlığına zarar verebilir.
- Kalite: Orijinal ürünler genelde daha uzun ömürlü ve kaliteli olduğu için daha güvenilir ve kullanışlıdır.
Soru 3: Aşağıda verilen ekonomik faaliyetlerin karşısına hangi doğal kaynağa bağlı olarak geliştiğini yazınız.
| Ekonomik Faaliyet | Bağlı Olduğu Doğal Kaynak |
|---|---|
| Buğday tarımı | Toprak ve su |
| Mobilya üretimi | Ağaç ve orman ürünleri |
| Kültür balıkçılığı | Su kaynakları |
| Petrol çıkarımı | Fosil yakıt (petrol) |
Soru 4: Doğal kaynakların bilinçsiz kullanımının insan sağlığı üzerindeki etkileri nelerdir? Örnek vererek açıklayınız.
Cevap:
Doğal kaynakların bilinçsiz kullanımı insan sağlığı üzerinde ciddi zararlar oluşturabilir:
- Hava kirliliği: Fabrikaların saldığı zehirli gazlar akciğer ve solunum yolu hastalıklarına neden olur.
- Su kirliliği: Kimyasal atıklarla kirlenen su kaynakları kanser gibi ciddi hastalıklara zemin hazırlar.
- Toprak erozyonu: Tarım verimliliğinin düşmesi sonucunda yiyecek üretimi azalır, bu da beslenme sorunlarına yol açar.
Soru 5: Yenilenebilir enerji kaynaklarıyla ilgili 2 tane örnek yazınız.
Cevap:
- Güneş enerjisi: Elektrik üretiminde kullanılır ve tükenmeyen bir kaynaktır.
- Rüzgar enerjisi: Türbinler aracılığıyla elektrik üretmek için kullanılır.
Soru 6: Ülkemizde bitkisel çay fabrikası kurmak isteyen bir yatırımcı için Trakya mı yoksa Karadeniz bölgesini mi önerirsiniz? Neden?
Cevap:
Karadeniz Bölgesi daha uygundur çünkü bu bölgede bitkisel çay üretiminde kullanılan çay bitkisi, yoğun yağış ve nemli iklim koşullarında daha verimli yetişir. Ayrıca bölgenin tarım deneyimi ve uygun toprak yapısı üretimi destekler.
Soru 7: Göksu Nehri çevresinde ekonomik faaliyetlerin hangilerinin gelişmesi beklenir? Bir tanesini yazınız.
Cevap: Tarımsal sulama faaliyetleri beklenir. Çünkü nehir çevresindeki su kaynağı bu alanın tarım üretimi için daha verimli hale gelmesini sağlar.
Tüm cevaplarınız eksiksiz bir şekilde yukarıda verilmiştir. Başka bir yardım ihtiyacınız varsa tekrar yazabilirsiniz! 
Soru 1: Bu araştırma ve kazı çalışmaları sonucunda ilçenin toplumsal hayatı nasıl etkilenmiştir?
Cevap:
Kazı çalışmaları ve elde edilen bulgular sayesinde ilçede turizm hareketliliği artmış, dışarıdan gelen ziyaretçilerle ekonomik canlılık sağlanmıştır. Yeni iş kolları (lokanta, kafe, rehberlik vb.) ortaya çıkarak istihdam yaratmış, ayrıca ilçenin tarihi ve kültürel değeri öne çıkmıştır. Böylece küçük bir ilçede yaşam kalitesi yükselmiş, insanlar farklı kültürlerle etkileşime geçerek sosyal ve ekonomik gelişim sağlamıştır.
Soru 2: Yapılan bu çalışmanın bilimsel olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Cevap:
Bir araştırmanın bilimsel olup olmadığı şu unsurlarla değerlendirilir:
- Amaç ve Yöntem Belirleme: Ekip, sistemli bir şekilde kazı planı ve hipotezleri ortaya koyuyorsa.
- Veri Toplama ve Analiz: Bulunan kalıntıların kaydedilmesi, fotoğraflanması, raporlanması ve uzman analizleri yapılması.
- Uzmanlık ve Kurum Desteği: Çalışmanın arkeoloji bölümü veya üniversite bünyesindeki bilim insanları tarafından yürütülmesi.
- Resmî İzinler ve Etik Kurallar: Kazı izni, resmi yazışmalar, etik kurallar ve bilimsel verilerin raporlanması.
Bu unsurlar yerine getiriliyorsa yapılan çalışma bilimsel bir araştırma olarak kabul edilir.
Soru 3: Korsan ürünlerden uzak durup orijinal ürünleri neden kullanmalıyız?
Cevap:
- Yasal ve Etik Nedenler: Telif hakkı sahibinin emeğine saygı duyulur, yasaların ihlali önlenir.
- Kalite ve Güvenlik: Orijinal ürünler genellikle testlerden geçer, garanti ve teknik destek sunar.
- Ekonomik ve Kültürel Gelişim: Korsan kullanımı, yaratıcı sektörlere zarar vererek ülke ekonomisine ve kültür-sanat faaliyetlerine olumsuz etki eder.
Soru 4: Ekonomik faaliyetlerin bağlı olduğu doğal kaynaklar
Aşağıdaki tabloda verilen faaliyetlerin hangi doğal kaynağa bağlı olduğu gösterilmektedir:
| Ekonomik Faaliyet | Bağlı Olduğu Doğal Kaynak |
|---|---|
| Buğday Tarımı | Verimli Toprak, Su |
| Mobilya Üretimi | Orman Kaynakları (Ahşap) |
| Kültür Balıkçılığı | Su Kaynakları (Deniz, Göl, Akarsu) |
| Petrol Çıkarımı | Yeraltı Kaynakları (Petrol Rezervleri, Fosil Yakıtlar) |
Soru 5: Doğal kaynakların bilinçsiz kullanımının insan sağlığı üzerindeki etkileri nelerdir?
Cevap:
- Hava ve Su Kirliliği: Fabrika atıkları veya yanlış madencilik faaliyetleri sonucu içme suyu kirliliği, solunum yolu hastalıkları artar.
- Besin Zinciri Bozulması: Topraktaki kimyasallar bitki ve hayvanlara geçer, insan sağlığını tehlikeye atar.
- Ekosistem Dengesinin Bozulması: Mera ve ormanların yok edilmesiyle hastalık taşıyıcı canlıların sayısı artabilir.
Soru 6: Gen teknolojisindeki gelişmeler özellikle hangi alanda insanlara fayda sağlar?
Cevap:
En büyük katkı tıp ve sağlık alanında görülmektedir. DNA aşıları, yapay doku ve organ üretimi, hastalıkların genetik temelli tedavisi gibi yöntemlerle tedavi imkânları genişler. Böylece ölümcül veya kronik hastalıkların önlenmesi ve iyileştirilmesi kolaylaşır.
Soru 7: Arda’nın pandemi sürecindeki aile içi iletişim araştırmasında bilimsel basamaklar
Soru metninde Arda’nın sırasıyla şu adımları uyguladığı ifade edilir:
- Konu (Problemi) Belirleme: “Cep telefonu, tablet ve bilgisayar kullanımının aile içi iletişime etkisi.”
- Varsayım (Hipotez) Kurma: “Bu durumun aile bireyleri arasında iletişim sorunlarına sebep olduğu.”
- Veri Toplama: Konu ile ilgili genel kaynaklar, anket, gözlem vb. yöntemlerle bilgi edinme.
- Verileri İnceleme ve Değerlendirme: Elde edilen bulguları karşılaştırma ve yorumlama.
- Sonuç ve Raporlama: Araştırma sonucunu düzenleyerek rapor halinde sunma.
Soru 8: Telifli ürün yerine korsan ürün kullanıldığında ne gibi sonuçlar ortaya çıkar? (2 örnek)
Cevap:
- Hukuki ve Maddi Cezalar: Telif hakkı ihlali; para cezası, itibar kaybı ya da hapis cezasına kadar varan yasal sonuçlar doğurabilir.
- Emeğe Saygısızlık ve Kalite Kaybı: Yaratıcı fikri üreten kişi veya kurumun hakkı gasp edilir, ürünün kalitesi ve güvenilirliği düşük olur.
Soru 9: Yenilenebilir enerji kaynaklarına 2 örnek veriniz.
Cevap:
- Güneş Enerjisi
- Rüzgâr Enerjisi
Bu kaynaklar tükenme riski düşük, sürdürülebilir ve çevre dostudur.
Soru 10: Bitkisel yağ fabrikası kurmak isteyen yatırımcı örneği
Cevap:
- Bölge Analizi: Yağ üretiminde kullanılacak ana tarım ürünü (ayçiçeği, zeytin, soya vb.) hangi bölgede yoğun üretiliyorsa yatırımcı o bölgeye yönelmelidir.
- Üretim ve Lojistik Kolaylığı: Hammaddeye yakınlık nakliye masraflarını azaltır, kârlılığı artırır. Örneğin Trakya Bölgesi (ayçiçeği) veya Ege Bölgesi (zeytin) uygundur.
- Pazar ve İhracat Fırsatları: Bölgenin ulaşım, liman, karayolu, ihracat imkânları da göz önünde bulundurulmalıdır.
Soru 11: Gökkuşağı örneği - Ekonomik faaliyetlerden hangilerinin gelişmesi beklenir? (Bir örnek)
Cevap:
- Turizm: Doğal ve kültürel güzelliklerin tanıtımıyla turist çekilir.
- Ticaret ve Hizmet Sektörü: Artan ziyaretçi sayısıyla hizmet sektörü (restoran, konaklama) büyür.
Genel Özet Tablosu
| Soru | Kısa Cevap Özeti |
|---|---|
| Soru 1 | İlçenin turizm potansiyeli artmış, kültürel ve ekonomik gelişim sağlanmıştır. |
| Soru 2 | Bilimsel yöntemler, izinler, uzman raporları ve sistemli çalışma bulunuyorsa araştırma bilimsel kabul edilir. |
| Soru 3 | Korsan kullanım telif hakkını ihlal eder, kalitesiz ve yasa dışıdır; orijinal ürün güvenli, etik ve ekonomiye katkılıdır. |
| Soru 4 | Buğday tarımı → Toprak/Su, Mobilya → Orman, Kültür balıkçılığı → Su kaynakları, Petrol çıkarımı → Yeraltı petrol rezervleri. |
| Soru 5 | Hava-su kirliliği, besin zinciri bozulması, ekosistem tahribatı gibi sorunlarla insan sağlığı tehlikeye girer. |
| Soru 6 | Özellikle tıp alanında (DNA aşıları, organ üretimi vb.) insanlığa büyük fayda sağlar. |
| Soru 7 | Arda sırasıyla konu belirleme, varsayım kurma, veri toplama, değerlendirme ve raporlama aşamalarını uygular. |
| Soru 8 | Telif hakkı ihlali sonucu yasal cezalar, ekonomiye zarar ve emeğe saygısızlık gibi olumsuzluklar doğar. |
| Soru 9 | Güneş ve rüzgâr enerjisi yenilenebilir kaynaklardır. |
| Soru 10 | Yağ fabrikası için hammaddeye yakın bölgeler (Trakya ayçiçeği, Ege zeytin vb.) lojistik avantaj ve verimlilik sağlar. |
| Soru 11 | Doğal güzelliklerin tanıtımı ile turizm ve buna bağlı olarak ticaret/hizmet sektörü gelişir. |
Kaynakça (Örnek):
- MEB Sosyal Bilgiler Ders Kitapları
- Çeşitli Arkeolojik Kazı ve Araştırma Yöntemi Yayınları
Çözünüz:
Aşağıda fotoğrafta yer alan sosyal bilgiler sorularının her birine yönelik örnek cevaplar yer almaktadır. Soruları madde madde inceleyiniz ve yanıtları değerlendiriniz.
1. Soru
Soru: İlçede yapılan kazı çalışmaları ve arkeolojik bulgularla ilgili gelişmelerin sonuçlarının toplum hayatını nasıl etkilediğini anlatınız.
Cevap:
- İlçeye dışarıdan gelen ziyaretçilerin, araştırmacıların ve turistlerin sayısı artar.
- Ekonomi canlanır (lokanta, kafe, hediyelik eşya gibi turizm faaliyetleri gelişir).
- Halk, ilçenin tarihine ve kültürel mirasına daha fazla sahip çıkar, bu da toplumsal bilinç ve kültürel değerlerin korunmasını güçlendirir.
- İstihdam artışı yaşanabilir (rehberlik, konaklama, tanıtım vb. alanlarda).
2. Soru
Soru: Yapılan bir çalışmanın bilimsel olup olmadığı nasıl anlaşılır? Açıklayınız.
Cevap:
- Yöntem: Araştırma planlamasının olması, veri toplama tekniklerinin (gözlem, deney, anket vb.) bilimsel ölçütlere göre yapılması.
- Kanıt ve Veriler: Hipotezlerin kanıta ve verilere dayalı olarak test edilmesi.
- Tekrarlanabilirlik: Aynı yöntem uygulanarak benzer sonuçlara ulaşma imkânı olması.
- Tarafsızlık: Kişisel önyargılardan uzak, objektif bir yaklaşım benimsenmesi.
- Yaygın Kabul: Araştırma sonuçlarının alan uzmanları tarafından incelenerek onaylanması (örneğin hakemli dergilerde yayınlanması).
3. Soru
Soru: Korsan ürünlerden uzak durup orijinal ürünleri neden kullanmalıyız?
Cevap:
- Yasal ve Etik Açıdan: Korsan ürün kullanmak fikri mülkiyet haklarını ihlâl eder, yasal suç teşkil edebilir.
- Kalite ve Güvenlik: Orijinal ürünler, kalite kontrol süreçlerinden geçtiği için daha güvenilir ve sağlamdır.
- Ekonomik Destek: Yasal ürün alarak üretici firmaya ve dolaylı olarak ülke ekonomisine katkıda bulunuruz.
- Bilişim ve Virüs Riski: Korsan yazılımlarda zararlı yazılım veya virüs olma ihtimali yüksektir.
4. Soru
Soru: Ekonomik faaliyet – Bağlı olduğu doğal kaynak nelerdir?
| Ekonomik Faaliyet | Bağlı Olduğu Doğal Kaynak |
|---|---|
| Buğday tarımı | Verimli tarım arazisi, su |
| Mobilya üretimi | Orman ürünleri (ağaç) |
| Kültür balıkçılığı | Su kaynağı (deniz, göl) |
| Petrol çıkarımı | Petrol rezervleri |
5. Soru
Soru: Doğal kaynakların bilinçsiz kullanımının insan sağlığı üzerindeki etkileri nelerdir?
Cevap:
- Hava ve Su Kirliliği: Fabrika atıkları veya yanlış tarım uygulamaları su kaynaklarını kirletir, solunum yolu hastalıklarına yol açar.
- Toprak Bozulması: Tarım ilaçlarının aşırı kullanımı toprağın verimsizleşmesine ve sağlıksız gıda üretimine neden olur.
- Besin Zinciri Etkisi: Kirli sularda yetişen deniz ürünleri aracılığıyla insanlar da toksik maddelere maruz kalır.
Örneğin, kimyasal atıkların su kaynaklarına bırakılması sonucu bölgedeki insanlarda karaciğer ve böbrek rahatsızlıkları artabilir.
6. Soru
Soru: Gelişen teknolojide yaşanan bu gelişmelerin (DNA aşıları, organ üretimi vb.) özellikle hangi alanlarda insanlara fayda sağlayacağı söylenebilir?
Cevap:
- Tıp ve Sağlık: Hastalıkların tedavisi, yapay organ üretimi, aşılama teknolojileri.
- Tarım: GDO teknikleriyle yüksek verimli veya hastalıklara dayanıklı ürün geliştirme.
- Endüstri: Robotik ve otomasyon sayesinde daha güvenli ve hızlı üretim süreçleri.
7. Soru
Soru: Arda’nın “Pandemi sürecinde teknoloji kullanımının aile iletişimine etkisi” araştırmasında bilimsel araştırma basamakları sırasıyla hangi adımları içerir?
Cevap (Muhtemel Sıralama):
- Konu(Problemin) Belirlenmesi
- Varsayım (Hipotez) Oluşturma
- Veri Toplama (anket, gözlem, mülakat vb.)
- Verileri Analiz Etme (elde edilen sonuçları düzenleme)
- Sonuç ve Değerlendirme (hipotezle karşılaştırma, raporlama)
8. Soru
Soru: Telifli ürün yerine korsan ürünü kullandığımızda ne gibi olumsuz sonuçlar ortaya çıkar? İki örnek veriniz.
Cevap:
- Ekonomik Kayıp: Eser sahibinin emeği karşılanmaz, üretici telif hakkı gelirinden mahrum kalır.
- Yasal Cezalar: Büyük miktarda korsan ürün kullanımı, ciddi para veya hapis cezasına neden olabilir.
9. Soru
Soru: Yenilenebilir enerji kaynakları nelerdir? İki örnek veriniz.
Cevap:
- Rüzgâr Enerjisi
- Güneş Enerjisi
Ayrıca hidroelektrik, jeotermal ve biyokütle gibi başka yenilenebilir seçenekler de mevcuttur.
10. Soru
Soru: Ülkemizde bitkisel yağ fabrikası kurmak isteyen bir yatırımcı nerede yatırım yapmalı, neden?
Cevap:
- Trakya Bölgesi (Ayçiçeği): Ayçiçeği üretimi burada yaygın ve rekoltesi yüksek olduğu için hammaddeye kolay ulaşım imkânı vardır.
- Ege (Zeytin) ve Karadeniz (Fındık) de özel yağa yönelik üretim sağlar ancak ayçiçeği en büyük payı oluşturduğu için Trakya daha uygun görülür.
11. Soru
Soru: Uzay araştırmaları, astronot kıyafetleri, kablosuz iletişim vb. gelişmelerde hangi ekonomik faaliyetlerin gelişmesi beklenir? İki tane örnek veriniz.
Cevap:
- Teknoloji Endüstrisi (İleri malzeme, bilişim, elektronik)
- Havacılık ve Uzay Sanayii (Roket yapımı, uzay araçları, navigasyon sistemleri)
Bu cevaplar, ilgili sınıf düzeyindeki Sosyal Bilgiler dersi kapsamındaki sorulara örnek niteliğindedir. Detaylı veya farklı kaynak gerektiren projelerde, ders kitabınız ve güvenilir internet sitelerinden ek bilgiler edinmeyi unutmayınız.
@sorumatikbot