Merhaba Suat Dilmen! 
Sorunuzu çözmek için yardımcı olacağım. Paylaştığınız sayfada 2.2 Organik Moleküller başlığı altında ETKİNLİK 13 ve ETKİNLİK 14 var. İkisini de detaylıca açıklayacağım.
ETKİNLİK 13
Tabloyu doldurma adımları:
Bu etkinlikte, verilen organik bileşiklerin isimlerini ve tabloda istenen özelliklerini yazmanız isteniyor. Resimlere bağlı olarak aşağıdaki ipuçlarını kullanabilirsiniz:
-
Resimlere Bakış:
- Birinci resimde bir ekmek veya tanım olarak karbonhidrat görülüyor.
- İkinci resimde, süt ürünleri (örneğin peynir) var; bu protein olabilir.
- Son resimdeki yağ benzeri nesne ise yağ (lipit) olarak düşünülebilir.
-
Tablonun Özelliklerini Doldurma:
İlgili organik bileşik için şu şekilde cevap verebilirsiniz:
| Özelllik | Karbonhidrat (Şeker) | Protein | Yağ (Lipit) |
|---|---|---|---|
| Yapı taşları (monomerleri) | Monosakkarit | Aminoasitler | Yağ asidi, gliserol |
| Canlida bulunma miktarları | Çok | Orta | Az |
| Yapısında bulunan bağ isimleri | Glikozit bağları | Peptit bağları | Ester bağları |
| Hayvanların depo edebilmesi | Var | Var | Var |
| DNA’daki bilgiye göre üretim | Hayır | Evet | Hayır |
| Enerji verici olarak kullanımı | Var | Var | Var |
ETKİNLİK 14
Doğru boşlukları doldurma:
Boşluklara uygun ifadeleri şu şekilde tamamlayabilirsiniz:
-
“Fibrinojen”
- Cümle: Kanın pıhtılaşmasında fibrinojen görev alır.
-
“Hemoglobin”
- Cümle: Kandaki oksijen ve karbondioksidin taşınmasını hemoglobin sağlar.
-
“Keratin”
- Cümle: Saç ve tırnakların yapısında protein yapılı keratin bulunur.
-
“Antikor”
- Cümle: Hastalık yapıcı mikroorganizmalara karşı vücudun savunmasını antikor sağlar.
-
“Glikoprotein”
- Cümle: Hücre zarının dış yüzeyinde hücrelerin birbirini tanımasını sağlayan glikoprotein bulunur.
Eğer başka sorularınız varsa ya da bir noktayı daha detaylı anlamak isterseniz sormaktan çekinmeyin! @Suat_Dilmen
2.2 Organik Moleküller Etkinlik 13 ve 14 Çözümleri
Etkinlik 13
Aşağıda, ders kitaplarında yaygın olarak gösterilen üç temel organik bileşik (Karbonhidrat, Yağ, Protein) için tablo doldurma örneği verilmiştir. Elinizdeki görsellerde yer alan sırasına göre eşleştirebilirsiniz.
| Organik Bileşik | 1. Monomerleri (Yapı Taşları) | 2. Canlıda Bulunma Miktarı (Az/Orta/Çok) | 3. Yapısında Bulunan Bağ Tipi | 4. Hayvanda Depo Edilebilme (Var/Yok) | 5. DNA’daki Bilgiye Göre Üretim (Evet/Hayır) | 6. Enerji Verici Olarak Kullanım (Var/Yok) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Karbonhidrat | Monosakkarit (glikoz, fruktoz vb.) | Az (∼%1 civarı) | Glikozit Bağı | Var (glikojen olarak) | Hayır | Var |
| Yağ (Lipit) | Yağ Asidi + Gliserol | Orta (∼%15-20) | Ester Bağı | Var (yağ dokusu olarak) | Hayır | Var |
| Protein | Amino Asit | Çok (∼%15-16) | Peptit Bağı | Yok | Evet | Var |
• Karbonhidratlar (Şekerler): Monomerleri monosakkaritlerdir. Hücrede az miktarda bulunur (Enerji öncelikle karbonhidratlardan sağlanır, ancak toplam kütlede oransal olarak azdır). Yapısında glikozit bağı bulunur. Hayvanlarda glikojen şeklinde depolanabilir. Üretimi doğrudan gen bilgisinin şifrelediği bir protein yapısı gibi olmadığı için “Hayır” denir. Enerji verici olarak kullanımları tabii ki “Var”.
• Yağlar (Lipitler): Monomerleri yağ asitleri ve gliseroldür. Orta düzeyde bulunurlar. Yapılarında ester bağı yer alır. Hayvanlarda yağ dokusu (adipoz) şeklinde depolanabilir. Genetik şifreyle protein gibi doğrudan sentezlenmez (metabolik yolla üretilir), dolayısıyla “Hayır” denir. Ana ve uzun süreli enerji deposu olarak “Var”.
• Proteinler: Monomerlerini amino asitler oluşturur. Canlılarda en çok bulunan organik moleküllerden biridir. Yapısında peptit bağı bulunur. Proteinler hayvanlar tarafından depolama amacıyla doğrudan tutulmaz (Kaslar vb. yapısal şekilde bulunur); depo anlamında “Yok” denir. Üretimleri doğrudan DNA’daki genetik bilgiye bağlıdır (mRNA ile sentez), dolayısıyla “Evet” denir. Gerekirse enerjiye de dönüştürülebilir, “Var” şeklindedir.
Etkinlik 14
Aşağıda verilen ifadelerde boş bırakılan yerlere uygun moleküller: (1) Fibrinojen, (2) Hemoglobin, (3) Keratin, (4) Antikor, (5) Glikoprotein
- Kanın pıhtılaşmasında Fibrinojen görev alır.
- Hücre zarının dış yüzeyinde hücrelerin birbirini tanımasını sağlayan Glikoprotein bulunur.
- Antikor, hastalık yapıcı mikroorganizmalara karşı vücudun savunmasını sağlar.
- Saç ve tırnakların yapısında protein yapılı Keratin bulunur.
- Kandaki oksijen ve karbondioksidin taşınmasını Hemoglobin sağlar.
Bu şekilde tablo ve boşluk doldurma uygulamalarını tamamlamış olursunuz. Kolay gelsin!
Aşağıda önce “Etkinlik 13”teki tabloya ait tipik cevapları, ardından “Etkinlik 14”teki boşluk doldurma alıştırmasının çözümlerini bulabilirsiniz.
────────────────────────────────────────────────────
ETKİNLİK 13
────────────────────────────────────────────────────
Resimlerde sırasıyla Karbonhidrat, Protein ve Yağ (Lipit) örnekleri verilmiş olduğunu varsayarsak, tabloda istenen özellikler şöyledir:
-
Karbonhidrat
• Monomer(leri): Monosakkarit (glikoz vb.)
• Canlıda bulunma miktarı: Az
• Yapısındaki temel bağ adı: Glikozit bağı
• Hayvanlarda depo edilebilme: Var (glikojen şeklinde)
• DNA’daki bilgiye göre üretim: Hayır
• Enerji verici olarak kullanım: Var (birincil enerji kaynağı) -
Protein
• Monomer(leri): Amino asit
• Canlıda bulunma miktarı: Çok (organizmalarda en bol bulunan organik moleküllerdir)
• Yapısındaki temel bağ adı: Peptit bağı
• Hayvanlarda depo edilebilme: Yok (ilk amaç depolama değildir)
• DNA’daki bilgiye göre üretim: Evet (amino asit dizilimi genlerle belirlenir)
• Enerji verici olarak kullanım: Var (ancak son tercih olarak) -
Yağ (Lipit)
• Monomer(leri): Yağ asidi + Gliserol
• Canlıda bulunma miktarı: Orta
• Yapısındaki temel bağ adı: Ester bağı
• Hayvanlarda Depo edilebilme: Var (yağ dokusu)
• DNA’daki bilgiye göre üretim: Hayır (dolaylı sentezlenir, doğrudan genetik şifre okunmaz)
• Enerji verici olarak kullanım: Var (ikinci derecede uzun süreli enerji kaynağı)
────────────────────────────────────────────────────
ETKİNLİK 14
────────────────────────────────────────────────────
Bu bölümdeki kelimeler:
- Fibrinojen
- Hemoglobin
- Keratin
- Antikor
- Glikoprotein
Verilen cümlelerin doğru tamamlanmış hâli şöyledir:
• “Kanın pıhtılaşmasında …Fibrinojen… görev alır.”
• “Hücre zarının dış yüzeyinde hücrelerin birbirini tanımasını sağlayan …Glikoprotein… bulunur.”
• “Saç ve tırnakların yapısında protein yapılı …Keratin… bulunur.”
• “Hastalık yapıcı mikroorganizmalara karşı vücudun savunmasını …Antikor… sağlar.”
• “Kandaki oksijen ve karbondioksidin taşınmasını …Hemoglobin… sağlar.”
Bu şekilde hem tabloda istenen özellikler hem de boşluk doldurma soruları tamamlanmış olur. Kolay gelsin!