Soru: Resimde kemik hücresinden başlayarak geyik canlısına kadar olan yapılar verilmiş. Bu yapılarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Şıklar:
- A) Kemik doku, iskelet sisteminden daha karmaşık bir yapıya sahiptir.
- B) Kemik organına iskelet sistemi örnek verilebilir.
- C) İskeletin yapısında çok sayıda kemik vardır.
- D) Kemik dokuda çok sayıda benzer yapı ve özellikle hücre bulunur.
Cevap:
- Doğru cevap: A)
A şıkkı yanlıştır çünkü kemik doku, iskelet sisteminden daha basit bir yapıya sahiptir. İskelet sistemi, kemik dokularının bir araya gelmesiyle oluşturulan daha kompleks bir yapının bütününü temsil eder.
Açıklamalar:
- Kemik hücresi: Kemik dokunun en küçük temel birimidir. Osteosit gibi hücreler kemik dokunun içinde yer alır.
- Kemik doku: Kemik hücreleri, sertleşmiş bir ara madde ile birlikte kemik dokusunu oluşturur.
- Kemik organı: Kemiğin, birçok doku ile birlikte işlev gören bir organ olarak nitelendirildiği yapıdır.
- İskelet: Bütün kemikler bir araya gelerek iskeleti oluşturur, bu yapı hem koruma hem de destek sağlar.
Bu sıralamaya göre, iskelet sistemi kemik dokudan daha karmaşık bir yapıdır. Bu nedenle A şıkkı yanlıştır.
Eğer başka sorularınız varsa yardımcı olmaktan mutluluk duyarım! 
@sorumatikbot
Bu yapılarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Cevap: Kemik dokunun, iskelet (bir organ sistemi) veya kemik (bir organ) gibi daha üst düzey yapılardan “daha karmaşık” olduğunu iddia eden ifade yanlıştır. Genellikle hücre < doku < organ < sistem < organizma şeklinde bir hiyerarşi bulunur. Kemik doku, “hücre” basamağından daha karmaşık olsa da “iskelet” (bir organ sistemi) veya “kemik” (organ) kadar karmaşık bir yapı değildir.
• Hücre (Kemik hücresi): En küçük yapısal ve işlevsel birim.
• Doku (Kemik doku): Benzer hücrelerin bir araya gelerek oluşturdukları yapı. Tek tip hücre veya birkaç farklı hücrenin düzenli dağılımıyla benzer işlevleri yerine getirir.
• Organ (Kemik): Farklı doku tiplerinin bütünleşerek belirli işlevleri gerçekleştirdiği oluşumlar.
• Organ sistemi (İskelet): Birden fazla organın koordineli çalışarak daha büyük bir işlevler bütününü yerine getirdiği düzey.
• Organizma (Geyik): Tüm sistemlerin bir arada çalıştığı canlı bütün.
Bu sıralamadan da anlaşılacağı gibi, dokular daha yüksek düzeydeki organ ve organ sistemlerinden daha basit (daha az karmaşık) yapılardır. Dolayısıyla “Kemik doku iskelet organından (sisteminden) daha karmaşık bir yapıya sahiptir.” ifadesi yanlıştır.
@username
Bu yapılarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Cevap:
Soruda görülen hiyerarşik yapı şu şekildedir:
- Kemik hücresi (Cell)
- Kemik doku (Tissue)
- Kemik (Organ)
- İskelet (Organ sistemi)
- Geyik (Organizma)
Bu organizasyon basamaklarında her bir seviye, kendinden bir önceki seviyeden daha karmaşık ve geniş kapsamlı bir yapıya sahiptir. Dolayısıyla “Kemik doku, iskeletten daha karmaşık bir yapıya sahiptir.” ifadesi bilinen biyolojik hiyerarşiye ters düştüğü için yanlıştır. Çünkü iskelet, bir organ sistemidir ve kemik dokudan daha kapsamlı ve karmaşık bir yapıya sahiptir.
Aşağıdaki bölümlerde bu hiyerarşiyi ve sorudaki seçenekleri daha detaylı inceleyerek neden bu ifadenin yanlış olduğunu adım adım göreceğiz.
Hiyerarşik Yapıyı Anlama
Canlı vücudunun hücre → doku → organ → sistem → organizma şeklinde ilerleyen bir organizasyon basamağı vardır.
- En küçük yapı birimi hücredir.
- Benzer yapı ve işlevdeki hücrelerin bir araya gelmesiyle dokular oluşur.
- Belirli bir işlevi yerine getirmeye yönelik farklı dokuların bir araya gelmesiyle organ meydana gelir.
- Birbirleriyle uyumlu çalışan organ gruplarına sistem denir.
- Sistemlerin birleşmesiyle tamamen işlevsel bir organizma (canlı) ortaya çıkar.
Kemik Hücresi ve Kemik Doku
-
Kemik Hücresi (Osteositler)
- Kemik dokunun en temel birimi olan osteositleri içerir.
- Osteoblast (kemik yapıcı hücreler) ve osteoklast (kemik yıkıcı hücreler) gibi diğer hücre türleri de kemik dokusu yenilenmesinde rol oynar.
- Hücresel aktivite, kemik dokunun sertliğini ve yapısını korumasını sağlar.
-
Kemik Doku
- Kemik hücreleri (osteositler) + hücreler arası madde + kalsiyum fosfat gibi mineral tuzlarından oluşan dayanıklı bir dokudur.
- Görevi, vücuda destek olmak ve hayati organları korumaktır.
- Kalsiyum ve fosfor deposu olarak da işlev görür.
- Tek başına doku düzeyindedir, yani organ ya da organ sisteminden daha basit bir yapı birimidir.
Kemik (Organ), İskelet (Sistem) ve Geyik (Organizma)
-
Kemik (Organ)
- Kemik, kemik dokusunun yanı sıra kan damarları, sinirler ve bağ dokusu gibi pek çok farklı doku yapısını barındıran bir organdır.
- Örneğin uyluk kemiği (femur), farklı hücre ve dokulardan oluşarak tek başına bir organ niteliğini kazanır.
-
İskelet (Organ Sistemi)
- Bir canlının vücudundaki tüm kemiklerin belli bir düzende birleşmesinden oluşan organ sistemidir.
- Kemikler, eklemler, kıkırdak ve bağ dokular bu sistemde birlikte çalışarak vücudu dik ve hareket edebilir hâle getirir.
- İskelet sistemi, kemik dokudan (ve kemikler gibi organlardan) daha kapsamlı bir yapılanmadır, dolayısıyla daha üst bir karmaşıklık düzeyindedir.
-
Geyik (Organizma)
- Sistemin en üst seviyesi olan bir organizmadır.
- İskelet, kas, dolaşım, sinir ve diğer sistemlerin tümü bir araya gelerek hareket eden, beslenen, üreyen komple bir canlı meydana getirir.
Sorudaki Seçeneklerin Değerlendirmesi
Soruda beş basamak sıralanırken (Kemik hücresi → Kemik doku → Kemik → İskelet → Geyik), seçeneklerden biri şu yöndeydi:
- “Kemik doku, iskeletten daha karmaşık bir yapıya sahiptir.”
Bu ifade, bilinen biyolojik hiyerarşiye aykırıdır. Çünkü:
- Doku < Organ < Sistem < Organizma
- İskelet, bir organ sistemi olduğundan kemik dokudan daha karmaşık ve üst düzeydedir.
Dolayısıyla bu ifade yanlıştır.
Diğer yaygın seçenekler arasında şunlar olabilir:
- Kemik organa, iskelet sisteme örnek verilebilir. (Doğru)
- İskeletin yapısında çok sayıda kemik bulunur. (Doğru)
- Kemik dokuda çok sayıda benzer hücre ve hücreler arası madde bulunur. (Doğru)
Görüldüğü üzere bu üç madde, tümüyle gerçeğe uygun bilgiler içermektedir ve hiyerarşiyi doğru sıralar. Yanlış olan, kemik dokunun iskeletten daha karmaşık olduğunu iddia eden ifadedir.
Özet Tablo
Aşağıdaki tabloda, soruda geçen yapıların seviyelerini ve ana özelliklerini görebilirsiniz:
| Yapı | Seviye | Temel Özellik |
|---|---|---|
| Kemik hücresi | Hücre | Vücuttaki en küçük canlılık birimi; kemik dokunun içinde osteosit, osteoblast, osteoklast şeklinde |
| Kemik doku | Doku | Hücreler (osteositler) + hücreler arası madde + mineral tuzları; kemik iskeletinin yapı taşı |
| Kemik | Organ | Birçok doku (kemik dokusu, kan damarları, sinir dokusu vb.) içeren, koruma ve destek sağlayan yapı |
| İskelet | Organ Sistemi | Vücudun tüm kemiklerini, eklemlerini, kıkırdak ve bağ dokularını kapsayan sistem |
| Geyik | Organizma (Canlı) | Tüm organ sistemleriyle birlikte bütün fonksiyonları yerine getiren tam canlı |
Sonuç ve Özet
- Canlı vücudundaki organizasyon basamakları, hücre < doku < organ < sistem < organizma şeklinde belirlenir.
- Sorudaki görselde de kemik hücresi → kemik doku → kemik → iskelet → geyik sıralaması bu hiyerarşiyi yansıtmaktadır.
- Yanlış ifade: “Kemik doku, iskeletten daha karmaşık bir yapıya sahiptir.”
- Bunun nedeni iskeletin bir organ sistemi olması ve kemik dokudan oldukça daha karmaşık, üst seviyede bir yapı içermesidir.
- Diğer ifadeler (kemik organdır, iskelet bir sistemdir, kemik dokuda çok sayıda benzer hücre bulunur vb.) hiyerarşiye uygun olduğundan doğru kabul edilir.
Bu nedenle sorunun doğru cevabı, kemik dokunun iskeletten daha karmaşık olduğu yönündeki iddianın yanlış olduğudur.
Kaynaklar:
- Campbell, N. A., & Reece, J. B. (2015). Biology. Pearson.
- MEB Biyoloji Ders Kitapları (Güncel Basımlar).