Sorunun Detaylı Çözümü
Bu görselde biyolojiye dair bir soru verilmiş. Metni tam olarak anlayabilmek için yakınlaştırılmış şekilde inceleyeceğim. Sorunun çözümüne geçmeden önce, metni analiz ederek uygun adımlarda yardımcı olacağım.
Soru İncelemesi
Görsele dayanarak şu ifadeler öne çıkıyor:
- Başlık: “Aşağıda verilenlerden hangisi tüm canlılarda görülen ortak özelliklerden değildir?”
- Seçenekler:
- A: Substrat düzeyinde fosforilasyon
- B: Uyarana tepki verme
- C: Basit organik maddelerden karmaşık organik madde sentezi
- D: İnorganik maddelerden organik madde sentezi
- E: Hücresel yapılı olma
Cevabın Analizi
Ortak Özellikler (Tüm Canlılarda Görülen)
Canlıların ortak özellikleri biyolojide sıklıkla şu şekilde sıralanır:
- Hücresel yapılı olma (Seçenek E): Tüm canlılar hücre adı verilen yapısal birimler içerir. Bu kesinlikle doğrudur.
- Metabolizma (Substrat düzeyinde fosforilasyon - Seçenek A): Enerji üretimi gibi süreçler tüm organizmaların yaşamsal faaliyetlerinde yer alır.
- Cevap verebilme ve uyum sağlayabilme (Seçenek B): Canlıların çevresel uyaranlara yanıt verme yeteneği vardır.
- Organik madde sentezi (Seçenek C): Tüm organizmalar organik madde sentezi yapabilir, bu yaşamın temel gerekliliklerinden biridir.
Tartışmalı Seçenek:
D seçeneği – İnorganik maddelerden organik madde sentezi:
Bu özellik yalnızca ototroflar dediğimiz kendi besinini üreten canlılarda görülür (örneğin; fotosentez yapan bitkiler, bazı bakteriler). Ancak tüm canlılarda bu özellik bulunmaz.
Sonuç: D seçeneği tüm canlıların ortak özelliği değildir.
Doğru Cevap
D: İnorganik maddelerden organik madde sentezi
Eğer daha fazla detaylı bilgi veya açıklama isterseniz, sorunun altına yorum olarak yazabilirsiniz! 
Aşağıda verilenlerden hangisi tüm canlılarda görülen ortak özelliklerden değildir?
Cevap:
Sorunun kökünü ve şıklarını fotoğraftan inceleyerek açıklayalım:
Soru:
Aşağıda verilenlerden hangisi tüm canlılarda görülen ortak özelliklerden değildir?
Şıklar:
A) Substrat düzeyinde fosforilasyon
B) Uyarıya tepki verme
C) Basit organik maddelerden karmaşık organik madde sentezi
D) İnorganik maddelerden organik madde sentezi
E) Hücresel yapılı olma
Şıkları Tek Tek İnceleyelim:
-
A) Substrat düzeyinde fosforilasyon:
Bazı canlılar (ör. oksijenli solunum yapamayanlar) bu olayı yaşam döngüsünde kullanmayabilir. Ancak substrat düzeyinde fosforilasyon çoğu hücrede (özellikle glikoliz sırasında) görülür. -
B) Uyarıya tepki verme:
Tüm canlılar dış ortamdan gelen uyarılara tepki verir. (Örnek: bitkiler ışığa yönelir, bakteriler kimyasalı hisseder.)
Bu, canlıların ortak özelliklerindendir. -
C) Basit organik maddelerden karmaşık organik madde sentezi:
Canlılar yaşamsal moleküllerini (protein, polisakkarit vs.) sentezler. Bu da evrensel bir canlılık özelliğidir. -
D) İnorganik maddelerden organik madde sentezi:
Bu yalnızca ototrof canlılara (ör. bitkiler, bazı bakteriler) özgüdür. Heterotrof canlılar (hayvanlar, mantarlar) bunu yapamaz. O yüzden bu özellik tüm canlılarda yoktur. -
E) Hücresel yapılı olma:
Bütün canlılar hücrelerden oluşur. Bu, bütün canlıların ortak özelliğidir.
Doğru Cevap ve Açıklama
D şıkkı (“İnorganik maddelerden organik madde sentezi”)
tüm canlılarda ortak değildir!
Sadece ototrof canlılarda görülür.
Canlılar aleminin büyük bir kısmı (ör. insanlar, mantarlar, çoğu bakteri), inorganik maddelerden organik madde sentezlemez; yalnızca hazır organik maddelerle beslenir.
Özet Tablo
| Şık | Özellik | Tüm Canlılarda Var mı? |
|---|---|---|
| A | Substrat düzeyinde fosforilasyon | Evet (çoğunlukla) |
| B | Uyarıya tepki verme | Evet |
| C | Basit organik maddeden karmaşık sentez | Evet |
| D | İnorganikten organik sentez | Hayır |
| E | Hücresel yapılı olma | Evet |
Sonuç:
Doğru cevap:
D) İnorganik maddelerden organik madde sentezi
(Tüm canlıların ortak özelliği değildir, sadece ototroflarda bulunur.)
16. Aşağıdakilerden hangisi tüm canlılarda görülen ortak özelliklerden değildir?
Cevap: D) İnorganik maddeden organik madde sentezi
Açıklama adım adım:
-
Tüm canlılarda ortak olan temel özellikler şunlardır:
- Hücresel yapılı olma (E): Tüm canlılar en az bir hücreden oluşur.
- Basit organik maddelerden karmaşık organik madde sentezi (C): Organik moleküller birbirine bağlanarak büyük biyomolekülleri oluşturur (örneğin amino asitlerden protein sentezi).
- Enzimler aracılığıyla gerçekleşen metabolik reaksiyonlar (A ve B şıklarıyla ilgili genel düşünce): Hücre içindeki kimyasal tepkimeler enzimler tarafından düzenlenir, bu tepkimeler çoğu zaman düzenleyici (uyarıcı) moleküllere yanıt verir ve substrat özgünlüğüne dayanır.
-
Şıklara tek tek bakıldığında:
A) “Substrat özgünlüğünde fosforilasyon” ifadesi biraz çelişkili olsa da; canlılarda enzimlerin substrat seçiciliği ve enerji aktarımı (ATP’den fosfat grubu transferi) evrensel bir süreçtir.
B) “Uyarıcı gerektiren enzim” kavramı, hücre içi metabolik yolların düzenlenmesinde sıkça rastlanır (örneğin allosterik enzim kontrolü).
C) “Basit organik maddelerden karmaşık organik madde sentezi” canlıların büyüme ve onarım süreçlerinin temelini oluşturur.
D) “İnorganik maddeden organik madde sentezi” yalnızca ototrof (bitkiler ve bazı bakteriler) canlılarda vardır; heterotrof hayvan, mantar ve pek çok bakteri bu işlemi yapamaz.
E) “Hücresel yapılı olma” tüm canlılar için zorunludur. -
Sonuç olarak, sadece ototrof canlıların yapabildiği D şıkkındaki “inorganik maddeden (CO₂, H₂O vb.) organik madde sentezi” özelliği, tüm canlılarda ortak değildir.
Basit bir özet tablosu:
| Özellik | Tüm Canlılar İçin Ortak mı? |
|---|---|
| Hücresel yapılı olma | Evet |
| Basit organik ► karmaşık organik madde sentezi | Evet |
| Enzimatik düzenleme (substrat seçiciliği, uyarıcı kontrolü) | Evet |
| İnorganik ► organik madde sentezi | Hayır |
Özet:
- Tüm canlılar hücreden oluşur, enzim kullanır ve basitten karmaşığa organik sentez yapar.
- Sadece bitki ve bazı mikroorganizmalar inorganik maddeleri doğrudan organik moleküle dönüştürebilir.
- Bu yüzden doğru cevap D şıkkıdır.
Aşağıda verilenlerden hangisi tüm canlılarda görülen ortak özelliklerden değildir?
Answer:
D) İnorganik maddelerden organik madde sentezi
Neden İnorganik Maddelerden Organik Madde Sentezi Evrensel Değildir?
-
Ototrof ve Heterotrof Ayrımı:
- Ototroflar (örneğin bitkiler ve bazı bakteriler), ışık enerjisi (fotosentez) veya kimyasal enerji (kemosentez) kullanarak inorganik maddelerden (CO₂, H₂O gibi) organik besin sentezleyebilirler.
- Heterotroflar (örneğin hayvanlar, mantarlar v.b.) ise, doğrudan inorganik maddelerden organik madde üretemez; besinlerini dış ortamdan hazır olarak almak zorundadırlar.
-
Ortak Özellik Olamayacak Kadar Spesifik:
Her canlının hücre yapısı, metabolizma gibi ortak özellikleri olsa da inorganik maddelerden organik besin üretme yeteneği, yalnızca belirli canlı gruplarına (örneğin bitkiler, fotosentetik bakteriler) özgüdür.
Tüm Canlıların Ortak Özelliklerine Örnekler
-
Hücresel Yapı:
Bütün canlılar en az bir hücreden oluşur; hücre, yaşamın temel birimidir. -
Metabolizma:
Canlılar enerji üretir, tüketir ve canlılığın devamı için çeşitli kimyasal tepkimeler gerçekleştirir (örn. solunum, protein sentezi). -
Substrat Düzeyinde Fosforilasyon:
Canlıların büyük çoğunluğu, hücresel solunum yoluyla ATP üretirken substrat düzeyinde fosforilasyon yapar. Bu durum, prokaryot veya ökaryot tüm canlılarda gözlenebilir. -
Uyartıya Tepki Verme (Homeostazi):
İç ve dış ortamdan gelen uyaranları algılayıp bu uyaranlara karşı tepki gösterme, tüm canlıların ortak bir özelliğidir. -
Basit Organik Maddelerden Karmaşık Organik Madde Sentezi:
Hücre içindeki anabolik (yapım) reaksiyonlar ile amino asitlerden protein, nükleotitlerden DNA, monosakkaritlerden polisakkarit sentezi gibi işlemler her canlıda görülür.
Kaynakça
- Campbell, N. A., Reece, J. B. (2018). Campbell Biyoloji (11. Baskı).
- OpenStax. (2021). College Biology.