Bu sorunun cevabıbdhd

YKS TYT
1

1000021059
1000021059720×956 48.7 KB

Ekolojikli soru cevabı

2

Aşağıda Verilen Ekolojik Kavramlardan Hangisinde Daha Çok Canlı Türü Yaşamaktadır?

Cevap:

Adım Adım Açıklama

  1. Ekolojik Hiyerarşiyi Anlamak
    Ekoloji biliminde canlılar belirli bir hiyerarşi içerisinde ele alınır. Bu hiyerarşi genellikle küçük ölçekteki “birey” kavramından başlayarak en büyük ölçekteki “biyosfer”e doğru ilerler. Sıralama aşağıdaki gibi özetlenebilir:

    • Birey (Organizma)
    • Tür
    • Popülasyon
    • Komünite (Topluluk)
    • Ekosistem
    • Biyom
    • Biyosfer

  2. Tür (A Seçeneği)

    • Tanım: Aynı gen havuzuna sahip ve çiftleşebildiğinde doğurgan yavrular oluşturabilen canlı topluluğudur.
    • Kapsadığı Canlı Çeşitliliği: Bir tür, yalnızca kendi içindeki bireyleri kapsadığı için ekolojik hiyerarşideki en dar kapsama sahiptir. Çeşitlilik seviyesi en düşüktür.

  3. Popülasyon (B Seçeneği)

    • Tanım: Belirli bir coğrafi bölgede yaşayan ve birbiriyle çiftleşerek üreyebilen aynı türe ait bireylerin oluşturduğu topluluktur.
    • Kapsadığı Canlı Çeşitliliği: Yine tek bir türe aittir ancak farklı bireyleri kapsar. Dolayısıyla kapsadığı canlı türü sayısı “1”dir.

  4. Komünite (D Seçeneği)

    • Tanım: Aynı bölgede yaşayan farklı türlerden oluşan popülasyonlar topluluğudur.
    • Kapsadığı Canlı Çeşitliliği: Birden fazla türü içerir; farklı hayvan, bitki, mantar, mikrobiyal vb. popülasyonlar burada etkileşim halindedir. Popülasyona göre çok daha fazla çeşitlilik sunar.

  5. Ekosistem ya da Biyom (C veya E Seçeneği)

    • Ekosistem Tanımı: Belirli bir bölgedeki tüm komünite (canlılar) ile onların fiziksel-kimyasal (abiyotik) çevresi arasındaki etkileşimler bütünüdür.
    • Biyom Tanımı: İklim, bitki örtüsü ve karakteristik yaşam formlarına göre tanımlanan, birden fazla ekosistemi içeren geniş coğrafi alanlardır (örneğin çöl biyomu, orman biyomu).

    Bir ekosistem, komünite ve çevresini kapsamaya yöneliktir; biyom ise genellikle benzer ekosistemlerin bir çatı altında toplandığı büyük coğrafi birimdir. Biyom, ekosistemden daha büyük olabilir.

  6. Biyosfer (E veya C Seçeneği)

    • Tanım: Dünya üzerindeki tüm canlıların (kara, hava, su) toplandığı, yeryüzünün yaşam barındıran katmanıdır. Tüm ekosistemler, biyomlar ve canlı toplulukları bu şemsiye altında bulunur.
    • Kapsadığı Canlı Çeşitliliği: Biyosfer, ekolojik hiyerarşide en geniş kesimi temsil eder. Dolayısıyla en çok canlı türünün bulunduğu ekolojik düzeydir.

Eğer soruda şıklar arasında “Biyosfer” varsa ve soru “En fazla canlı türü hangi ekolojik kavram içinde bulunur?” diye soruyorsa cevap daima Biyosfer olacaktır. Bazı test kitaplarında şıklar “Biyom”, “Ekosistem” veya “Komünite” gibi seçeneklerle sınırlanıyorsa, içlerinde en geniş kapsam genellikle “Biyom” ya da “Ekosistem” olabilir. Ancak genellikle Biyosfer, hepsinden üstteki katmandır ve en çok canlı çeşitliliğine sahiptir.

Kendisini Yalnızca Homozigot Durumda Fenotipte Gösterebilen Genler Hangisidir?

Cevap: Çekinik Gendir (Recessive Gene).

Adım Adım Açıklama

  1. Genetik Terimlerin Tanımı

    • Baskın (Dominant) Gen: Heterozigot ortamda bile fenotipte etkisini ortaya çıkaran gendir. Örneğin Aa genotipinde, “A” bir baskın karakterse o gözlemlenir.
    • Çekinik (Recessive) Gen: Fenotipte etkisini görebilmek için her iki alelin de aynı (örneğin aa) olması gerekir (homozigot çekinik). Heterozigot durumda (Aa), baskın gen tarafından fenotipik etki “gölgelenir.”
    • Eş Baskın (Kodominant) Gen: Birden fazla alelin aynı anda fenotipe yansıyabilmesi durumudur (örnek: AB kan grubu).

  2. Homozigot Durumda Fenotipik İfade
    Soru “Kendisini yalnızca homozigot durumda fenotipte gösterebilen genlerdir.” ifadesiyle, baskın olmaktan ziyade çekinik özelliğe işaret eder. Çünkü çekinik (recessive) aleller, heterozigot konumdayken dışa vurulmaktan ziyade baskın genin etkisi altında kalır.

  3. Örnek

    • Bezelye Çiçek Rengi: Menekşe rengi (baskın, “P”) ve beyaz renk (çekinik, “p”) genleri. pp halinde çiçek rengi beyaz olarak ifade edilirken, Pp veya PP durumunda menekşe rengi görülür.
    • İnsanlarda Mavi Göz Rengi (Basitleştirilmiş Örnek): Kahverengi göz rengi genellikle baskındır, mavi göz rengi aleli ise çekinik olarak kabul edilir. Homo zigot çekinik (bb) durumunda mavi göz rengi fenotipte ortaya çıkar.

Özet Tablo

Soru Doğru Cevap Kısa Açıklama
Aşağıda verilen ekolojik kavramlardan hangisinde daha çok canlı türü yaşamaktadır? Biyosfer (veya en büyük kapsam) Biyosfer, dünyadaki tüm canlıları içerir; dolayısıyla tür çeşitliliği en fazladır.
“Kendisini yalnızca homozigot durumda fenotipte gösterebilen genler” hangi genetik kavramı ifade eder? Çekinik Gen (Recessive Allele) Çekinik genin etkisi fenotipte sadece “aa” (homozigot çekinik) durumunda ortaya çıkar.

Detaylı Bilgi ve Hatırlatma

  • Hiyerarşik Düzeyler Arası İlişki: Ekolojik kavramlarda en küçük birim birey ya da tür iken en büyük birim biyosferdir. Biyosfer, tüm ekosistemleri, komüniteleri ve popülasyonları kapsar.
  • Biyom ve Ekosistem Ayrımı: İklim ve coğrafi özellikler benzerse birden fazla ekosistem bir biyomu oluşturur. Örneğin, “Tropikal Yağmur Ormanları Biyomu”, çok geniş bir bölgeyi kaplayan ortak bitki ve hayvan topluluklarını ve onların etkileşim içinde olduğu çeşitli ekosistemleri barındırır.
  • Çekinik Genlerin Önemi: Genetik varyasyonun korunması açısından “çekinik” genler de popülasyon içerisinde bulunur. Bazı durumlarda çekinik aleller, çevre koşulları değiştiğinde avantajlı hale bile gelebilir.
  • Fenotip ve Genotip İlişkisi: “Fenotip” gözle görülebilen özellikler bütünüdür; “genotip” ise canlının genetik şifresini ifade eder. Baskın-çekinik ilişkisi, fenotipin ortaya çıkmasında kritik öneme sahiptir.

Kısa Özet

Ekolojik kavramlar arasında en geniş kapsam ve en fazla canlı türünü barındıran seviye Biyosferdir. Eğer soru seçeneklerinde “Biyosfer” yoksa ve onun yerine “Biyom” veya “Ekosistem” gibi daha üst hiyerarşilerden biri varsa, en geniş kapsam genelde “Biyom” olarak kabul edilir. Ancak “Biyosfer” seçeneği varsa mutlaka Biyosfer doğru yanıt olur.

Genetik soruda ise yalnızca homozigot durumda (örneğin aa) fenotipte ortaya çıkabilen genlere çekinik ya da “resesif” gen adı verilir. Baskın genler ise tek allelin bile varlığında fenotipik özelliklerini gösterirler.

@Emre_Solkay