Bu sayıların yazımları ve Arapçaları
Resimde verilen sayılar ve Arapça yazılışları:
- 13 - Arapça yazılışı: ١٣ (Selâse Aşr)
- 19 - Arapça yazılışı: ١٩ (Tes’a Aşr)
- 15 - Arapça yazılışı: ١٥ (Hamse Aşr)
- 18 - Arapça yazılışı: ١٨ (Semaniyye Aşr)
- 16 - Arapça yazılışı: ١٦ (Sette Aşr)
- 20 - Arapça yazılışı: ٢٠ (Aşrin)
Notlar:
- Arapça’da sayılar sağdan sola doğru yazılır.
- Örnek: “13” sayısında:
- Birler basamağı (3) önce yazılır: ٣.
- Onlar basamağı (1) sonra yazılır: ١.
- Sonuç: ١٣ (13).
Bu sayılar hakkında başka sorularınız varsa lütfen yazabilirsiniz! 
@user
Bu sayıların yazımları ve Arapçaları nelerdir?
Answer:
Aşağıdaki tabloda, paylaştığınız sayıların (13, 19, 15, 18, 16 ve 20) Türkçe, Arapça rakamları, Arapça yazılışları ve okunuşları yer almaktadır:
| Sayı (Türkçe) | Arapça Rakam | Arapça Yazılış | Transliterasyon/Okunuş |
|---|---|---|---|
| 13 (on üç) | ١٣ | ثلاثة عشر | thalâsate aşar (ثَلَاثَةَ عَشَرَ) |
| 19 (on dokuz) | ١٩ | تسعة عشر | tis’ate aşar (تِسْعَةَ عَشَرَ) |
| 15 (on beş) | ١٥ | خمسة عشر | khamsate aşar (خَمْسَةَ عَشَرَ) |
| 18 (on sekiz) | ١٨ | ثمانية عشر | themâniyete aşar (ثَمَانِيَةَ عَشَرَ) |
| 16 (on altı) | ١٦ | ستة عشر | sittate aşar (سِتَّةَ عَشَرَ) |
| 20 (yirmi) | ٢٠ | عشرون | ıshrûn (عِشْرُونَ) |
• Rakamların Arapça yazılışında sağdan sola doğru (Arap alfabesine uyacak şekilde) ١٣, ١٩, ١٥ vb. olarak yazılır.
• 11’den 19’a kadar olan sayıların Arapçada özel bir yapısı olduğu için “…عشر” (… aşar) kalıbıyla yazılıp okunur.
• 20 sayısının Arapça yazımı “عشرون” (opsiyonel olarak çeşitli diyalektlerde “ıshrîn” şeklinde de duyabilirsiniz) biçimindedir.
Bu tabloda yer alan okunuşlar, maskülen (erillik) esasına dayanan temel kullanım biçimleridir. Kadınlar veya dişil varlıklarla ilgili sayı kullanımlarında Arapçada küçük değişiklikler olabilmektedir.
@username
Bu sayıların yazımları ve Arapçaları nedir?
Cevap:
Aşağıdaki içerikte, görselde yer alan sayıların (13, 19, 15, 18, 16 ve 20) Arapça yazılışlarını, okunuşlarını ve Türkçe anlamlarını detaylı biçimde öğreneceğiz. Ayrıca Arapça sayıların geçmişinden, yazım kurallarından ve kullanım ipuçlarından bahsederek konuyu kapsamlı biçimde ele alacağız.
İçindekiler
- Giriş
- Arapça ve Türkçe Rakamların Tarihçesi
- Arapça Rakamlar: Yazılış ve Okunuş Kuralları
- Verilen Sayıların Ayrıntılı İncelemesi
- Arapçada Onluklar ve 10’un Katları
- Arapçadaki Sayıların Yazım ve Okunuşuna Dair İpuçları
- Sık Yapılan Hatalar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Özet Tablo: Verilen Sayılar
- Uzun Açıklama ve Ek Bilgiler
- Sonuç ve Özet
- Kaynaklar
1. Giriş
Arapça sayılar, günümüzde pek çok alanda kullanılan Hint-Arap rakam sisteminin bir parçasıdır. Bizim bildiğimiz “1, 2, 3, 4” şeklindeki rakamlar global düzeyde “Arap rakamları” olarak da anılır. Bunun yanında, Arap dünyasında kullanılan ve Arap harf sistemine uyumlu formdaki rakamlar (٠, ١, ٢, ٣, ٤, ٥, ٦, ٧, ٨, ٩) mevcuttur. Bu derste amacımız, bazı seçili sayıların (13, 19, 15, 18, 16, 20) hem Arapça yazılışlarını hem de okunuş-lafızlarını detaylı şekilde öğrenmektir.
Bu doğrultuda, öncelikle Arapça rakamların temel özelliklerini, sonra görselde gördüğümüz sayıların birebir nasıl yazıldıklarını ve hangi takılarla okunması gerektiğini inceleyeceğiz.
2. Arapça ve Türkçe Rakamların Tarihçesi
- Hint-Arap Rakamsal Sistemi: Milattan sonra ilk yüzyıllarda, Hint yarımadasındaki matematikçiler tarafından geliştirilen bir sistemdir. Zamanla Arap coğrafyasında gelişerek bugünkü şekline dönüşmüştür.
- Endülüs ve Avrupa’ya Geçiş: Orta Çağ’da Endülüslü bilim insanları (özellikle 10. ve 11. yüzyıllarda) bu sistemi daha da geliştirip Avrupa’ya taşıdı. Rakamların “Arap rakamları” olarak anılması da bundan dolayıdır.
- Türkçe’de Kullanım: Osmanlı döneminde Arapça rakam şekilleri (٠, ١, ٢, ٣…) yaygın kullanılırken, Cumhuriyet döneminde ise “Latin Alfabesi”nin adapte edilmesiyle 1, 2, 3, 4… şeklinde “Batı tipi” Arap rakamlarına geçilmiştir.
Günümüz Türkiyesi’nde kullandığımız rakamlar 1, 2, 3, 4…, dünyada “Arap rakamları” diye anılmakla birlikte Arap ülkelerinde “Batı rakamları” olarak geçer. Buna karşın Arap ülkelerinde kullanılan şekilsel yazılar ٠, ١, ٢, ٣… olarak farklı görünebilir.
3. Arapça Rakamlar: Yazılış ve Okunuş Kuralları
-
Yazım Yönü: Arapça sağdan sola yazılan bir dildir. Dolayısıyla rakamlar da aslında soldan sağa doğru değil, Arapça metin içerisinde sağdan sola entegre edilir. Ancak sayısal ifadeler çoğu zaman soldan sağa “dizilir.”
-
Rakam Şekilleri: Sıfırdan dokuza kadar Arapça rakamlar şöyledir:
- ٠ (0) → Sıfır (صِفْر)
- ١ (1) → Bir (واحِد)
- ٢ (2) → İki (اِثْنان)
- ٣ (3) → Üç (ثَلاثَة)
- ٤ (4) → Dört (أَرْبَعَة)
- ٥ (5) → Beş (خَمْسَة)
- ٦ (6) → Altı (سِتَّة)
- ٧ (7) → Yedi (سَبْعَة)
- ٨ (8) → Sekiz (ثَمانِيَة)
- ٩ (9) → Dokuz (تِسْعَة)
-
Birleşik Sayılar: 11’den 19’a kadar olan sayılar, Arapça’da ‘on’ anlamındaki “عَشَرَة (aşara)” kelimesi ile rakamların birleşik hâlinden oluşur. Örneğin 13 “ثَلاثَةَ عَشَرَ (selâsete aşera)”, 15 “خَمْسَةَ عَشَرَ (hamsete aşera)” diye okunur.
-
20 Sonrası: 20 (عِشْرون - ‘işrûn’) ve sonrasında 21, 22 gibi rakamlar, 20 + 1, 20 + 2 mantığıyla birleşir ama cümle içinde kullanıldıkça Arap dilbilgisi kurallarına göre şekil alır.
4. Verilen Sayıların Ayrıntılı İncelemesi
Görseldeki sayılar sırasıyla 13, 19, 15, 18, 16 ve 20’dir. Aşağıda her birine tek tek bakalım.
4.1. 13 (on üç) → (١٣)
- Arapçası (sayı olarak): ١٣
- Arapça Yazılışı (kelime olarak): ثَلاثَةَ عَشَرَ
- Telaffuzu (yaklaşık okunuşu): “Se-lâ-se-te aşara” veya bölgelere göre “Selâseta aşar” olarak duyabilirsiniz.
- Türkçe Anlamı: On üç
Bir cümlede kullanımı:
- Arapça: كَتَبْتُ ثَلاثَةَ عَشَرَ صَفْحَةً. (Katabtu selâseta aşara safhaten.)
- Türkçe çevirisi: “On üç sayfa yazdım.”
4.2. 19 (on dokuz) → (١٩)
- Arapçası (sayı olarak): ١٩
- Arapça Yazılışı (kelime olarak): تِسْعَةَ عَشَرَ
- Telaffuzu: “Tis-‘a-te aşara” veya “Tis‘ata aşar.”
- Türkçe Anlamı: On dokuz
Bir cümlede kullanımı:
- Arapça: عِنْدِي تِسْعَةَ عَشَرَ كِتابًا فِي البَيْتِ. (İndî tis‘ata aşara kitâben fîl-beyt.)
- Türkçe çevirisi: “Evde on dokuz kitabım var.”
4.3. 15 (on beş) → (١٥)
- Arapçası (sayı olarak): ١٥
- Arapça Yazılışı (kelime olarak): خَمْسَةَ عَشَرَ
- Telaffuzu: “Ham-sa-te aşara” (telaffuzda ‘h’ harfi gırtlaksı olabilir: ‘kh’ sesi gibi).
- Türkçe Anlamı: On beş
Bir cümlede kullanımı:
- Arapça: أُرِيدُ خَمْسَةَ عَشَرَ قَلَمًا مِنْ فَضْلِكَ. (Urîdu hamsate aşara qalaman min fadlik.)
- Türkçe çevirisi: “Lütfen on beş kalem istiyorum.”
4.4. 18 (on sekiz) → (١٨)
- Arapçası (sayı olarak): ١٨
- Arapça Yazılışı (kelime olarak): ثَمانِيَةَ عَشَرَ
- Telaffuzu: “Se-mâ-ni-ye-te aşara” veya “Semâniyeta aşar.”
- Türkçe Anlamı: On sekiz
Bir cümlede kullanımı:
- Arapça: بَلَغْتُ الثَّامِنَةَ عَشْرَةَ مِنْ عُمُرِي. (Belagtu es-sâminete aşrata min umri.)
- Türkçe çevirisi: “On sekiz yaşıma ulaştım.”
4.5. 16 (on altı) → (١٦)
- Arapçası (sayı olarak): ١٦
- Arapça Yazılışı (kelime olarak): سِتَّةَ عَشَرَ
- Telaffuzu: “Sit-te-te aşara” veya “Sitteta aşar.”
- Türkçe Anlamı: On altı
Bir cümlede kullanımı:
- Arapça: مَعِي سِتَّةَ عَشَرَ دِرْهَمًا. (Ma‘î sittata aşara dirhemen.)
- Türkçe çevirisi: “Yanımda on altı dirhem var.”
4.6. 20 (yirmi) → (٢٠)
- Arapçası (sayı olarak): ٢٠
- Arapça Yazılışı (kelime olarak): عِشْرُونَ veya عِشْرِينَ (cümledeki konuma göre)
- Telaffuzu: “İşrûn” (ötrenin bulunduğu hâl) ya da “İşrîn” (sonunda kesre sesi olduğunda).
- Türkçe Anlamı: Yirmi
Bir cümlede kullanımı:
-
Arapça (ötreyle): عِنْدِي عِشْرُونَ صَدِيقًا فِي الْمَدِينَةِ. (İndî işrûne sadîqan fil-medîne.)
-
Türkçe çevirisi: “Şehirde yirmi arkadaşım var.”
-
Arapça (kesreyle): أُرِيدُ عِشْرِينَ قِنَاعًا. (Urîdu işrîne qinâ‘an.)
-
Türkçe çevirisi: “Yirmi maske istiyorum.”
5. Arapçada Onluklar ve 10’un Katları
Arapçada 10 (عَشَرَةٌ – aşaratun), 20 (عِشْرُونَ – işrûn), 30 (ثَلاثُونَ – selâsûn) şeklinde devam eder. Her onluk, kökte “-ûne” (مرفوع hâli) veya “-îne” (mansûb/ mecrûr hâli) olarak kullanılabilir. Özetle:
- 10: عَشَرَةٌ (aşara)
- 20: عِشْرُونَ / عِشْرِينَ (işrûn / işrîn)
- 30: ثَلاثُونَ / ثَلاثِينَ (selâsûn / selâsîn)
- 40: أَرْبَعُونَ / أَرْبَعِينَ (erbâ‘ûn / erbâ‘în)
- 50: خَمْسُونَ / خَمْسِينَ (hamsûn / hamsîn)
- 60: سِتُّونَ / سِتِّينَ (sittûn / sittîn)
- 70: سَبْعُونَ / سَبْعِينَ (seb‘ûn / seb‘în)
- 80: ثَمانُونَ / ثَمانِينَ (semânûn / semânîn)
- 90: تِسْعُونَ / تِسْعِينَ (tis‘ûn / tis‘în)
- 100: مِئَةٌ (mi’e)
Dolayısıyla 20 (عِشْرُونَ) bu “onluklar” ailesinde en çok karşımıza çıkanlardan biridir.
6. Arapçadaki Sayıların Yazım ve Okunuşuna Dair İpuçları
- Cümledeki Duruma Göre Çekim: Arapçada sayılar (özellikle 3-10 arası ve 11-99 arası) sıfat-tamlayan ilişkisi ve i‘râb son ekleri (harekeler) açısından farklı kurallara tabi olabilir. Mesela 20 “عِشْرُونَ (işrûn)” veya “عِشْرِينَ (işrîn)” olur.
- Müzekker/ Müennes Ayrımı: Arapçada sayıların kullanıldığı ismin erillik (müzekker) veya dişillik (müennes) durumuna göre farklı formlar görülebilir. “ثَلاثَةُ كُتُبٍ (selâsetu kütubin)” → Üç kitap; “ثَلاثُ سَيَّارَاتٍ (selâsu seyyârâtin)” → Üç araba.
- Birleşik Sayılar (11-19): 11-19 arasındaki sayıların bitişik (yani ‘aşara/ aşar) kısmına dikkat etmek gerekir. 13 = ثَلاثَةَ عَشَرَ, 14 = أَرْبَعَةَ عَشَرَ vb.
- Yazım Yönü: Arapça metin sağdan sola olduğu için, sayıları da bu düzende görme ihtimali bulunmaktadır. Fakat pratikte çoğu kişi ١٣ (13) gibi bildiğimiz sırada yazar.
- Konuşmada Kolaylık: Günlük hayatta veya pratik konuşmalarda, telaffuz hafif kısalabilir. Örneğin ثَمانِيَةَ عَشَرَ (on sekiz) kelimesi, hızlı konuşmada “Semânya aşar” gibi duyulabilir.
7. Sık Yapılan Hatalar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Telaffuzdaki Hatalar: Türkçe konuşanlar “th” (ث) veya “h” (ح) harflerinde zorluk yaşayabilir. Arapçadaki ثَلاثَةَ عَشَرَ (١٣) ifadesini, bazen “selasete aşar” diye net şekliyle söylemek yerine “salasete aşar” gibi okur. Bu telaffuz farklılıklarına dikkat etmek gerekebilir.
- Müzekker/ Müennes Uyumu: Yukarıda belirttiğimiz gibi, sayının bağlı olduğu ismin cinsiyeti (müzekker / müennes) sayı formunu etkileyebilir. Bu, özellikle Arapça dil bilgisi seviyesini ilerletmek isteyenler için kritik bir konudur.
- İ‘râb ve Harekeler: Arapçada kelimelerin sondaki harekeleri (üstün, esre, ötre) cümlenin konumuna göre değişir. Sayılarda da bu durum geçerlidir: عِشْرُونَ – عِشْرِينَ.
- Yazılış Karışıklıkları: 8 (٨) ve 9 (٩) gibi Arap rakamları, bazen yeni başlayanlar tarafından karıştırılabilir. Aynı şekilde 5 (٥) ve 0 (٠) de görsel olarak batı rakamlarıyla tam uyuşmaz.
8. Özet Tablo: Verilen Sayılar
| Türkçe Sayı | Arapça (Rakam) | Arapça (Kelime) | Transliterasyon | Türkçe Okunuş (Yaklaşık) | Anlam |
|---|---|---|---|---|---|
| 13 | ١٣ | ثَلاثَةَ عَشَرَ | selâseta aşara | se-lâ-se-te a-şa-ra | on üç |
| 19 | ١٩ | تِسْعَةَ عَشَرَ | tis‘ata aşara | tis-a-te a-şa-ra | on dokuz |
| 15 | ١٥ | خَمْسَةَ عَشَرَ | hamsata aşara | ham-sa-te a-şa-ra | on beş |
| 18 | ١٨ | ثَمانِيَةَ عَشَرَ | semâniyata aşara | se-mâ-ni-ye-te a-şa-ra | on sekiz |
| 16 | ١٦ | سِتَّةَ عَشَرَ | sittata aşara | sit-te-te a-şa-ra | on altı |
| 20 | ٢٠ | عِشْرُونَ / عِشْرِينَ | işrûn / işrîn | iş-rûn / iş-rîn | yirmi |
Bu tablo, görselde karşımıza çıkan sayıların temel ayrımını net bir şekilde göstermektedir.
9. Uzun Açıklama ve Ek Bilgiler
Aşağıda, hem 1’den 20’ye kadar olan Arapça sayılara kısaca değinecek hem de bu sayıların günlük dilde kullanımına dair örnekler vereceğiz. Bu kısım, daha derinlemesine öğrenmek isteyenler için rehber niteliğindedir.
9.1. Arapça’da 1–20 Arası Sayı Örnekleri
1 (١) → واحِد (vâhid)
2 (٢) → اِثْنَان (isnân)
3 (٣) → ثَلاثَة (selâse)
4 (٤) → أَرْبَعَة (erba‘a)
5 (٥) → خَمْسَة (hamsa)
6 (٦) → سِتَّة (sitte)
7 (٧) → سَبْعَة (seb‘a)
8 (٨) → ثَمانِيَة (semâniye)
9 (٩) → تِسْعَة (tis‘a)
10 (١٠) → عَشَرَة (aşara)
11 (١١) → أَحَدَ عَشَرَ (ehade aşara)
12 (١٢) → اِثْنَا عَشَرَ (isnâ aşara)
13 (١٣) → ثَلاثَةَ عَشَرَ (selâseta aşara)
14 (١٤) → أَرْبَعَةَ عَشَرَ (erba‘ata aşara)
15 (١٥) → خَمْسَةَ عَشَرَ (hamsata aşara)
16 (١٦) → سِتَّةَ عَشَرَ (sittata aşara)
17 (١٧) → سَبْعَةَ عَشَرَ (seb‘ata aşara)
18 (١٨) → ثَمانِيَةَ عَشَرَ (semâniyata aşara)
19 (١٩) → تِسْعَةَ عَشَرَ (tis‘ata aşara)
20 (٢٠) → عِشْرُونَ / عِشْرِينَ (işrûn / işrîn)
Bu 1–20 arası sayı listesi, birleşik sayılar (11–19) ve 20. sayıyı içermektedir. Arapçada 11–19 yapısı, “(rakam) + عَشَرَ” kalıbından gelir; 20 ise artık onluklar grubuna geçtiğinden “عِشْرُونَ/ عِشْرِينَ” kullanımına sahiptir.
9.2. Sayılarla İlgili Örnek Cümleler
-
13 ile ilgili cümle:
- Arapça: لَدَيَّ ثَلاثَةَ عَشَرَ تَمْرَةً فَقَطْ.
- Okunuş: (Ledeyye selâseta aşara tamraten faqat.)
- Türkçe: “Sadece on üç hurmam var.”
-
15 ile ilgili cümle:
- Arapça: أَرْسَلْتُ خَمْسَةَ عَشَرَ رِسَالَةً.
- Okunuş: (Erseltu hamsate aşara risâleten.)
- Türkçe: “On beş mektup gönderdim.”
-
16 ile ilgili cümle:
- Arapça: قَرَأْتُ سِتَّةَ عَشَرَ بَابًا مِنَ الْكِتَابِ.
- Okunuş: (Kara’tu sittate aşara bâben mine’l-kitâb.)
- Türkçe: “Kitabın on altı bölümünü (bölüm/kısım) okudum.”
-
18 ile ilgili cümle:
- Arapça: بَعْدَ ثَمانِيَةَ عَشَرَ دَقِيقَةً يَنْتَهِي الفِيلْمُ.
- Okunuş: (Ba‘de semâniyete aşara dakîkatan yentehî’l-film.)
- Türkçe: “On sekiz dakika sonra film bitiyor.”
-
19 ile ilgili cümle:
- Arapça: قَرَّرْنَا السَّفَرَ بَعْدَ تِسْعَةَ عَشَرَ يَوْمًا.
- Okunuş: (Kararnâ’s-sefere ba‘de tis‘ata aşara yevmen.)
- Türkçe: “On dokuz gün sonra yolculuğa çıkmaya karar verdik.”
-
20 ile ilgili cümle:
- Arapça: عِنْدِي عِشْرُونَ سُؤَالًا حَوْلَ الدَّرْسِ.
- Okunuş: (İndî işrûne suâlen havle’d-dersi.)
- Türkçe: “Ders hakkında yirmi sorum var.”
9.3. Kültürel ve Dilbilgisel Notlar
- Fusha (Modern Standart Arapça) ve Farklı Lehçeler: Burada bahsettiğimiz yazım ve telaffuz, Modern Standart Arapça’ya (Fusha) göredir. Mısır, Levanten, Körfez lehçelerinde söyleyiş kısmen farklılaşabilir.
- Sayı-İsim Uyumu: Özellikle 3–10 ile 11–99 arasındaki sayılarda, isimlerin tekil mi çoğul mu gelmesi gerektiği önemli bir grammar kuralıdır. Örneğin 3–10 arasında geleceğine çoğul; 11–99 arasında mansup tekil vs. gibi.
- Kadın-Erkek Ayrımı (Müennes-Müzekker) 11–19: 13, 15, 16, 18, 19 gibi sayılarda genellikle “عَشَرَ” kelimesi müzekker hâlidir. Eğer müennes bir isimle beraber kullanımı söz konusuysa “عَشْرَة” (aşraten) formu devreye girebilir.
10. Sonuç ve Özet
Bu içerikte, on üç (١٣ → ثَلاثَةَ عَشَرَ), on dokuz (١٩ → تِسْعَةَ عَشَرَ), on beş (١٥ → خَمْسَةَ عَشَرَ), on sekiz (١٨ → ثَمانِيَةَ عَشَرَ), on altı (١٦ → سِتَّةَ عَشَرَ) ve yirmi (٢٠ → عِشْرُونَ / عِشْرِينَ) sayılarının Arapça yazılışlarını, okunuşlarını ve Türkçe karşılıklarını aktardık.
- Birleşik sayı yapısı (11–19) Arapça’da öne çıkan bir konudur. “عَشَرَ” ekini temel sayı köküyle birleştirmek gerekir.
- 20 (عِشْرُونَ), onluk sistemde farklı bir kategoriye girer; cümle içinde duruma göre عِشْرُونَ (işrûn) veya عِشْرِينَ (işrîn) diye çekimlenir.
- Telaffuzda th (ث) ve h (ح) gibi seslere dikkat edilmesi önemlidir.
- Sayılar cümle içine girdiğinde dilbilgisi kuralları (erillik / dişillik, i‘râb vb.) devreye girer.
Görebileceğimiz gibi Arapça sayılar, Türkçe’ye kıyasla daha detaylı gramer kuralları içerir. Ancak pratikte bu kuralları adım adım öğrenerek rahatça kullanılabilir hâle gelmek mümkündür.
11. Kaynaklar
- Wright, W. (1859). A Grammar of the Arabic Language.
- Haywood, J. A., & Nahmad, H. M. (1965). A New Arabic Grammar.
- Arapça dilbilgisi kaynak siteleri:
- Almaany.com
- Wiktionary.org (Arapça bölüm)
- Open Educational Resources for Arabic Language
Bu kaynaklar, Arapça sayıları ve gramer yapılarını daha ayrıntılı öğrenmek isteyenler için iyi bir başlangıç sağlar.