Soruların çözümüne aşağıdaki gibi başlayabiliriz:
77. Aşağıdakilerin hangisinde belirtilsiz isim tamlaması dolaylı tümleç görevindedir?
Çözüm:
Belirtilsiz isim tamlamasında tamlayan ve tamlanan arasında “-ın, -in, -un, -ün” ekleri bulunmaz. Dolaylı tümleç ise “nerede, nereye, nereden” gibi yer yön bildiren unsurlardır. Cümleler içerisinde isim tamlaması bulup hangi görevde kullanıldığı analiz edilir.
- A) Folklor ekibimiz yarışmada birinci oldu. → Belirtilsiz isim tamlaması var mı? Hayır.
- B) Tiyatro oyuncularının maddi destek sağladı. → “Tiyatro oyuncuları” belirtili isim tamlamasıdır, ve bu bir özne görevindedir. Dolaylı tümleç değil.
- C) İstanbul’da sinema günleri başlamıştı. → “Sinema günleri”, belirtili isim tamlamasıdır. Dolaylı tümleç değil.
- D) Masanın örtüsüne kırmızı saçaklar yapıldı. → Doğru cevap. “Masanın örtüsü” belirtili isim tamlamasıdır. “Örtüsüne” ifadesi dolaylı tümleç görevindedir.
Cevap: D)
78. Aşağıdakilerin hangisinde özneyi oluşturan isim tamlamasının tamlananı zamirdir?
Çözüm:
Burada özneyi oluşturan bir isim tamlamasında tamlanan bir zamir olmalıdır (zamir: isim yerine geçen sözcükler). Her cümle özne yönünden analiz edilir.
- A) Davetlilerin bazıları eğlenceden erken ayrıldılar. → “Davetlilerin bazıları”: Tamlanan “bazıları” zamirdir. Özneyi oluşturur. Doğru cevaptır.
- B) Müziğin sesi bütün apartmanı rahatsız ediyordu. → “Müziğin sesi”: İsim tamlamasıdır, ama tamlanan “ses” isimdir. Zamir değil.
- C) Kimi insanlar sokakların pisliğinden şikayetçi. → “Kimi insanlar”: Tamlanan "insanlar"dır. İsimdir, zamir değildir.
- D) Birilerinin hatasını biz düzeltmeye çalışıyorduk. → “Birilerinin hatası”: Tamlanan "hatası"dır. İsimdir, zamir değildir.
Cevap: A)
79. Aşağıdakilerin hangisinde dolaylı tümleç “Meydanın köşesinde ayakkabı boyayan çocuklar vardı.” cümlesindeki dolaylı tümleçle aynı türden tamlamadır?
Çözüm:
Soruda geçen “Meydanın köşesinde ayakkabı boyayan çocuklar vardı.” cümlesindeki dolaylı tümleç “Meydanın köşesi” isim tamlamasıdır ve yer yön belirtir (dolaylı tümleç türü). Aynı yapı aşağıdakilerden hangisinde var, onu inceleyelim:
- A) Işıksız sokaklarda başıboş yürüyordu. → Dolaylı tümleç türü: Basit bir yer belirtiyor. İsim tamlaması yok.
- B) Bahçe kapısından bize sesleniyor. → “Bahçe kapısı” belirtili isim tamlamasıdır. Ama “kapısından” bir yer ve dolaylı tümleçtir.
- C) Teyzem, elbisemin renginden hoşlanmadı. → “Elbisemin rengi” isim tamlamasıdır ama burada dolaylı tümleç farklı türde.
- D) Misafir odasında iki saat uyudu. → “Misafir odası” belirtili isim tamlamasıdır. “Odasında” aynı türde dolaylı tümleçtir. Doğru cevaptır.
Cevap: D)
80. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim tamlaması yüklem görevinde değildir?
Çözüm:
Yüklem görevindeki isim tamlamaları cümlenin anlamca sonlanmasını sağlar (yüklem olur). 4 seçeneğe bakalım:
- A) Kulağıma çalınan ses tren sesiydi. → “Tren sesi”: Belirtili isim tamlamasıdır ve yüklemdir.
- B) En pahalı giysiler çocuk giysileriydi. → “Çocuk giysileri”: Belirtili isim tamlamasıdır ve yüklemdir.
- C) Bembeyaz elbisesi olan sarışın kızdı. → “Bembeyaz elbisesi”: Belirtili isim tamlamasıdır ve yüklemdir.
- D) Evde kalan çocuklar planlamıştı. → “Evde kalan çocuklar”: Tamlamadır fakat yüklem görevinde değildir. Doğru cevaptır.
Cevap: D)
Sonuç Tablosu
| Soru No | Doğru Cevap |
|---|---|
| 77 | D |
| 78 | A |
| 79 | D |
| 80 | D |