Bitkilerdeki tropizma ve nasti hareketleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Görseldeki soruya bakalım ve doğru yanıtın ne olduğunu detaylı şekilde inceleyelim:
Sorunun Analizi
Soruda bitkilerdeki tropizma ve nasti hareketleriyle ilgili verilen ifadelerden hangisinin yanlış olduğu sorulmaktadır. İfadelere birer birer bakalım:
Tropizma ve Nasti Hareketleri Tanımları
- Tropizma: Bitkilerin uyaranın yönüne bağlı olarak belirli bir yöne doğru hareket etmesi. Bu hareketler oksin hormonu gibi büyüme düzenleyicilerinin etkisiyle gerçekleşir.
- Nasti Hareketleri: Bu hareketler uyaranın yönüne bağlı olmaksızın gerçekleşir ve genelde turgor basıncı değişimleriyle ilişkilidir.
Şıkların İncelenmesi
| Şık | İfade | Doğruluğu |
|---|---|---|
| A) | Tropizma oksin hormonu etkisiyle gerçekleşir. | Doğru. Tropizma hareketleri oksin hormonu gibi büyüme düzenleyici hormonların etkisiyle gerçekleşir. |
| B) | Nasti hareketleri uyaranın yönüne bağlı olmadan gerçekleşir. | Doğru. Nasti hareketlerinde uyaranın yönü önemli değildir, hareket yapısal özelliklere bağlıdır. |
| C) | Tropizma uyaranın geldiği yöne doğru gerçekleşir. | Doğru. Tropizma uyaranın yönüne bağımlı gerçekleşir, bu yön bitkinin hareket yönünü belirler. |
| D) | Nasti hareketinde turgor basıncı değişimleri etkili olmaz. | Yanlış. Nasti hareketlerinde bitkinin hücrelerindeki turgor basıncı değişimleri çok önemlidir. |
| E) | Bir bitkinin farklı organlarında farklı tropizma hareketleri gerçekleşebilir. | Doğru. Örneğin, kökler negatif fototropizma yaparken filizler pozitif fototropizma yapabilir. |
Doğru Cevap
D şıkkı yanlıştır çünkü nasti hareketlerinde turgor basıncı değişimleri oldukça kritik bir rol oynar.
Özet Tablo
| Kavram | Özellik |
|---|---|
| Tropizma | Uyaranın yönüne bağlı hareket. |
| Nasti Hareketi | Uyaranın yönüne bağlı olmayan, turgor basıncı değişimine bağlı hareket. |
Sonuç: Sorunun doğru cevabı D şıkkıdır.
Bitkilerdeki tropizma ve nasti hareketleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Cevap:
Merhaba! Bu soruda, tropizma ve nasti gibi bitkilerin uyaranlara verdikleri iki farklı tepki türüyle ilgili verilen beş yargıdan hangisinin yanlış (söylenemez) olduğunu belirlememiz isteniyor. Tropizma ve nasti hareketlerini kısaca tanımlayarak başlayalım:
- Tropizma: Bitkinin büyüme yönünün dış uyaranın geliş yönüne bağlı olarak değişmesiyle oluşan hareketlerdir. Örneğin bitkinin ışığa yönelmesi (fototropizma) ya da yerçekimine tepki vermesi (geotropizma). Bu hareketler genellikle oksin hormonu gibi büyüme düzenleyicileri tarafından kontrol edilir.
- Nasti: Uyarana bağlı tepkinin yönü, uyarının geliş yönüne bağlı olmayan bitki hareketleridir. Örneğin küstüm otu (Mimosa pudica) dokunmaya tepki olarak yapraklarını kapatır (seismonasti). Bu tür hareketler çoğunlukla turgor basıncı değişimleriyle sağlanır.
Şimdi şıkların doğruluğunu inceleyelim:
A) “Tropizma oksin hormonu etkisiyle gerçekleşir.”
• Tropizma hareketlerinde gerçekten de oksin hormonu en önemli düzenleyicilerden biridir. Bu ifade doğrudur.
B) “Nasti hareketleri uyarının yönüne bağlı olmadan gerçekleşir.”
• Nasti hareketlerinde tepkinin yönü değil, uyarının varlığı önemlidir. Örneğin yaprak açılıp kapanmaları, dokunma veya ışık yoğunluğundaki değişime karşın belli bir yönde gerçekleşir ama bu yön ışığın geliş yönünden bağımsızdır. Dolayısıyla bu ifade doğrudur.
C) “Tropizma uyarının geldiği yöne doğru gerçekleşir.”
• Tropizma hareketlerinde bitki gövdesi veya organı uyaranın (örneğin ışık) geldiği yöne doğru (pozitif) veya tersi yönde (negatif) büyüme gösterebilir. Bu ifade doğrudur.
D) “Nasti hareketinde turgor basıncı değişimleri etkili olmaz.”
• Bu ifade, yanlıştır. Çünkü nasti hareketleri büyük oranda hücrelerin turgor basıncındaki değişimlere dayanır (örneğin küstüm otunda, suyun hızla yer değiştirmesi sonucu yapraklarda kapanma olur). Bu nedenle “etkili olmaz” ifadesi doğru değildir.
E) “Bir bitkinin farklı organlarında farklı tropizma hareketleri gerçekleşebilir.”
• Farklı organlar farklı uyaranlara uyum sağlayabilir. Örneğin kökler yerçekimine doğru (pozitif geotropizma), gövde ise yerçekimine ters yönde (negatif geotropizma) büyür. Dolayısıyla bu ifade doğrudur.
Dolayısıyla yanlış (söylenemez) ifade (D) şıkkıdır:
“Nasti hareketinde turgor basıncı değişimleri etkili olmaz.”
İçindekiler
1. Tropizma ve Tanımı
Tropizma, bitkilerin büyüme yönlerinin, gelen uyaranın (ışık, yerçekimi, dokunma vb.) yönüne bağlı olarak değiştiği hareket türleridir. Çoğunlukla oksin hormonu üzerinden gerçekleşir.
2. Nasti ve Tanımı
Nasti, bitkinin uyarının yönünden bağımsız olarak verdiği hareket tepkisidir. Nasti hareketinde sıklıkla yaprakların açılıp kapanması gibi turgor basıncı değişimleri belirleyicidir.
3. Şıkların Analizi
- A) Oksin hormonu → Tropizma hareketlerinin düzenlenmesinde anahtar rol oynar. (Doğru)
- B) Nasti → Uyarana verilen yanıtın yönü, uyaranın geliş yönünden bağımsızdır. (Doğru)
- C) Tropizma → Uyaranın geldiği yöne doğru veya zıt yönde büyüme yönünün değişmesi. (Doğru)
- D) Nasti → Turgor basıncı değişimleri bu hareketlerde etkili olmaz ifadesi yanlıştır; tam tersine turgor basıncı değişimleri etkilidir. (Yanlış)
- E) Farklı organlarda farklı tropizma → Bitkinin değişik kısımlarının farklı uyaranlara pozitif veya negatif tropizma göstermesi gayet mümkündür. (Doğru)
4. Özet Tablo
| Şık | İfade | Doğru/Yanlış | Açıklama |
|---|---|---|---|
| A | Tropizma oksin hormonu etkisiyle gerçekleşir. | Doğru | Oksin hormonu, büyüme hareketini uyaranın yönüne göre düzenler. |
| B | Nasti hareketleri uyarının yönüne bağlı olmadan gerçekleşir. | Doğru | Nasti hareketi, sadece uyarının varlığına tepkidir; yön önemli değildir. |
| C | Tropizma uyarının geldiği yöne doğru gerçekleşir. | Doğru | Tropik hareket, pozitif veya negatif yönelimle uyaran doğrultusunda büyüme içerir. |
| D | Nasti hareketinde turgor basıncı değişimleri etkili olmaz. | Yanlış | Nasti hareketi büyük oranda hücredeki turgor basıncı değişimlerince kontrol edilir. |
| E | Bir bitkinin farklı organlarında farklı tropizma hareketleri gerçekleşebilir. | Doğru | Örneğin gövde olumlu fototropizma, kök olumsuz fototropizma gösterebilir. |
5. Sonuç ve Özet
- (D) şıkkı yanlış ifadedir çünkü nasti hareketlerinde en kritik etkenlerden biri turgor basıncı değişimidir.
- Tropizma hareketleri, oksin hormonu aracılığıyla yönlendirilen büyüme hareketleridir.
- Nasti hareketleri ise uyarının yönünden bağımsız ancak varlığına bağlı oluşan tepkilerdir ve bu hareketlerde turgor basıncı düzenlemeleri kilit rol oynar.
Sorunun cevabı: D) Nasti hareketinde turgor basıncı değişimleri etkili olmaz ifadesi söylenemez.