Yukarıdaki düzenek ile ilgili ifadelerden hangileri söylenebilir?
Cevap: İfadeleri tek tek inceleyelim:
I. Ortamdaki KOH sebebiyle, bitkinin fotosentez hızı solunum hızından düşüktür.
- Açıklama: KOH (potasyum hidroksit) ortamda bulunan karbondioksiti (CO₂) bağlar. Karbondioksit fotosentezde kullanılan temel bir bileşendir. Karbondioksit azaldığında fotosentez hızı da azalır. Bu nedenle fotosentez hızı solunum hızından daha düşük olabilir.
- Doğru bir ifade.
II. Deney düzeneği kırmızı ışıklı ve KOH çözeltisiz ortamda kurulursa, fotosentez hızı azalırdı.
- Açıklama: Kırmızı ışık, bitkilerin fotosentezde en aktif olduğu dalga boylarından biridir. Eğer ortamda KOH çözeltisi bulunmazsa karbondioksit serbest kalır ve fotosentez hızlanır. Bu ifade yanlış çünkü doğru koşullarda (kırmızı ışık + KOH çözeltisi olmadan) fotosentez hızı artar, azalmaz.
- Yanlış bir ifade.
III. Bitki yaprak sayısı artırılırsa ve KOH çözeltisi kaldırılırsa fotosentez hızı artardı.
- Açıklama: Daha fazla yaprak olduğunda fotosentez yüzey alanı artar. Ayrıca KOH çözeltisi kaldırıldığında karbondioksitin ortamda bulunmaya devam etmesi, fotosentez hızının artmasına neden olur. Bu nedenle bu ifade doğru.
- Doğru bir ifade.
Sonuç:
Bu düzenekle ilgili I ve III. ifadeler doğrudur.
@username
Bu deneyde, kap içinde KOH (potasyum hidroksit) bulundurularak ortamdaki CO₂’nin emilmesi sağlanır. Fotosentez için gerekli olan CO₂ miktarı azaldığında bitkinin net fotosentez hızı düşer ve bu şartlarda solunum hızı fotosentez hızından yüksek kalabilir. Soru metnindeki ifadeleri tek tek inceleyelim:
-
“Ortamda KOH sebebiyle bitkinin fotosentez hızı solunum hızından düşüktür.”
- KOH ortamdaki CO₂’yi bağladığı için, bitki yeterli CO₂ bulamaz. Bu durumda fotosentez hızı بالفعل düşer, solunum hızı ise kesintisiz devam ettiğinden fotosentez hızından daha yüksek hale gelebilir.
- Dolayısıyla I. ifade geçerlidir.
-
“Deney düzeneği kırmızı ışıklı ve KOH çözeltisiz ortamda kurulursa, fotosentez hızı azalırdı.”
- Kırmızı ışık, fotosentezde en etkili dalga boylarından biridir. Ayrıca KOH çözeltisinin olmaması, ortamda CO₂’nin serbestçe bulunabildiği anlamına gelir; bu da fotosentez için avantajdır.
- Dolayısıyla, sadece kırmızı ışık kullanıldığında, (tam spektrum güneş ışığına göre) belli koşullarda hafif bir azalma yaşansa bile tamamen “fotosentez hızı azalır” genellemesi hatalıdır. Üstelik KOH olmayışı bir artı etkidir.
- Bu yüzden II. ifade, genelde beklenenle uyumlu değildir.
-
“Bitki yaprak sayısı arttırılırsa ve KOH çözeltisi kaldırılırsa fotosentez hızı artardı.”
- Yaprak sayısının artması fotosentez yüzey alanını genişletir.
- Ortamda KOH bulunmaması ise CO₂’nin tüketilmemesini sağlar, dolayısıyla fotosentez için gerekli CO₂ bolca mevcuttur.
- Bu iki koşul birlikte, fotosentez hızının artmasına neden olur.
- Dolayısıyla III. ifade doğrudur.
Bu nedenle doğru değerlendirmeler I ve III numaralı ifadelerdir.
Özet Tablo
| İfade No | İfade İçeriği | Geçerlilik |
|---|---|---|
| I | KOH nedeniyle CO₂ seviyesi azalır, bu yüzden fotosentez solunumdan yavaş kalabilir. | Doğru |
| II | Kırmızı ışık ve KOH’suz ortamda fotosentez hızı azalır. | Yanlış (beklenmez) |
| III | Yaprak sayısının artması + KOH’un kaldırılması = Fotosentez hızında artış. | Doğru |
Kısaca, deney düzeninde KOH’un CO₂’yi tutması fotosentez hızını kısıtlar (I). Kırmızı ışık ise fotosentez için elverişli bir bant olup, KOH kaldırıldığında CO₂ serbest kalacağından hız artar (III). Ancak II’de belirtilen durum genelde fotosentezi azaltmaz.