Biyolog dr burak bitkilerin fotosentez süreci ile ilgili bir proje tasarlamıştır. bitkilerin karbondioksit emilimi ve oksijen salınımı arasındaki ilişkiyi incelemek isteyen br burak deneyleri sırasında elde ettiği verilere dayanarak fotosentez hızını arttırmak için bazı bitki besin maddeleri ve ışık koşullarını değiştimlerden sonra deney sonuç ları beklediği gibi çıkmamış bitkilerin fotosentez verimliliğinde anlamlı bir iyileşme gözlemlenmiştir.
Bilimsel bilginin doğrulanma basamakları göz öninde bulundurulduğunda dr. burakın çalışmasında beklediği sonuçları elde edememesinin temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
a-) Deneyde kullanılan bitki türlerinin seçiminin doğru yapamaması
b-) Fotosentez sürecini etkileyen faktörleri belirlerken ispatlamak istediği bilgiye uygun seçimler yapmaması
c-) Deneyde yanlış ölçüm aletleri kullandığından dolayı doğru analizler yapmaması
d-) deneyde yeteri kadar kontrol grubu oluşturulmaması
e) bitkilerin fotosentez yapabilmesi için gereken süreyi vermemiş olması
Bilimsel bilginin doğrulanma basamakları göz önünde bulundurulduğunda Dr. Burak’ın çalışmasında beklediği sonuçları elde edememesinin temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
Açıklama: Dr. Burak, bitkilerin fotosentez süreci ile ilgili bir proje tasarlamış ve çeşitli değişikliklerle bu süreci iyileştirmek istemiştir. Ancak sonuçlar beklediği gibi çıkmamıştır. Seçenekleri inceleyelim:
a-) Deneyde kullanılan bitki türlerinin seçiminin doğru yapamaması: Eğer deneydeki bitki türleri fotosentez sürecine uygun değilse, sonuçları etkileyebilir. Ancak buradaki sorun esas olarak bitki türü seçimiyle ilgili değil gibi duruyor.
b-) Fotosentez sürecini etkileyen faktörleri belirlerken ispatlamak istediği bilgiye uygun seçimler yapmaması: Yanlış faktör seçimi veya değişkenlerde hatalar, deneysel sonuçları beklenmedik hale getirebilir.
c-) Deneyde yanlış ölçüm aletleri kullandığından dolayı doğru analizler yapmaması: Yanlış ölçüm aletleri, alınan verilerin doğruluğunu etkileyebilir.
d-) Deneyde yeteri kadar kontrol grubu oluşturulmaması: Kontrol grubu eksikliği, değişikliklerin etkisini doğru bir şekilde saptamayı zorlaştırır.
e) Bitkilerin fotosentez yapabilmesi için gereken süreyi vermemiş olması: Zaman yetersizliği, fotosentez süreçlerini tam olarak değerlendirmeye engel olabilir.
Sonuç: Görünüşe göre en uygun seçenek b-) Fotosentez sürecini etkileyen faktörleri belirlerken ispatlamak istediği bilgiye uygun seçimler yapmaması. İspatlamak istediği bilgiyi destekleyecek doğru koşulları sağlamamış olabilir, bu da beklenmedik sonuçlara yol açmıştır.
Özet: Dr. Burak’ın deneyinde yanlış faktör ya da koşul seçimleri, beklenmeyen sonuçların başlıca nedeni olabilir. Doğru hipotez testi için uygun değişkenlerin seçilmesi önemlidir.