biraraya nasıl yazılır
Dersnotu said biraraya nasıl yazılır?
Cevap: Merhaba! Türkçede “biraraya” şeklinde bitişik yazıldığı sıkça görülse de, Türk Dil Kurumu (TDK) ve dilbilgisi kuralları doğrultusunda, “bir araya” ayrı yazılmalıdır. Bu kullanımı destekleyen en yaygın kalıp ise “bir araya gelmek” tamlamasıdır. Aşağıdaki başlıklarda neden ayrı yazılması gerektiğini, hangi durumlarda bitişik ya da ayrı kullanım hatalarının yapıldığını ve doğru yazımı örneklerle anlatacağım.
Bir Araya Yazım Kuralları
Türkçede kelimelerin yazımı konusunda en güvenilir kaynak Türk Dil Kurumu (TDK) tarafından hazırlanan Yazım Kılavuzu’dur. “Bir araya” ifadesi, “bir” (sayı sıfatı veya belgisiz sıfat) ve “araya” (isim hâli) kelimelerinden oluşur. İki kelimenin kendi anlamlarını koruyarak yan yana gelmeleri sonucunda ortaya çıkan söz öbeği olması nedeniyle, dilbilgisi kuralları bir araya şeklinde ayrı yazılmasını gerektirir.
Çoğu zaman “bir araya gelmek”, “bir araya toplanmak” gibi ifadelerle günlük dilde sıkça karşılaşırız. Bu tip kullanımlar, dilbilgisi kurallarına uygun olarak daima ayrı yazılmalıdır:
- Doğru: Bir araya gelerek projeyi değerlendirdik.
- Yanlış: Biraraya gelerek projeyi değerlendirdik.
Sık Yapılan Hatalar
-
Bitişik Yazma Eğilimi:
Özellikle hızlı yazarken veya telaffuzda kelimelerin birbirine kaynaşmasından ötürü “biraraya” şeklinde yazılabildiği görülür. Ancak bu kullanım, TDK normlarına aykırıdır. -
“Birarada” İfadesiyle Karıştırma:
Türkçede “birarada” (kendisinden sonra ek almaksızın “hep beraber” anlamında) şeklinde bitişik yazılan bir ifade de vardır. Örneğin, “Kardeşler daima birarada olmalıdır.” Ancak burada “birarada” kelimesi, “bir” + “arada” yapım eki alarak yepyeni bir kelime anlamı kazanmıştır.
Bu sebeple “bir araya” yapısını “birarada” ile karıştırmamak gerekir. “Birarada” görevsel olarak sıfat işlevi görebilirken, “bir araya” çoğunlukla fiille (gelmek, toplanmak vb.) kullanılarak eylemsel durum ifade eder. -
Söyleyiş ve Yazım Arasındaki Fark:
Günlük dilde “biraraya” şeklinde duymamız, yazı diline de aynı şekilde yansıyarak hatalı yazımlara neden olabilir. Bu nedenle yazım kurallarının temel prensibi, her kelimenin bağımsız anlamı korunuyorsa veya farklı işlevdeyse ayrı yazmaktır.
Örnek Cümleler
-
Doğru Kullanımlı Cümleler
- Bir araya gelerek yeni faaliyet programı hazırladık.
- Proje ekibi, bir araya toplanıp iş bölümü yaptı.
- Pandemiden sonra uzun süre ayrı kalan aile fertleri sonunda bir araya geldiler.
-
Yanlış Kullanımlı Cümleler
- Biraraya toplanıp işlere başladık. (Yanlış)
- Aile, uzun yıllar sonra biraraya gelme fırsatı buldu. (Yanlış)
Neden Ayrı Yazılmalı?
Bir araya ifadesinin ayrı yazılması, anlam bütünlüğünün korunmasıyla ilgilidir. “Bir” sayısal veya belirsizlik bildiren bir sözcük, “araya” ise “ara” kelimesinden türemiş, ilgi hâli ekini almış bir sözcüktür. İki kelime arasındaki bağ, birleşik yazımı destekleyecek özel bir kural tarafından yönetilmediği için ayrı yazmak dilbilgisi ve yazım kuralları açısından doğru kullanım olarak kabul edilir.
Ayrıca Türkçede zamanla birleşik kelimeleşmiş yapıları onaylayan kurallara bakıldığında, “biraraya” ifadesi henüz TDK sözlüklerinde birleşik kelime statüsünde yer almamaktadır. Dolayısıyla “bir araya” yazarak, anlamı net bir şekilde korumuş ve resmî kurallara uygun hareket etmiş oluruz.
Sık Sorulan Sorular
1. “Birarada” ile “Bir araya” arasında ne fark vardır?
- Birarada: Çoğunlukla “hep birlikte”, “aynı ortamda” anlamı taşıyan hale gelmiş bir birleşik sözdür. Örneğin “Dostlar birarada vakit geçiriyor.”
- Bir araya: İki farklı kelimenin kendi anlamları korunarak ifade ettiği eylemsel yapıdır. Genellikle “bir araya gelmek” şeklinde kullanılır ve “toplanmak, toplanıp görüşmek” anlamı verilmek istenir.
2. Sözlüklerde veya bazı kaynaklarda “bir arada” ve “birarada” kullanımına rastlayabiliyoruz. Hangisi doğru?
- İkisi de “arada” kelimesinin işlevine göre değişir. “Birarada” isimleşmiş ve anlam genişlemesiyle birleşik hal almış bir sözcük. “Bir arada” ise sıfat işlevinde, doğrudan “bir” ve “arada” kelimelerinin ayrı kaldığı bir kullanımdır. Önemli olan, bu kalıpların cümle içerisinde hangi role büründüğünü anlamaktır.
Bir Araya Yazımı Hakkında Kısa Bir Tablo
| Kullanım | Doğru Yazım | Yanlış Yazım | Açıklama |
|---|---|---|---|
| Bir araya gelmek | bir araya | biraraya | Eylemsel yapıda “bir” ve “araya” ayrı yazılır. |
| Topluluk/hayvan/simge “birarada” | birarada | — | “Birarada” ayrı bir birleşik kelimedir, “hep beraber” anlamına gelir. |
| Bir arada (sıfat ifadesi) | bir arada | birarada | Bu kullanımda “bir” ve “arada” sözcükleri henüz birleşik kabul edilmemiştir; ayrı yazmak gerekir. |
| Ses ve telaffuz yanılgısı | — | biraraya | Konuşmada kelimeler birleşik gibi duyulsa da yazıda ayrı yazılmalıdır. |
Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi, ilgili kalıpların kullanımları farklılık gösterir. “Bir araya” ayrı; ama “birarada” (hep beraber, aynı mekânda) anlam kabullenmesiyle birleşik yazılır.
Özetle, Türk dilindeki resmî yazım kuralları “bir araya” ifadesinin her zaman ayrı yazılması gerektiğini belirtir. Günlük konuşmada birleşik söyleyişe alışmamız bizi yanıltabilir; ancak doğru kullanım her zaman “bir araya” şeklindedir.