Bilim tarihindeki bir olay/buluş ve bu olayın etik ilkeler açısından raporlandırılmış örnekler nedir?
Bilim tarihindeki bir olay/buluş ve bu olayın etik ilkeler açısından raporlandırılmış örnekler nedir?
Cevap: Bilim tarihinde etik tartışmalara sebep olan birçok önemli olay bulunmaktadır. Bunlardan biri, “Tuskegee Frengi Çalışması” olarak bilinen araştırmadır.
Tuskegee Frengi Çalışması
1. Olayın Tanımı:
- Başlangıç: 1932’de Amerika Birleşik Devletleri’nde başlatılan bu çalışma, frengi hastalığının doğal seyrini incelemek amacıyla yürütülmüştür.
- Katılımcılar: Çoğunlukla düşük gelirli ve eğitim seviyesi düşük olan 600 Afrikalı Amerikalı erkek çalışmaya dahil edilmiştir.
- Süreç: Çalışmada, frengi tedavisi olabilecekken, katılımcılara tedavi verilmemiştir. Bu durum, 40 yıl boyunca devam etmiş ve birçok kişinin sağlık durumunu kötüleştirmiştir.
2. Etik Sorunlar:
- Bilgilendirilmiş Onam: Katılımcılara çalışmanın gerçek amacı hakkında doğru bilgi verilmemiştir.
- Zarar Vermeme İlkesi: Tedavisi mümkün olan bir hastalık için bilinçli bir şekilde tedavi edilmemesi katılımcılara ciddi zarar vermiştir.
- Ayrımcılık: Çalışmanın özellikle savunmasız bir etnik gruba yönelik yürütülmesi büyük etik sorun teşkil etmiştir.
Etik Raporlar ve Sonuçlar:
- Belmont Raporu (1979): Bu olayın ortaya çıkmasının ardından, insan üzerindeki araştırmalarla ilgili etik ilkeleri düzenlemek amacıyla hazırlanmıştır. Rapor; saygı, iyi sonuç sağlama ve adalet ilkelerini içermektedir.
- Araştırma Reformları: Tuskegee çalışması, dünya genelinde araştırma standartlarının ve etik kurallarının yeniden gözden geçirilmesine ve geliştirilmesine neden olmuştur. Amerika Birleşik Devletleri’nde “Institutional Review Boards (IRBs)” zorunlu hale gelmiştir.
Örnek Çalışmadan Çıkarılan Dersler:
- Katılımcı Haklarına Saygı: Araştırmalarda katılımcıların onurlarına ve haklarına saygı duyulması gereklidir.
- Şeffaflık ve Açıklık: Bilim insanları, araştırmalarının amacını ve potansiyel risklerini katılımcılara açıkça iletmelidir.
- Eşitlik: Araştırmalarda tüm gruplar eşit bir şekilde değerlendirilmelidir.
Özet: Tuskegee Frengi Çalışması, bilim tarihinde etik açıdan büyük dersler alınmış bir olaydır. Araştırmaların insan haklarına saygılı ve adil bir şekilde yürütülmesi gerektiğini hatırlatmıştır. Bu olay sonucunda geliştirilen etik rehberler, günümüzde araştırma standartlarının temelini oluşturur.