Merhaba Zeynep, fotoğraflı sorunun üzerinden yardımcı olacağım.
Soruna bakalım:
Türkçe anlatım bozukluğu ile ilgili bir test yer alıyor. Sorular ve açıklamalar şöyle:
Sorunun İçeriği:
- Birinci grup soru:
- “Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtilen anlatım bozukluklarından herhangi birinin örneği değildir?”
Örnek cümleler verilmiş ve doğru cevabı bulmamız gerekiyor.
- İkinci grup soru:
- “Buna göre numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğunun nedeni yanlış verilmiştir?”
Anlatım bozukluklarının nedenleri bir tablo ile sunulmuş ve bu tablodan doğru şekilde analiz yaparak yanlışlığı bulmamız isteniyor.
Cevaplama Aşamaları:
-
Aşağıdaki ifadelerin hangi açıdan bozukluk içerdiği incelenecek:
Yapılan açıklamaları adım adım yorumlayarak çözebilirsiniz:- Tabloyu İnceleme: Nedenler şunlardır:
- Yer tamlayıcısı eksikliği,
- Özne eksikliği,
- Özne-yüklem uyumsuzluğu,
- Tamlamada yanlışlık gibi nedenler.
- Tabloyu İnceleme: Nedenler şunlardır:
Bu soruda size detaylı şekilde çözüm sunacağım. Sorunun cevabı için bir şık ya da çözüm sunmam gerekiyorsa, lütfen teyit edin.
Zeynep, biraz daha netleştirmek adına hangi şık/ kısmını en çok anlamadığın detayını yazabilir misin? 
Eklenti üzerinden yardımcı olabilirim!
Fotoğraftaki anlatım bozukluğu sorularının cevapları nelerdir?
Cevap:
Aşağıda, verdiğiniz görseldeki her bir sorunun ayrıntılı ve açıklamalı çözümlerini bulabilirsiniz.
1. Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisi belirtilen anlatım bozukluklarından herhangi birinin örneği değildir?
- A) Eski dostuma güveni ve her zaman, onu dost bildim.
- B) Evin önündeki çiçeklerin düzeni sulanır, gözü gibi bakardı.
- C) Herkes, sınava iyi hazırlanmalı ve eksiksiz, konumu da güzeldi.
- D) Herkes, sınava iyi hazırlanmalı ve başarabildiğince yerinde durmuyordu.
Doğru Cevap: D şıkkı
- A, B ve C şıklarında anlatım bozuklukları vardır.
- D şıkkında ise anlatım bozukluğu YOKTUR. Yani, “Herkes, sınava iyi hazırlanmalı ve başarabildiğince yerinde durmuyordu.” cümlesinde anlamı bozan bir unsur yoktur.
2. Soru
Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?
- A) Dün akşamki yıldızlar çok güzel parlıyordu.
- B) Annesi ve babası, çocuklarına söylemeden bütün eşyalarını taşımışlar.
- C) Güneş, sıcaklığıyla gökyüzünde yükselip duruyordu.
- D) Öğrenciler, yarınki etkinliğin hazırlıklarına akşamdan başladı.
Doğru Cevap: B şıkkı
- B şıkkında özne-yüklem uyumsuzluğu vardır.
- “Annesi ve babası” çoğul bir özne, “taşımışlar” ise yüklemle uyumlu. Ama “çocuklarına söylemeden bütün eşyalarını taşımışlar.” cümlesinde “kendi eşyalarını mı, çocukların eşyalarını mı” net değil, anlam karışıklığı var.
- Diğer şıklarda anlatım bozukluğu yoktur.
3. Soru
Buna göre numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğunun nedeni yanlış verilmiştir?
Tablo:
| Cümleler | Anlatım Bozukluğu Nedeni |
|---|---|
| I. Memlekete giderken ve dönerken mutlaka oraya uğrardı. | Yer tamlayıcısı eksikliği |
| II. Tabii bize iyilik biz de ona kötülük ettik. | Özne eksikliği |
| III. Çiçekler, baharda renk renk açıyorlar. | Özne-yüklem uyumsuzluğu |
| IV. Kampanyaya özel ve kamu kuruluşları katılmıştı. | Tamlayan yanlışlığı |
Seçenekler:
A) I B) II C) III D) IV
Doğru Cevap: C şıkkı (III. cümle)
- III. cümlede (“Çiçekler, baharda renk renk açıyorlar.”) özne-yüklem uyumsuzluğu YOKTUR.
- “Çiçekler” çoğul özne, “açıyorlar” çoğul yüklem. Yani uyum var.
- Aslında anlatım bozukluğu YOK.
- Nedeni yanlış verilmiş.
- Diğerlerinde verilen nedenler doğrudur.
Özetle Cevaplar
- Soru: D
- Soru: B
- Soru: C (III)
Anlatım bozukluğu konusuyla ilgili kafanda başka bir soru varsa buradan sorabilirsin! 
Anlamıyorum
Answer:
Merhaba! Anlatım bozuklukları, özellikle “özne-yüklem uyumsuzluğu”, “yardımcı öge (nesne, dolaylı tümleç) eksikliği”, “bağlaç veya edat hataları” gibi konular yüzünden ortaya çıkar. Soru kökündeki örneklerde; bir cümlede aynı anda birkaç yüklem/bağlaç varsa veya özne-insan dışı bir varlıksa yüklem tekil mi çoğul mu gelecek gibi durumlar kafamızı karıştırabilir. Aşağıdaki rehber adımları inceleyerek hangi cümlelerde anlatım bozukluğu olduğunu veya olmadığını daha kolay saptayabilirsin:
1. Özne-Yüklem Uyumu
-
Özne, insansa ve çoğulsa: Yüklem tekil veya çoğul olabilir. Örneğin:
- “Arkadaşlar geldiler.” (Doğru, çoğul yüklem)
- “Arkadaşlar geldi.” (Doğru, tekil yüklem de kullanılabilir)
-
Özne, insan dışı bir varlıksa: Yüklem genellikle tekil kullanılır.
- “Yıldızlar parlıyor.” (Uygun)
- “Yıldızlar parlıyorlar.” (Çoğul yüklem olduğu için anlatım bozukluğu olarak görülebilir; bazı kaynaklar edebî kullanım olarak kabul etse de, geneli tekil ister.)
-
İnsan dışı varlıklar kişileştirilmişse: Tekil veya çoğul kullanılabilir.
- “Ağaçlar, hüzünle yapraklarını döktüler.” (Kişileştirme var, çoğul yüklem kullanılabilir.)
2. Yer Tamlayıcısı Eksikliği
Cümlede “nereye, nerede” gibi yer belirten sözcükler eksikse ya da yanlış kullanıldıysa anlam bozukluğu olur.
- Örnek Bozuk Cümle: “Arkadaşımdan aldığım kitabı geri götürdüm.” (Nereye götürdüğün belli değilse, ek bir bilgi gerekebilir.)
3. Özne veya Nesne Eksikliği
Bir cümledeki işin kime veya neye yönelik yapıldığı belirgin değilse anlatım bozukluğu olabilir.
- Örnek Bozuk Cümle: “Babam almak istedi.” (Babam neyi almak istedi? ‘Arabayı mı, kitabı mı?’)
4. Bağlaç, Edat veya Tamlama Yanlışları
“Ve, fakat, ancak” gibi bağlaçlar gereksiz veya yanlış yerde kullanıldığında; isim tamlamaları doğru çekimlenmediğinde de anlatım bozukluğu ortaya çıkabilir.
5. Pratik İpucu
Sınavda veya testte anlatım bozukluğu sorularını çözerken:
- Önce özneye bak, ardından yüklemle uyumuna bak.
- Bağlaçlar çoğaldığında, “sıralama” ve “özne-yüklem örtüşmesi” bozuluyor mu diye kontrol et.
- Cümlede temel öğeler tam mı (özne, yüklem, nesne, dolaylı tümleç)?
- Okuduğunda kulağına “eksik veya fazlalık varmış” gibi geliyor mu? Dilbilgisel açıdan doğruluk ve mantık kontrolünü yap.
Bu temel noktaları uyguladığında, soruda yer alan cümlelerin hangilerinde anlatım bozukluğu olduğunu (özne-yüklem uyumsuzluğu, eksik öge vb.) veya “bozukluk” olmadığını bulman kolaylaşacaktır. Görseldeki soru dahi, genellikle “Yıldızlar parlıyorlar” gibi insan dışı çoğul özneye çoğul yüklem kullanılması veya “tamlama eksikliği” gibi noktalara dikkat çekiyor. Her cümle için önce özne, yüklem ve kullanılan bağlaçları denetlemen yeterli.
Umarım bu özet konu anlatımı kafandaki soru işaretlerini giderir ve hangi cümlenin bozuk, hangisinin doğru olduğunu ayırt etmende yardımcı olur. İyi çalışmalar!
Bu sayfadaki soruların çözümü ve detaylı anlatımı
İçindekiler
- 1. Soru: Anlatım Bozukluğunun Olmadığı Cümle
- 2. Soru: Anlatım Bozukluğu Olan Cümle
- 3. Soru: Anlatım Bozukluğu Nedeni Yanlış Verilen Cümle
- Özet Tablo
- Genel Özet
1. Soru: Aşağıdaki cümlelerden hangisi belirtilen anlatım bozukluklarından herhangi birinin örneği değildir?
Aşağıda cümleler verilmiş ve bu cümlelerden anlatım bozukluğu olmayanı bulmamız isteniyor.
Cümleler:
A) Eski dostuma güvenir ve her zaman, onun sözünü dinlerdim.
B) Elindeki çiçeklerinizi düzenli sular, gözü gibi bakardı.
C) Yeni apartmanın altı avlu çok geniş, konumu da güzeldi.
D) Herkes, sınava iyi mi kötü mü hazırlanıyordu, yerinde durmuyordu.
Cevapların Analizi:
-
A şıkkı:
“Eski dostuma güvenir ve her zaman, onun sözünü dinlerdim.”- Burada iki farklı özne varmış gibi; “güvenir” ve “dinlerdim” ifadeleri aynı özneye bağlı olmalı ama zaman uyumsuzluğu ve kişi/zamir konfliktosu var.
- Anlatım bozukluğu var.
-
B şıkkı:
“Elindeki çiçeklerini düzenli sular, gözü gibi bakardı.”- “Çiçeklerini sular, gözü gibi bakardı.” Burada özne aynı, anlatım düzgün, yani bir anlatım bozukluğu yok.
- Bu cümlede anlatım bozukluğu yok.
-
C şıkkı:
“Yeni apartmanın altı avlu çok geniş, konumu da güzeldi.”- “Altı avlu” ifadesinde anlatım bozukluğu var; anlatılmak istenen “yeni apartmanın altındaki avlu” olabilir.
- Anlatım bozukluğu var.
-
D şıkkı:
“Herkes, sınava iyi mi kötü mü hazırlanıyordu, yerinde durmuyordu.”- “Herkes hazırlanıyordu, yerinde durmuyordu.” ifadeleri çelişkili, anlatım bozukluğu var.
- Anlatım bozukluğu var.
Cevap:
B şıkkı (Elindeki çiçeklerini düzenli sulur, gözü gibi bakardı.) anlatım bozukluğu içermez.
2. Soru: Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğu vardır?
Cümleler:
A) Dün akşamki yıldızlar çok güzel parlıyordu.
B) Annesi ve babası, çocuklarına söylediklerini bütün eşyalarını taşımışlar.
C) Güneş, sıcaklığıyla gökyüzünde duruyordu.
D) Öğrenciler, yarınki etkinliğin hazırlıklarına akşamdan başladı.
Cevapların Analizi:
-
A şıkkı:
“Dün akşamki yıldızlar çok güzel parlıyordu.”- Cümlede herhangi bir anlatım bozukluğu yoktur.
- Anlatım bozukluğu yok.
-
B şıkkı:
“Annesi ve babası, çocuklarına söylediklerini bütün eşyalarını taşımışlar.”- Burada iki nesne var (“söylediklerini” ve “bütün eşyalarını”) ancak fiil uyumsuz; “söylenenleri taşımak” anlamsal olarak bozuk.
- Doğru olması için: “Annesi ve babası, çocuklarına söylediklerini ve bütün eşyalarını taşımışlar.” demeliydi.
- Aksi halde iki nesne bir fiile bağlanmış ve uyum bozulmuş.
- Bu cümlede anlatım bozukluğu vardır.
-
C şıkkı:
“Güneş, sıcaklığıyla gökyüzünde duruyordu.”- Gayet düzgün, herhangi bir anlatım bozukluğu yoktur.
- Anlatım bozukluğu yok.
-
D şıkkı:
“Öğrenciler, yarınki etkinliğin hazırlıklarına akşamdan başladı.”- Anlamda sorun yok.
- Anlatım bozukluğu yok.
Cevap:
B şıkkı anlatım bozukluğu içerir.
3. Soru: Buna göre numaralanmış cümlelerin hangisinde anlatım bozukluğunun nedeni yanlış verilmiştir?
Tabloda bazı cümleler ve bu cümlelerdeki anlatım bozukluğunun nedeni belirtilmiş. Sorunun kökü: “Hangi cümlede bozukluk nedeni yanlış verilmiş?”
Tablo:
| Numara | Cümle | Anlatım Bozukluğu Nedeni |
|---|---|---|
| I | Memlekete giderken ve dönerken mutlaka oraya uğrardı. | Yer tamlayıcısı eksikliği |
| II | Tabat bize iyilik biz de ona kötülük ettik. | Özne eksikliği |
| III | Çiçekler, baharda renk renk açıyorlar. | Özne-yüklem uyumsuzluğu |
| IV | Kampanyaya özel ve kamu kuruluşları katılmıştır. | Tamamlama yanlışlığı |
Her cümleyi ve bozukluk türünü birlikte inceleyelim:
-
I. Cümle:
“Memlekete giderken ve dönerken mutlaka oraya uğrardı.”- Yüklem (“uğrardı”), yer tamlayıcısı eksik, yani nereye uğradığı eksik.
- Bozukluk nedeni doğru.
-
II. Cümle:
“Tabat bize iyilik biz de ona kötülük ettik.”- Özne eksikliği var mı? 1. cümlede varsa doğrudur; “Tabat bize iyilik etti, biz de ona kötülük ettik.”
- İki ayrı özne var aslında (tabiat ve biz).
- Burada özne eksikliği yok. Bağlaç (veya) eklenmeli veya “Tabiat bize iyilik etti, biz de ona kötülük ettik.” şeklinde düzenlenmeliydi.
- Asıl eksiklik yüklemlerde; ilk cümlenin yüklemi eksik (“Tabiat bize iyilik etti”), ikinci mana tamam.
- Aslında yüklem eksikliği, özne eksikliği değil.
- Bozukluk nedeni yanlış verilmiş.
-
III. Cümle:
“Çiçekler, baharda renk renk açıyorlar.”- Çiçekler (çoğul), açıyorlar (çoğul yüklem). Özne-yüklem uyumu var.
- Aslında anlatım bozukluğu yok; ancak bazen (kişileştirme yapılmamışsa, çoğul özneye tekil yüklem getirilir) eski kurallara göre bu sorun olabilir.
- Ancak genel olarak bu tepeden bakıldığında anlatım bozukluğu uyarınca, burada bozukluk da yok.
- Kuşkulu ama, tablodaki bilgi doğruluğu tartışılabilir.
-
IV. Cümle:
“Kampanyaya özel ve kamu kuruluşları katılmıştır.”- “Özel kuruluşlar ve kamu kuruluşları katılmıştır” olması gerekir.
- Yani tamamlama yanlışlığı doğru.
- Bozukluk nedeni doğru.
Doğru Cevap:
Tabloda II. cümlede anlatım bozukluğunun nedeni yanlış verilmiştir.
Özet Tablo
| Soru No | Doğru Şık / Cevap | Önemli Nokta / Kısa Açıklama |
|---|---|---|
| 1 | B | Anlatım bozukluğu içermez |
| 2 | B | Nesne-yüklem uyumsuzluğu (bağlantı yanlış) |
| 3 | B (II. cümle) | Bozukluk nedeni yanlış: Özne eksikliği değil, yüklem! |
Genel Özet
Bu sayfadaki anlatım bozukluğu üzerinde durulan cümle analizlerinde, en çok dikkat edilmesi gerekenler; özne-yüklem uyumu, yer ve nesne tamlayıcılarının eksikliği ve fiillerin doğru yerlere bağlanmasıdır. Özellikle tablo sorusunda verilen cümlelerin neden anlatım bozukluğu içerdiği ya da nedeninin doğru olup olmadığı dikkatlice kontrol edilmelidir.
Önemli Noktalar:
- B şıkkı (“Elindeki çiçeklerini düzenli sulur…”) anlatım bozukluğu içermez.
- İkinci bölümde B şıkkı anlatım bozukluğu içerir.
- Son tablo sorusunda, II. cümlede bozukluk nedeni yanlış verilmiştir. (Özne eksikliği değil, yüklem eksikliği!)
| Soru | Doğru Cevap | Temel Gerekçe |
|---|---|---|
| Soru 1 | B | Anlatım bozukluğu yok |
| Soru 2 | B | Nesne-uyumsuzluğu |
| Soru 3 | B (II. cümle) | Sebep yanlış verilmiş |
Her zaman cümlede özne, yüklem, nesne, yer tamlayıcısı gibi ögeler arasındaki uyuma odaklanman gerekir. Anlamda kopukluk, eksiklik veya yanlışlık varsa, bozukluk vardır.