10. Sınıf Coğrafya Soru Çözümü
Soru:
Gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızının düşük olması bu ülkeler için gelecekte sorun oluşturacaktır.
Aşağıda verilenlerden hangisi bu duruma bağlı olarak oluşacak sorunlar arasında gösterilebilir?
Cevap Şıkları:
- A) Kişi başına düşen milli gelirin azalması
- B) Konut yetersizliğinin ortaya çıkması
- C) İş gücü potansiyelinin azalması
- D) Beslenme sorununun artması
- E) Doğal kaynak tüketiminin artması
Çözüm
Gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızının düşük olması durumunda doğal sonuçlardan biri iş gücü potansiyelinin azalmasıdır. Bunun sebebi, yaşlanan nüfus yapısı ile birlikte çalışan nüfus oranının düşmesi ve iş gücünde gerilemeler yaşanmasıdır. Bu durum ekonomik açıdan da çeşitli sorunlara yol açabilir.
- A) Kişi başına düşen milli gelirin azalması: Nüfus artış hızının düşük olması doğrudan buna sebep olmaz, daha çok ekonomiye bağlıdır.
- B) Konut yetersizliğinin ortaya çıkması: Gelişmiş ülkelerde düşük nüfus artışı sebebiyle bu sorun beklenmez.
- C) İş gücü potansiyelinin azalması: Doğru cevap.
- D) Beslenme sorununun artması: Nüfus artış hızı ile beslenme sorunları arasında direkt bir ilişki bulunmaz.
- E) Doğal kaynak tüketiminin artması: Bu durum daha çok nüfus artışı veya tüketim alışkanlıklarıyla ilgilidir.
Doğru Cevap: C) İş gücü potansiyelinin azalması
Eğer başka sorularınız varsa, yardımcı olmaktan mutluluk duyarım! 
Gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızının düşük olması bu ülkeler için gelecekte sorun oluşturacaktır. Aşağıda verilenlerden hangisi bu duruma bağlı olarak oluşacak sorunlar arasında gösterilebilir?
Answer:
Gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızının düşük olması, uzun vadede iş gücü potansiyelinin azalması sorununu doğurabilir. Çünkü bu ülkelerde yaşlı nüfus oranı giderek artacak, çalışma çağındaki nüfusun payı azalacaktır. Bu durum, ekonomik faaliyetlerin sürdürülmesinde ve sosyal güvenlik sisteminin finansmanında ciddi sıkıntılar yaratabilir. Dolayısıyla sorudaki seçenekler arasında en doğru yanıt C) İş gücü potansiyelinin azalmasıdır.
• Düşük nüfus artış hızı: Yeni nesillerin sayısı hızla artmadığı için yaşlı nüfus oranı yükselir.
• Emeklilik ve bakım masraflarının yükselmesi: Kişilere sağlanacak emekli maaşı ve sağlık hizmeti desteği uzun vadede artar.
• Üretim gücünde azalma: Aktif çalışan nüfusun azalması, üretimin ve ekonomik büyümenin yavaşlamasına sebep olabilir.
Kaynakça:
- TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) Nüfus Projeksiyonları.
- Birleşmiş Milletler (UN) Dünya Nüfus Beklentileri Raporu.
Gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızının düşük olmasıyla ilgili soru
Soru:
Gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızının düşük olması bu ülkeler için gelecekte sorun oluşturacaktır. Aşağıda verilenlerden hangisi bu duruma bağlı olarak oluşacak sorunlar arasında gösterilebilir?
A) Kişi başına düşen millî gelirin azalması
B) Konut yetersizliğinin ortaya çıkması
C) İş gücü potansiyelinin azalması
D) Beslenme sorununun artması
E) Doğal kaynak tüketiminin artması
Cevap:
Bu sorunun doğru yanıtı C) İş gücü potansiyelinin azalması şeklindedir. Bunun nedeni, düşük nüfus artış hızının özellikle “yaşlı nüfusun artması” ve “genç iş gücünün payının düşmesi” gibi sonuçlar doğurmasıdır. Gelişmiş ülkeler, doğru planlama yapmazlarsa gelecekte yeterli iş gücünü bulmakta zorlanabilecek, emeklilik sistemleri üzerindeki yük artacak ve ekonomik büyümede yavaşlama yaşanabilecektir.
İçindekiler
- Nüfus Artış Hızının Düşük Olmasının Tanımı ve Önemi
- Gelişmiş Ülkelerde Düşük Nüfus Artışının Başlıca Nedenleri
- Düşük Nüfus Artışının Ortaya Çıkarabileceği Sorunlar
- Genel Değerlendirme: Demografik Dönüşüm ve Yaşlanan Toplumlar
- Örnek Olay İncelemesi: Japonya ve Almanya
- Sorunun Cevabının Kısaca Gerekçelendirilmesi
- Özet Tablo
- Sonuç ve Özet
1. Nüfus Artış Hızının Düşük Olmasının Tanımı ve Önemi
- Nüfus artış hızı, belirli bir zaman diliminde (örneğin bir yıl) nüfusun ne kadar arttığını ya da azaldığını gösteren orandır.
- Gelişmiş ülkelerde, sanayileşmenin ve teknolojinin etkisiyle ailelerin çocuk sayısını bilinçli şekilde sınırlaması, doğum oranlarının düşmesi ve sağlık koşullarının iyileşmesi sonucu ölüm oranlarının da düşük seyretmesi, uzun vadede nüfusun giderek yaşlanmasına yol açar.
Düşük nüfus artışının uzun vadede yaratabileceği en kritik boyut, çalışabilir yaştaki nüfusun azalması ve yaşlı nüfusun payının artmasıdır. Bu durum, ülkenin ekonomik büyümesinden sosyal refah politikalarına kadar çok sayıda alanda güncel ve gelecekteki planlamaları zorlayabilir.
2. Gelişmiş Ülkelerde Düşük Nüfus Artışının Başlıca Nedenleri
-
Aile Planlaması ve Eğitim Düzeyi
- Gelişmiş ülkelerde hem kadın hem de erkeklerin eğitim düzeyi yüksektir. Bu bireyler genellikle kariyer planlaması ve hayat standartlarını koruma amacıyla aile yapısını daha geç dönemlerde kurar ya da çocuk sayısını sınırlı tutarlar.
-
Kadınların İş Gücüne Katılımının Artması
- Hem ekonomik bağımsızlık hem de kariyer hedefleri nedeniyle evlilik ve çocuk sahibi olma yaşı artar, dolayısıyla nüfus artış hızı düşer.
-
Kentleşme ve Yaşam Maliyetlerinin Yüksekliği
- Büyük kentlerde yaşam maliyetleri (konut, sağlık, eğitim vb.) yüksektir. Bu da çiftlerin daha az çocuk sahibi olmasına neden olabilir.
-
Sağlık Hizmetlerinin Gelişmesi
- Ölüm oranları düşük olsa da, doğum oranlarındaki yavaşlama nüfusu dengeleyemeyince uzun vadede genç nüfus azalır ve toplam nüfus içinde yaşlıların oranı artar.
-
Göç Hareketleri
- Her ne kadar bazı gelişmiş ülkeler çalışma vizesi veya nitelikli göçmen programları gibi uygulamalarla iş gücü açığını kapamaya çalışsa da düşük doğum hızları, yine de nüfusun genel artışını sınırlayıcı faktör olabilir.
3. Düşük Nüfus Artışının Ortaya Çıkarabileceği Sorunlar
Gelişmiş ülkelerde yaşanan düşük nüfus artış hızı, gelecekte ekonomik ve toplumsal bazı sorunlar doğurabilmektedir. Soru kökünde de belirtildiği gibi, özellikle geleceğe dair öngörülen sorunlar şunlar olabilir:
3.1. İş Gücü Potansiyelinin Azalması (Doğru Cevabın Açıklaması)
- Düşük doğum oranları ve ortalama ömrün uzaması, nüfusu “yaşlı” hale getirir.
- Çalışabilir nüfusun sayısı azalırken, emeklilik yaşındaki kişi sayısı artar.
- Üretken sektörlerde (sanayi, tarım, hizmetler) yeni iş gücünü bulmak zorlaşır.
- Bu durum ekonomik büyümeyi yavaşlatabilir, emekliye ayrılanların sosyal güvenlik ihtiyaçlarını karşılamak zorlaşır.
Örneğin, Almanya ve Japonya gibi ülkelerde, yaşlanan nüfus ve düşük doğum oranları, ciddi bir iş gücü açığı yaratabilmekte, bu da çoğu zaman yurt dışından göçmen işgücüne duyulan ihtiyacı artırmaktadır.
3.2. Kişi Başına Düşen Millî Gelirin Durumu
- Seçeneklerdeki (A) “Kişi başına düşen millî gelirin azalması” her zaman “kesin” bir sonuç değildir. Bazen gelir seviyesi yüksek ülkelerde, nüfus az da olsa kişi başına gelir artabilir ya da aynı düzeyde kalabilir.
- Kişi başına düşen millî gelir, yalnızca nüfus artışına değil, o ülkenin ekonomik büyüme hızına da bağlıdır. Bu yüzden “düşük nüfus artış hızı” doğrudan kişi başına geliri azaltacak diye genelleme yapmak zordur.
3.3. Konut Yetersizliği
- Seçenek (B) “Konut yetersizliğinin ortaya çıkması” genellikle hızlı nüfus artışının görüldüğü veya kentsel göçün yoğun olduğu bölgelerde ortaya çıkan bir sorundur.
- Düşük nüfus artışı ve yaşlanan toplum nedeniyle konut talebinin artması değil, tam aksine bazen boş konut oranının yükselmesi gibi bir durum söz konusu olabilir.
3.4. Beslenme Sorununun Artması
- Seçenek (D) “Beslenme sorununun artması” daha çok nüfusun hızlı arttığı, tarım ve gıda arzının yetersiz kaldığı gelişmekte olan veya az gelişmiş ülkelerde ön plana çıkan bir sorundur. Gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızının düşük olması, aksine yeterli gıda arzının olduğu bir ortam yarattığı için beslenme sorunu genellikle belirgin bir sorun olmaz.
3.5. Doğal Kaynak Tüketiminin Artması
- Seçenek (E) “Doğal kaynak tüketiminin artması” da hızlı büyüyen nüfus veya sanayi atılımlarıyla bağlantılıdır. Nüfus artışı düşük olduğunda genel tüketim artışı da sınırlanabilir.
- Ayrıca gelişmiş ülkeler teknolojik yeniliklerle verimliliği artırıp kaynak kullanımını optimize etmeye çalışır; bu nedenle düşük nüfus artışından dolayı kaynak tüketiminde doğrudan bir patlama beklenmez.
Bu gerekçelerin ışığında, “iş gücü potansiyelinin azalması” bu sorunun doğru cevabı olmaktadır.
4. Genel Değerlendirme: Demografik Dönüşüm ve Yaşlanan Toplumlar
Düşük nüfus artış hızına sahip gelişmiş toplumlarda “demografik dönüşüm” adı verilen süreç yaşanmaktadır. Bu dönüşüm aşamalarına kısaca bakacak olursak:
- Yüksek Doğum ve Yüksek Ölüm Oranları: Eskiden gelişmekte olan ülkeler (daha doğrusu o yıllarda bugünkü gelişmiş ülkelerin erken dönemleri) bu aşamadaydı ancak tıbbi ilerlemeler ve gelir düzeyinin artması ölüm oranlarını hızla azalttı.
- Doğum Oranlarının Düşmeye Başlaması: Kadınların eğitime, iş gücüne katılımı ve kentleşme arttıkça doğum oranları düştü.
- Düşük Doğum ve Düşük Ölüm Oranları: Tarım toplumundan sanayi ve bilgi toplumuna geçiş tamamlandıkça, ailelerin çocuk sayısı sınırlı kaldı ve ortalama yaşam süresi uzadı.
Bu dönüşümün ileri aşamasında yer alan birçok gelişmiş ülke, hızla yaşlanan bir demografik profile sahip olur. Bu durumun en somut sonucu, “iş gücü arzının daralması”dır.
5. Örnek Olay İncelemesi: Japonya ve Almanya
- Japonya: Dünyanın en düşük doğum oranlarından birine sahiptir. Devlet, nüfusu gençleştirmek ve iş gücü açığını gidermek için göçmen politikasından teknolojik yatırımlara kadar pek çok alanda reform yapmaya çalışmaktadır. Buna rağmen iş gücü açıkları ve yaşlı nüfusun sosyal güvenlik sistemine getirdiği yük, finansal ve toplumsal açıdan zorluklar yaratır.
- Almanya: Batı Avrupa’nın önde gelen ekonomilerinden biri olsa da nüfus artış hızı oldukça düşüktür. İş gücü açığını kapatmak için başta AB ülkelerinden ve diğer coğrafyalardan nitelikli göç almaya çalışmaktadır. Fakat yine de demografik dengenin sağlanması uzun vadeli bir yönetim meselesi olarak görülmektedir.
Her iki örnek de söz konusu sorunu somut biçimde yansıtır: İş gücü potansiyelinin azalması, düşük nüfus artış hızına sahip gelişmiş ülkelerin en büyük gelecekteki zorluklarından biri olmaya devam etmektedir.
6. Sorunun Cevabının Kısaca Gerekçelendirilmesi
- Soru, “Gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızının düşük olması bu ülkeler için gelecekte sorun oluşturacaktır” tezi üzerinden gitmektedir.
- Sorunlar arasından doğru seçeneği belirlemek için öncelikle demografik dönüşüm sürecine, yaşlı nüfusun artması ve genç nüfusun üstlendiği ekonomik rollere odaklanmak gerekir.
- Bu bakımdan, “iş gücü potansiyelinin azalması”, ekonomi ve sosyal güvenlik sistemi için en kritik sonuçlarından biridir.
Diğer seçeneklerin ilgili problemle doğrudan ya da “standart bir şekilde” ilişkili olmadığı, ancak düşük nüfus artışından çok “hızlı, düzensiz veya kontrolsüz nüfus artışı” ya da farklı ekonomik koşullar ile açıklanabileceğini görmüş olduk.
7. Özet Tablo
| Seçenek | Önerilen Sorun | Açıklama | İlgisi |
|---|---|---|---|
| A | Kişi başına düşen millî gelirin azalması | Gelişmiş ülkelerde düşük nüfus artışı, kişi başına gelirde doğrudan bir azalmaya yol açmayabilir. Ekonomik büyüme hızı ve üretkenlik artışı da kişi başına geliri yükseltebilir. | Düşük ilişki |
| B | Konut yetersizliğinin ortaya çıkması | Konut yetersizliği genellikle yüksek nüfus artışı olan veya göç alan alanlarda görülür. Düşük nüfus artışı konut talebini azaltabilir. | Düşük ilişki |
| C | İş gücü potansiyelinin azalması (Doğru cevap) | Düşük nüfus artışı ve uzun yaşam beklentisi nedeniyle yaşlı nüfus oranı yükselir, genç ve aktif iş gücü oranı azalır. Bu da ekonomik ve sosyal sorunlara yol açar. | Yüksek ilişki |
| D | Beslenme sorununun artması | Beslenme yetersizliği, genellikle hızlı nüfus artışı ve yetersiz kaynak yönetimiyle ilgilidir. Gelişmiş ve düşük nüfus artışlı ülkelerde bu sorun genelde öne çıkmaz. | Düşük ilişki |
| E | Doğal kaynak tüketiminin artması | Doğal kaynak tüketimi artışı, genellikle yüksek nüfus ya da yüksek sanayi üretimiyle ilgilidir. Düşük nüfus artışında kaynak kullanımının artması beklenebilecek bir senaryo değildir. | Düşük ilişki |
Bu tablodan da görüldüğü üzere, iş gücü potansiyelinin azalması (C) en doğrudan ve mantıklı sonuçtur.
8. Sonuç ve Özet
- Soruya Genel Cevap: Gelişmiş ülkelerdeki düşük nüfus artışı, gelecekte yaratacağı sorunlar arasında en belirgin olarak iş gücü potansiyelinin azalmasını (C) öne çıkarır.
- Neden? Çünkü yaşlı nüfusun artması emeklilik, sağlık harcamaları, sosyal güvenlik sistemi gibi yükleri artırır, buna karşın genç ve çalışabilir nüfusun oranı daralır.
- Diğer Seçeneklerin Durumu:
- (A) Kişi başına düşen millî gelirin azalması, doğrudan düşük nüfus artışıyla ilişkilendirilemez.
- (B) Konut yetersizliği, tam tersine hızlı nüfus artışı veya göçle ilgili olabilir.
- (D) Beslenme sorunu, daha çok gelişmekte olan ülkelerin yaşadığı bir sorun türüdür.
- (E) Doğal kaynak tüketiminin artması da genelde hızlı nüfus artışında gözlenir.
Dolayısıyla, yukarıdaki gerekçelerle doğru cevap C) **“İş gücü potansiyelinin azalması”**dır.