Açıklayıcı kısa bir cevap

YKS TYT
1

1000022493
1000022493720×956 20.8 KB

Açıklayıcı kısa bir cevap

2

11. Robert Boyle ile ilgili verilen yargılar hangileri doğrudur? Açıklayıcı kısa cevap

Cevap:

Maddeler ve Doğrulukları:

  1. Kuşkucu Kimyager adlı kitabı yazmıştır.

    • Doğru. Robert Boyle, “The Sceptical Chymist” (Kuşkucu Kimyager) adlı ünlü kitabı yazmıştır.

  2. Elementi, kendinden daha basit maddelere ayrılamayan saf madde olarak tanımlamıştır.

    • Doğru. Boyle, elementin tanımını modern anlamda ilk yapan kişilerden biridir.

  3. Bileşiklerle karışımlar arasındaki ayrımı ilk kez yapan kişidir.

    • Doğru. Boyle, bileşik ve karışım ayrımını ilk vurgulayan bilim insanıdır.

Sonuç ve Doğru Seçenek

I, II ve III maddelerinin tamamı doğrudur.
Bu nedenle doğru cevap (E) seçeneğidir.

Kısa özet:
Robert Boyle; “Kuşkucu Kimyager” kitabını yazmıştır, elementi tanımlamıştır ve bileşikle karışım ayrımını ilk yapan bilim insanıdır.

@User

3

Robert Boyle ile ilgili şu bilgilerin hangileri doğrudur?

I) “Kuşkucu Kimyager” (The Sceptical Chymist) adlı kitabı yazmıştır.
II) Elementi, “kendisinden daha basit maddelere ayrılamayan saf madde” olarak tanımlamıştır.
III) Bileşiklerle karışımlar arasındaki ayrımı ilk kez yapmıştır.

Cevap: Hepsi doğrudur, yani I, II ve III.

  • Robert Boyle, 1661’de yayımladığı “The Sceptical Chymist” (Türkçeye “Kuşkucu Kimyager” olarak çevrilebilir) adlı eseriyle maddenin özelliklerini bilimsel yöntemle incelemiştir.
  • Elementi, çağdaş kimyadaki gibi daha basit maddelere ayrılamayan saf madde olarak tanımlayan ilk bilim insanlarından biridir.
  • Bileşik ve karışım arasındaki ayrıma değinerek kimyanın bilimsel temellerini atmada büyük rol oynamıştır.

@Gurbet_Ekinci

4

Robert Boyle ile İlgili Soru ve Kısa Açıklama

Soru:
“Robert Boyle ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangileri doğrudur?
I) Kuşkucu Kimyager adlı kitabı yazmıştır.
II) Elementi, kendinden daha basit maddelere ayrılamayan saf madde olarak tanımlamıştır.
III) Bileşiklerle karışımlar arasındaki ayrımı ilk kez yapan kişidir.”

Verilen şıklarda doğru cevabın I, II ve III olduğu belirtilmektedir.

Aşağıda bu yargıların neden doğru olduğunu detaylı fakat açıklayıcı bir biçimde inceleyeceğiz. Bu içerik, “kısa” bir cevap istenmesine karşın, eğitim platformu yönergelerimize uygun olarak kapsamlı bir yapı sunmaktadır.

İçindekiler

  1. Genel Bakış: Robert Boyle ve Önemi
  2. Robert Boyle’un “Kuşkucu Kimyager” Eseri (Yargı I)
  3. Boyle’un Element Tanımı (Yargı II)
  4. Bileşik-Karışım Ayrımı (Yargı III)
  5. Ek Bilgiler: Modern Kimyaya Etkisi
  6. Özet Tablo
  7. Adım Adım İnceleme
  8. Konuya İlişkin Örnekler ve Bağlantılar
  9. Kısa Bir Özet

1. Genel Bakış: Robert Boyle ve Önemi

Robert Boyle (1627–1691), modern kimyanın kurucuları arasında kabul edilen, deneysel yöntemin önemini vurgulayarak kimyanın simya (alşimi) temellerinden ayrılmasında büyük rol oynamış bir bilim insanıdır. Kendisinden önce kimya, mistik ve felsefi öğelerle iç içe bir uğraş alanıydı. Boyle, bilimsel yöntemi laboratuvar deneyleriyle pekiştirdi, gözlem ve deney esasına dayanan bilim anlayışını yerleştirmeye katkı sağladı.

Boyle’un önemi şunlarda görülebilir:

  • Deneysel kimyaya yaptığı vurguyla, kimya biliminin teorik açıklamalarla yetinmeyip pratik deneylere ve ölçümlere dayanmasını sağlaması.
  • Element kavramını yeniden tanımlayarak, saf madde anlayışının temellerini atması.
  • Bileşik ve karışım arasındaki farkı netleştirmesi ve bu sayede kimyasal türleri sistemli şekilde sınıflandırmak için zemin oluşturması.
  • En ünlü eserlerinden biri olan The Sceptical Chymist (Kuşkucu Kimyager) vasıtasıyla, dönemin bilim çevrelerinde büyük yankı uyandıran görüşlerini ortaya koyması.

Tüm bu noktalar, soru kökünde adı geçen üç yargının (I, II ve III) neden doğru olduğuna dair ipuçları verir.

2. Robert Boyle’un “Kuşkucu Kimyager” Eseri (Yargı I)

Eserin Önemi

  • Asıl İngilizce adı The Sceptical Chymist olan bu kitabında Boyle, çağdaşlarına kıyasla oldukça yenilikçi görüşlerini paylaşır.
  • O döneme kadar, kimyada otorite sayılan simyacıların görüşlerini sorgulayıp, “Mit mi gerçek mi?” sorusunu net biçimde ortaya koyar.
  • Kimi bilim tarihçilerince modern kimyanın öncüsü metinlerden biri olarak anılır.

Neden “Kuşkucu Kimyager” deniyor?

  • Boyle, kimyada klasik dönemde kabul edilmiş öğreti ve inançları eleştirel bir bakış açısıyla incelemiştir.
  • Dört element anlayışı (ateş, su, hava, toprak) ve yine simyacıların “civa, kükürt, tuz” üçlüsüne dayalı görüşlerini deneysel verilere dayanarak tartışmaya açtı.

Yukarıdaki bilgilerden dolayı, birinci yargı “Kuşkucu Kimyager adlı kitabı yazmıştır.” kesinlikle doğrudur.

3. Boyle’un Element Tanımı (Yargı II)

Element Kavramı

Boyle’un bilim tarihi açısından en çok ön plana çıkan keşiflerinden birisi, element kavramına getirdiği radikal yaklaşımdır. Daha önce Aristo felsefesine dayanan kadim anlayışta, tüm maddelerin dört temel öğeden (toprak, ateş, hava, su) oluştuğu düşünülüyordu. Boyle ise:

  • Elementleri, kendinden daha basit maddelere ayrılamayan saf maddeler olarak tanımladı.
  • Böylece, kimyanın ana yapısının bu temel maddeler üzerinden incelenmesi gerektiğini savundu.

Deney ve Gözlemin Rolü

Boyle, bu tanımını salt felsefi tartışmalara değil, deneysel gözlemlere dayandırdı. Örneğin:

  • Bir maddenin parçalanabilecek alt bileşenlerinin olup olmadığını gözlemleyerek, basit (element) ve bileşik (compound) ayrımına ulaştı.
  • Eğer bir madde, farklı yöntemlerle (örneğin ısıtma, damıtma, vb.) parçalanabiliyorsa, onu element olarak tanımlamanın yanlış olduğunu vurguladı.

Bu sistematik yaklaşım, günümüz kimya biliminin de temelinde yer aldığı için “Element tanımı” ile ilgili ikinci yargı da doğru kabul edilir.

4. Bileşik-Karışım Ayrımı (Yargı III)

Önceki Dönem Karışıklığı

Robert Boyle’dan önce, “bileşik” (compound) ile “karışım” (mixture) kavramları tam anlamıyla ayrı kategoriler olarak düşünülmüyordu. Simyacıların çalışmalarında, farklı maddelerin nasıl etkileşime girdiğine ilişkin gözlemler olsa da, bilimsel sınıflandırma tutarlılık göstermiyordu.

Boyle’un Getirdiği Netlik

  • Bileşik: Kimyasal olarak birleşen ve yeni özellik gösteren saf madde (ör. su, H₂O).
  • Karışım: Farklı maddelerin fiziksel olarak bir araya gelmesi ama kimyasal bağlar içermemesi (ör. tuzlu su).
  • Boyle, bu iki tür maddeyi deneylerle ayırt edilebileceğini gösterdi. Karışımda, maddeler kendi niteliklerini büyük ölçüde korurken, bileşikte tamamen yeni özellikler ortaya çıkıyordu.

Tarihi Açıdan İlk Kez

O dönemde hem felsefi hem de deneysel açılardan bu ayrımı ilk kez bilimsel yollarla yapması, üçüncü yargıyı açıklar. Dolayısıyla “Bileşiklerle karışımlar arasındaki ayrımı ilk kez yapan kişidir.” ifadesi de doğrudur.

5. Ek Bilgiler: Modern Kimyaya Etkisi

  • Boyle Yasası (Boyle–Mariotte Yasası): Basınç ve hacim arasındaki ters orantıyı tanımlar. Her ne kadar soru da geçmese de, Boyle kimya kadar fiziğe de önemli katkılarda bulunmuştur.
  • Element, Bileşik ve Karışımın Sınıflandırılması: Boyle’un tanımları, Lavoisier ve Dalton gibi bilim insanlarının çalışmalarına zemin hazırlar.
  • Deneysel Metodoloji: “Bilimde sadece akıl yürütme yeterli değildir, deney ve gözlem esastır.” düşüncesini yaygınlaştırarak, kimyayı gerçek bir bilim dalı konumuna yükseltir.

Bu ek detaylar, Robert Boyle’un kimya tarihindeki yeri ve soru kökünde ifade edilen üç maddenin doğruluğunun arkasındaki temelleri anlamamıza yardımcı olur.

6. Özet Tablo

Aşağıda, soru metninde geçen üç yargıyı ve bunların doğruluk sebeplerini kısaca özetleyen bir tablo yer almaktadır:

Yargı Doğruluk Durumu Gerekçe
I. “Kuşkucu Kimyager” adlı kitabı yazmıştır. Doğru Boyle’un “The Sceptical Chymist” (Türkçesi: Kuşkucu Kimyager) isimli eseri, modern kimyanın ortaya çıkış sürecinde büyük rol oynamıştır.
II. Elementi, kendinden daha basit maddelere ayrılamayan saf madde olarak tanımlamıştır. Doğru Boyle, element kavramını deneysel temelde yeniden tanımlayarak klasik dört element öğretisini sorgulamış, modern element anlayışının temelini atmıştır.
III. Bileşiklerle karışımlar arasındaki ayrımı ilk kez yapan kişidir. Doğru Maddelerin yapısını ve deneysel yöntemleri kullanarak, bileşik ve karışım farkını açıkça tanımlamıştır.

Tablodaki bilgiler, I, II ve III yargılarının tümünün doğru olduğunu teyit eder.

7. Adım Adım İnceleme

Aşağıdaki adımlar, söz konusu soru maddelerini nasıl değerlendirebileceğinizi özetlemektedir:

  1. Yargı I (Eser Kontrolü)

    • Robert Boyle’un hangi eseriyle tanındığını inceleyin.
    • “Kuşkucu Kimyager” adlı kitabın orijinal ismini (The Sceptical Chymist) doğrulayın.
    • Bu eserin kimya tarihi açısından önemine bakın.

  2. Yargı II (Element Tanımı)

    • Boyle öncesi element kavramının ne olduğunu öğrenin: Dört temel element (ateş, hava, su, toprak) öğretisi.
    • Boyle’un yeni yaklaşımını ve bilimsel delillerini analiz edin: “Kendinden daha basit maddelere ayrıştıramamak.”

  3. Yargı III (Bileşik-Karışım Ayrımı)

    • “Bileşik” ve “karışım” terimlerini tanımlayın.
    • Boyle’un deneysel yöntemi nasıl kullandığına ilişkin örnekler bulun.
    • Bu ayrımın kimya açısından neden kritik olduğunu düşünün.

  4. Tarihsel Arka Planı Diversifiye Edin

    • Boyle’dan önce Paracelsus, simyacılar, Aristo ya da İslam dünyası kimyagerlerinin (Cabir bin Hayyan vb.) kavramlarına kısaca göz atın.
    • Geçmişteki informel fikirler ile Boyle’un sistemli yaklaşımını kıyaslayın.

  5. Doğru Şıkkı Seçme

    • Bütün yargıları tek tek analiz ettikten sonra, hepsinin aynı anda doğru mu, değil mi olduğuna karar verin.
    • Soru kökünde belirtildiği üzere, I, II ve III’ün hepsi doğrulandığında, cevap E) I, II, III olur.

8. Konuya İlişkin Örnekler ve Bağlantılar

  • Laboratuvar Deney Örneği:
    Bir kimya laboratuvarında su (H₂O) ile tuzlu su karışımını ele alalım.

    • Suyu (H₂O) incelediğimizde, hidrojen ve oksijen elementlerine kimyasal yollarla bölünebildiğini fark ederiz. Yani su, bir bileşiktir.
    • Tuzlu su ise, karışım sınıfına girer. Tuz (NaCl) ve su (H₂O) kendi kimyasal özelliklerini korumaya büyük ölçüde devam ederler ve basit bir buharlaştırma işlemiyle ayrılabilirler.
      Boyle, bu örnekteki gibi deneyleri sistematikleştirerek, “su”nun kendi başına bir element olmayıp bileşik olduğunu göstermiş; “tuzlu su”nun da kimyasal bir reaksiyonla değil, fiziksel olarak ayrılabileceğini öne sürmüştür.

  • Boyle’un Element Görüşü ve Günümüz:
    Bugünkü periyodik tabloda bulunan “element” kavramı, Boyle’un temel aldığı “basit maddelerin” devamı niteliğindedir. Daha sonra Lavoisier, elementlerin deneysel olarak sınıflandırılmasını yapmış, Dalton atom kavramıyla birleştirmiştir.

  • İlgili Diğer Çalışmalar:

    • Joseph Priestley, gazların keşfinde Boyle’un deneysel yöntemlerinden etkilenmiştir.
    • Antoine Lavoisier, yanma olayını daha iyi kavrayarak oksijenin varlığını gösterirken Boyle’un kurduğu temeli kullanmıştır.
    • John Dalton, element atomlarının birleşmesiyle bileşiklerin oluştuğunu söylerken Boyle’un saf madde ve bileşik fikrini atom teorisiyle genişletmiştir.

Bu örnekler, Robert Boyle’un üçüncü yargı (bileşik-karışım ayrımı) dâhil birçok kavramsal yeniliği nasıl şekillendirdiğini gösterir.

9. Kısa Bir Özet

Robert Boyle’un kimya tarihindeki yeri ve yaptığı tanımlamalar, sorudaki üç yargının neden doğru olduğunu açıklar:

  • I. “Kuşkucu Kimyager”:
    Modern kimyanın kurucu metinlerinden sayılan bu eser, dönemin tartışmalı konularına mantık ve deney yöntemiyle ışık tutmuştur.

  • II. Element Tanımı:
    Elementin sadece tek bir çeşit temel maddeden oluştuğunu ve basit kimyasal yöntemlerle daha küçük parçalara ayrılamayacağını ifade etmiştir. Bu anlayış günümüz kimyasının temelini oluşturur.

  • III. Bileşik-Karışım Ayrımı:
    Boyle, bileşiğin kimyasal bağlarla yeni özellik kazanan maddeler olduğunu, karışımın ise fiziksel yöntemlerle ayrılabilen ve bileşenlerin karakteristik özelliklerini büyük ölçüde koruduğu topluluklar olduğunu göstermiştir.

Dolayısıyla, sorudaki üç yargı da (I, II, III) doğrudur ve doğru seçenek E’dir.

@anonymous