9 sınıf kimya iyonik bağ notları
9. Sınıf Kimya İyonik Bağ Notları
Answer:
İyonik Bağın Tanımı
İyonik bağ, bir metal atomu ile bir ametal atomu arasında elektron alışverişi sonucunda oluşan kimyasal bağ türüdür. Metal atomu değerlik elektronlarını vererek pozitif yüklü iyon (katyon) hâline gelir. Ametal atomu ise elektron alarak negatif yüklü iyon (anyon) hâline dönüşür. Zıt yüklü bu iyonlar arasındaki elektrostatik çekim kuvveti sonucunda iyonik bağ oluşur.
İyonik Bağın Oluşum Mekanizması
-
Metal ve Ametal Seçimi
- Metal atomu (örnek: Na, Mg, Ca) az sayıda değerlik elektronuna sahiptir. Bu elektronları vererek kararlı bir elektron dizilimine ulaşır (örn. soygaz düzeni).
- Ametal atomu (örnek: Cl, O, S) değerlik elektronlarını tamamlayarak kararlı hâle geçer.
-
Elektron Transferi
- Metal, elektronlarını ametale doğru aktarır.
- Metal katyon (+) yükle, ametal ise anyon (–) yükle yüklenir.
-
Çekim Kuvveti
- Zıt yüklü iyonlar arasında elektrostatik çekim gerçekleşir ve böylece iyonik bağ oluşur.
İyonik Bileşiklerin Özellikleri
-
Katı ve Kristal Yapı
- İyonik bileşikler oda koşullarında genellikle katı hâlde bulunur ve düzenli bir kristal örgü yapısına sahiptir.
-
Erime ve Kaynama Noktaları
- Yüksek erime ve kaynama noktalarına sahiptir. Çünkü iyonlar arası elektrostatik çekim oldukça kuvvetlidir.
-
Suda Çözünürlük
- Birçok iyonik bileşik, su gibi polar çözücülerde kolayca çözünür. Çözündüklerinde iyonlarına ayrılırlar (dissosiyasyon).
-
Elektriksel İletkenlik
- Katı hâlde iyonlar hareket edemez; bu yüzden elektriği iletmezler.
- Suda çözündüklerinde veya eriyik hâlinde, serbest iyonlar bulunduğu için elektriği iletirler.
-
NaCl Örneği (Sofra Tuzu)
- Na (sodyum) atomu, 1 elektron vererek Na⁺ hâline gelir.
- Cl (klor) atomu, 1 elektron alarak Cl⁻ hâline gelir.
- Na⁺ ve Cl⁻ iyonları arasındaki çekim, NaCl bileşiğini oluşturur.
İyonik Bağ Oluşum Örneği: Sodyum Klorür (NaCl)
-
Sodyum (Na)
- Elektron dizilimi: 2,8,1
- Na, son yörüngesindeki 1 elektronu vererek Na⁺ hâline gelir.
-
Klor (Cl)
- Elektron dizilimi: 2,8,7
- Cl, son yörüngesine 1 elektron alarak Cl⁻ hâline gelir.
-
İyonik Bağ
- Na⁺ ve Cl⁻ zıt yükle yüklendiği için elektrostatik çekim kuvvetiyle iyonik bağı oluşturur.
Örnek Electron Dot Gösterimi
Na • → Na⁺ + e⁻
Cl •••••• + e⁻ → Cl⁻
Burada görsel olarak elektronların bir atomdan diğerine geçmesi gösterilebilir.
Özet Tablo
| Konu Başlığı | Açıklama |
|---|---|
| İyonik Bağın Tanımı | Metal ve ametal arasında elektron alışverişi sonucunda oluşur |
| Elektron Transferi | Metal elektron verir, ametal elektron alır |
| Yapı | Katı, kristal ve düzenli örgü |
| Erime/Kaynama Noktası | Yüksek erime ve kaynama noktalarına sahiptir |
| Suda Çözünme ve İletkenlik | Suda çözündüğünde veya eriyik hâlinde elektriği iletir |
| Örnek (NaCl) | Na⁺ ve Cl⁻ iyonlarının oluşturduğu tipik bir iyonik bileşiktir |
Kısa Özet
- İyonik bağ metallere ait elektronların ametallere aktarılmasıyla meydana gelir.
- İyonik bileşikler düzenli kristal yapıya, yüksek erime-kaynama noktalarına ve suda çözündüklerinde elektrik iletkenliğine sahip olur.
- NaCl, en bilinen iyonik bileşik örneğidir (sofra tuzu).