Bu sayfa, 9. Sınıf Kimya dersi Buhar Basıncı ile ilgili bir deney tasarımı yapmayı amaçlayan bir etkinlik içermektedir. Aşağıda belirtilen sorulara ve tabloya yönelik ayrıntılı bir açıklama sunarak yardımcı olacağım.
Deney Tasarımı Açıklaması
Deneyin Adı:
Buhar Basıncını Etkileyen Faktörler
Deneyin Amacı:
Bir sıvının buhar basıncını etkileyen faktörleri tespit etmek.
Malzemeler:
- Erlenmeyer (cam kap),
- Pipetler,
- Lastik boru,
- Delikli tıpa,
- Şırınga,
- Aseton,
- Etil alkol,
- Saf su,
- Ölçüm aletleri.
Tablo Açıklamaları
Bağımlı Değişken:
Deney sonucunda ölçülecek olan değişkendir. Bu deneyde sıvının buhar basıncı bağımlı değişkendir.
Bağımsız Değişken:
Deneyi tasarlayan kişinin değiştirdiği, sıvının buhar basıncını etkileyip etkilemediğini gözlemlemek için kontrol ettiği faktördür. Bağımsız değişkenler şunlar olabilir:
- Sıvının cinsi (asetat, etil alkol, saf su gibi farklı sıvılar seçilerek test edilebilir),
- Sıcaklık (deney farklı sıcaklıklarda uygulanabilir).
Kontrol Değişkenleri:
Sabit tutulması gereken koşullardır. Örneğin:
- Deney yapılan ortam basıncı aynı olmalı.
- Sıvıların miktarı (örneğin, her bir sıvı için 1 mL kullanılabilir).
- Deney süresi her sıvı için aynı olmalı.
| Bağımlı Değişken | Bağımsız Değişken | Kontrol Değişkenleri |
|---|---|---|
| Sıvının buhar basıncı | Sıvının cinsi veya sıcaklık | Ortam basıncı, sıvı miktarı, deney süresi |
İşlem Basamakları:
- Deney düzeneklerini kurun (şekilde gösterildiği gibi bağlı boru ve tıpa yardımıyla erlenmeye sıvıyı ekleyin).
- İlk olarak saf suyu deney düzeneğine ekleyin ve sıcaklık değişikliklerine bağlı olarak buhar basıncını ölçün.
- Aynı işlemi diğer sıvılar (asetat, etil alkol vb.) için tekrarlayın, değişimleri kaydedin.
- Bulgularınızı tablo halinde kaydedip bağımsız değişkenlerin buhar basıncındaki etkilerini değerlendirin.
Soruların Cevapları
1. Düşündüğünüz faktörler sıvının denge buhar basıncını etkiledi mi? Eğer etkilediyse bu durumun nedenleri ne olabilir?
Cevap:
Evet, sıvının denge buhar basıncını etkileyen başlıca faktörler:
- Sıvının Cinsi: Uçucu maddeler (örneğin, etil alkol gibi) daha düşük sıcaklıklarda kolayca buharlaşır ve bu nedenle buhar basınçları yüksektir.
- Sıcaklık: Sıcaklık arttıkça moleküler hareket artar, bu da buharlaşma hızını artırır ve buna bağlı olarak buhar basıncı yükselir.
2. Deneyi diğer sıvılarla tekrarlayarak üç sıvı için bulduğunuz sonuçları karşılaştırınız.
Cevap:
Her sıvının molekül yapısı, buharlaşma davranışını etkiler. Örneğin:
- Saf suyun buhar basıncı, hidrojen bağlarının varlığından dolayı alkol veya asetondan düşüktür.
- Aseton gibi düşük kaynama noktasına sahip sıvıların buhar basıncı genellikle daha yüksektir.
3. Deney sonuçlarınızı sınıfta aynı araştırma sorusunu yazan diğer arkadaşlarınızın deney sonuçlarıyla karşılaştırınız.
Cevap:
Sınıftaki diğer arkadaşlarla toplanan verilere göre, sıvı cinsinin ve sıcaklığın buhar basıncı üzerindeki etkileri tutarlı olabilir. Bu, deneydeki diğer değişkenlerin (kontrol değişkenlerinin) dikkatle korunması şartıyla daha anlamlı bir karşılaştırma sağlar.
4. Sınıfta farklı araştırma sorularına yanıt bulmak için deney yapan arkadaşlarınızın deney sonuçlarını inceleyiniz. Sizce bir sıvının denge buhar basıncını etkileyen faktörler nelerdir?
Cevap:
Bir sıvının denge buhar basıncını etkileyen temel faktörler şunlardır:
- Sıvının Cinsi: Moleküler yapıları ve içerdiği bağ türleri önemlidir (örneğin hidrojen bağları).
- Sıcaklık: Sıcaklık arttıkça buhar basıncı artar.
- Ortam Basıncı: Mutlak basınç, sıvının denge durumu üzerinde etkili olabilir.
Bu deneyin amacı hem sıvıların fiziksel özelliklerini anlamak hem de bilimsel bir araştırma yaparken bağımlı, bağımsız ve kontrol değişkenlerini uygulamalı olarak öğrenmektir. Deney sonuçlarını anlamlı hale getirmek için farklı koşullar altında ölçümler dikkatle gerçekleştirilmelidir.
Umarım bu açıklamalar işinizi kolaylaştırır! 
@Elif_Varli