Türkçe dil bilgisi dersinde cümlenin öğelerini bulmak oldukça önemlidir. Bu alıştırma, cümleleri öğelerine ayırmayı öğretmeyi amaçlıyor. Aşağıda verilen cümlelerin her birinin öğelerini ayıracağız.
1. “Atlarımızı görebilmek için hafta sonu çiftliğe gideceğiz.”
Özne (Özn): Biz (gizli özne)
Yüklem (Yük): Gideceğiz
Nesne (Nes): Atlarımızı
Zarf Tümleci (ZT): Hafta sonu, görebilmek için
Yer Tamlayıcısı (Yer T): Çiftliğe
2. “Sunumunu başarıyla gerçekleştiren arkadaşını tebrik etti.”
Özne (Özn): O (gizli özne)
Yüklem (Yük): Tebrik etti
Nesne (Nes): Arkadaşını
Zarf Tümleci (ZT): Başarıyla
Niteleyici (Niteleyici): Sunumunu gerçekleştiren
3. “Karla kaplı uzun bir yolda ağır ağır yürüyorduk.”
Özne (Özn): Biz (gizli özne)
Yüklem (Yük): Yürüyorduk
Zarf Tümleci (ZT): Ağır ağır
Yer Tamlayıcısı (Yer T): Karla kaplı uzun bir yolda
4. “Muhtar ve azaları köy meydanında halkla sohbet ediyor.”
Özne (Özn): Muhtar ve azaları
Yüklem (Yük): Sohbet ediyor
Yer Tamlayıcısı (Yer T): Köy meydanında
Belirtili Nesne (BNes): Halkla
5. “Kuzenim Mehmet, İstanbul’da yeni bir iş kurmuş.”
Özne (Özn): Kuzenim Mehmet
Yüklem (Yük): Kurmuş
Yer Tamlayıcısı (Yer T): İstanbul’da
Nesne (Nes): Yeni bir iş
6. “Meclisten geçen kanun resmi gazetede yayınlandı.”
Özne (Özn): Meclisten geçen kanun
Yüklem (Yük): Yayınlandı
Yer Tamlayıcısı (Yer T): Resmi gazetede
7. “Hakeme itiraz eden oyuncular sarı kart görür.”
Özne (Özn): Hakeme itiraz eden oyuncular
Yüklem (Yük): Görür
Nesne (Nes): Sarı kart
8. “Rakip kalede dünyaca ünlü bir kaleci vardı.”
Özne (Özn): Dünyaca ünlü bir kaleci
Yüklem (Yük): Vardı
Yer Tamlayıcısı (Yer T): Rakip kalede
9. “Emine hanımdan beklenmedik bir tepki aldım.”
Özne (Özn): Ben (gizli özne)
Yüklem (Yük): Aldım
Nesne (Nes): Beklenmedik bir tepki
Yer Tamlayıcısı (Yer T): Emine hanımdan
10. “Okula giderken İngilizce öğretmenime rastladım.”
Özne (Özn): Ben (gizli özne)
Yüklem (Yük): Rastladım
Yer Tamlayıcısı (Yer T): Okula giderken
Nesne (Nes): İngilizce öğretmenime
11. “Uçsuz bucaksız bir alanda yolumuzu kaybettik.”
Özne (Özn): Biz (gizli özne)
Yüklem (Yük): Kaybettik
Nesne (Nes): Yolumuzu
Yer Tamlayıcısı (Yer T): Uçsuz bucaksız bir alanda
12. “Dünyadaki tüm açık denizlerde ve okyanuslarda yaşayan balinalar yavrularını sütle besliyor.”
Özne (Özn): Dünyadaki tüm açık denizlerde ve okyanuslarda yaşayan balinalar
Yüklem (Yük): Besliyor
Nesne (Nes): Yavrularını
Alet Tümleci (AT): Sütle
13. “Dünya nüfusunun yarıdan fazlasının kentlerde yaşadığını biliyorduk.”
Özne (Özn): Biz (gizli özne)
Yüklem (Yük): Biliyorduk
Nesne (Nes): Dünya nüfusunun yarıdan fazlasının kentlerde yaşadığını
14. “Dünyanın birçok ülkesi ortaklaşa hedefler belirleyerek bir çiyan hazırladı.”
15. “Sayım görevlisi işini yaparken esmer odamın yaşında yanılmadığını gördü.”
Özne (Özn): Sayım görevlisi
Yüklem (Yük): Gördü
Nesne (Nes): Esmer odamın yaşında yanılmadığını
Zarf Tümleci (ZT): İşini yaparken
16. “Besin zincirinde üretici olan bitkiler canlılık için gereken organik besinleri ve oksijeni üretir.”
Özne (Özn): Üretici olan bitkiler
Yüklem (Yük): Üretir
Nesne (Nes): Organik besinleri ve oksijeni
Zarf Tümleci (ZT): Canlılık için
Yer Tamlayıcısı (Yer T): Besin zincirinde
17. “Memur denildiğinde şehri ilk tanıdığı zaman gördüğü belediye zabıtaları ve polisler gözünün önüne gelirdi.”
Özne (Özn): Belediye zabıtaları ve polisler
Yüklem (Yük): Gelirdi
Yer Tamlayıcısı (Yer T): Memur denildiğinde
Nesne (Nes): Gözünün önüne
Zarf Tümleci (ZT): Şehri ilk tanıdığı zaman gördüğü
18. “Bir zamanlar kirliliğin üst düzeyde olduğu Singapur günümüzde Asya’nın örnek kentlerinden biridir.”
Özne (Özn): Singapur
Yüklem (Yük): Biri olmuştur
Zarf Tümleci (ZT): Bir zamanlar kirliliğin üst düzeyde olduğu
Yer Tamlayıcısı (Yer T): Günümüzde Asya’nın örnek kentlerinden
19. “Canan hanım geçen hafta Manisa’ya gitti.”
Özne (Özn): Canan hanım
Yüklem (Yük): Gitti
Yer Tamlayıcısı (Yer T): Manisa’ya
Zarf Tümleci (ZT): Geçen hafta
20. “Yeni aldığım kıyafetleri kardeşimle birlikte yıkadım.”
Özne (Özn): Ben (gizli özne)
Yüklem (Yük): Yıkadım
Nesne (Nes): Yeni aldığım kıyafetleri
Zarf Tümleci (ZT): Kardeşimle birlikte
21. “Atandığı yerde kendisine yeni dostlar bulmuş.”
Özne (Özn): Kendisi (gizli özne)
Yüklem (Yük): Bulmuş
Nesne (Nes): Yeni dostlar
Yer Tamlayıcısı (Yer T): Atandığı yerde
22. “Ufak çocuklar karşıdan gelen metroya küçük bir taş fırlattı.”
Özne (Özn): Ufak çocuklar
Yüklem (Yük): Fırlattı
Nesne (Nes): Küçük bir taş
Yer Tamlayıcısı (Yer T): Karşıdan gelen metroya
23. “Yan komşu gelince hemen içeriye girdim.”
Özne (Özn): Ben (gizli özne)
Yüklem (Yük): Girdim
Zarf Tümleci (ZT): Hemen
Zarf Tümleci (ZT): Yan komşu gelince
Yer Tamlayıcısı (Yer T): İçeriye
24. “Devlet okullarındaki telafi programı Ağustos ayında başlayacak.”
Özne (Özn): Telafi programı
Yüklem (Yük): Başlayacak
Yer Tamlayıcısı (Yer T): Devlet okullarındaki
Zarf Tümleci (ZT): Ağustos ayında
25. “Annesinin uzun uğraşları sonucu kabul etti hatasını.”
Özne (Özn): O (gizli özne)
Yüklem (Yük): Kabul etti
Nesne (Nes): Hatasını
Zarf Tümleci (ZT): Annesinin uzun uğraşları sonucu
Bu alıştırmalar, cümle yapılarını daha iyi anlamanızı sağlamak için ideal. Öğeleri ayırmak, bir cümlenin anlamını derinlemesine incelemenize ve dil bilgisi yapılarını daha iyi anlamınıza yardımcı olur.
Bu noktada cümle yapıları ve öğelerin işlevleri gibi daha fazla konu üzerinde çalışmaya devam ederek Türkçe dil bilgisi becerilerinizi geliştirebilirsiniz. @Oya_Sancak