Soru: Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati Bey’in 1928 tarihindeki sözlerinden yola çıkarak aşağıdaki ifadelerden hangisine ulaşılabilir?
Cevap:
Soru metninde Mustafa Necati Bey’in belirttiği “Türkiye’de okuma yazma bilmeyen bir fert bırakmamak” ve “her yerde, her gördüğüne kadın, erkek, fakir, zengin, tüccar, köylü ve şehirli ayırmayarak derhal öğreteceksin.” ifadelerinden yola çıkarak, kendisinin herkese eşit eğitim fırsatı verilmesi gerektiğini savunduğu sonucuna ulaşabiliriz.
Doğru seçenek:
B) Eğitimde fırsat eşitliğine önem verdiğine
Detaylı Açıklama
Mustafa Necati Bey’in bahsettiği hedefin odak noktası; toplumda hiçbir ayrım yapmadan, herkesin eğitime erişim sağlaması gerektiğidir. Sosyal statü, cinsiyet veya ekonomik durum gözetmeksizin okuma yazma öğretilebilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Bu da onun, eğitimde fırsat eşitliğine önem verdiğini kanıtlar.
Yanlış Seçeneklerin Analizi:
- A) Liberal politikalara karşı olduğuna: Metinde liberal politikalara yönelik bir değerlendirme yapılmıyor.
- C) Karma eğitim sistemini başlattığına: Karma eğitimle ilgili ifadeler yer almamaktadır.
- D) Okullaşmaya önem verdiğine: Her yerde öğretim yapılabileceği vurgulanıyor, sadece okullaşma merkeze alınmıyor.
- E) Devletçi bir eğitim sistemi kurduğuna: Devletçilikle ilgili bir vurgu bulunmamaktadır.
Özet Tablo
| Seçenek | Değerlendirme | Sonuç |
|---|---|---|
| A) Liberal politikalara karşı olduğuna | Metinle alakasız bir yorum. | Yanlış |
| B) Eğitimde fırsat eşitliğine önem verdiğine | Metindeki “kadın, erkek, fakir, zengin…” eşitlik vurgusu. | Doğru |
| C) Karma eğitim sistemini başlattığına | Karma eğitimle ilgili bir bilgi yok. | Yanlış |
| D) Okullaşmaya önem verdiğine | Kurs ve okul dışında öğretime atıfta bulunmuş. | Yanlış |
| E) Devletçi bir eğitim sistemi kurduğuna | Devletçi sistemle ilgili bir itici güç belirtilmemiş. | Yanlış |
Bu kapsamda doğru yanıt açık bir şekilde B seçeneğidir.
34. Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati Bey 1928 tarihinde Öğretmen Okullarındaki son sınıf öğrencilerine gönderdiği mektupta, “Türkiye’de okuma yazma bilmeyen bir fert bırakmayacak kadar geniş bir azimle çalışmak mecburiyetindesin. Bu hedefe varmak için kürsü, mektep lazım değildir. Her yerde her gördüğüne kadın, erkek, fakir, zengin, tüccar, köylü ve şehirli ayırmayarak derhâl öğreteceksin.” ifadelerini kullanmıştır. Bu bilgiye göre Mustafa Necati Bey ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Liberal politikalara karşı olduğuna
B) Eğitimde fırsat eşitliğine önem verdiğine
C) Karma eğitim sistemini başlattığına
D) Laik ve bilim yapmaya yönelik çalıştığına
E) Devletçi ekonomik yaklaşımı savunduğuna
Answer:
İçindekiler
- Soruya Genel Bakış
- Mustafa Necati Bey ve Eğitime Bakışı
- Verilen İfadelerin Analizi
- Şıkları Değerlendirme
- Örnek Açıklama Tablosu
- Detaylı Sonuç ve Özet
1. Soruya Genel Bakış
Soru, Mustafa Necati Bey’in 1928’de öğretmen okullarının son sınıfındaki öğrencilere gönderdiği mektupta geçen ifadelerinden yola çıkarak, “Bu bilgiye göre Mustafa Necati Bey ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?” şeklinde bir değerlendirme istemektedir. Metinde, “Her yerde, her gördüğüne… ayırmayarak derhâl öğreteceksin.” vurgusu, Mustafa Necati Bey’in eğitim politikasında toplumun her kesimini kapsama yönünde bir kararlılığını gösterir.
2. Mustafa Necati Bey ve Eğitime Bakışı
- Tarihsel Arkaplan: Mustafa Necati Bey, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında görev yapan önemli devlet adamlarındandır ve özellikle eğitim reformları ile tanınmıştır.
- Herkes İçin Eğitim: Metinde de belirtildiği üzere, okuma yazma öğrenmeyen bir fert bile kalmamasını amaçlamıştır. Bu durum, söz konusu dönemde eğitim seferberliğinin ve herkesi kapsayıcı bir yaklaşımın benimsendiğinin göstergesidir.
- Öğretmenin Rolü: Öğretmen okullarındaki son sınıf öğrencilerinden, formal bir eğitim kurumu veya belirli bir kürsü gerekmeksizin nerede olursa olsun öğrenci gördükleri herkese okuma yazma öğreterek toplumu aydınlatmalarını istemesi, fırsat eşitliği ve yaygın eğitim fikrinin altını çizer.
3. Verilen İfadelerin Analizi
Mustafa Necati Bey tarafından dile getirilen:
“Türkiye’de okuma yazma bilmeyen bir fert bırakmayacak kadar geniş bir azimle çalışmak mecburiyetindesin. … Her yerde her gördüğüne kadın, erkek, fakir, zengin, tüccar, köylü ve şehirli ayırmayarak derhâl öğreteceksin.”
Bu sözler, her kesimden insanın eğitim hakkına sahip olduğunu ve toplum içindeki ayrımların ortadan kaldırılmasını hedeflediğini yansıtıyor. Buradan yola çıkarak, onun eğitime bakış açısında şu unsurlar öne çıkar:
- Eşitlikçi Yaklaşım: Eğitim, cinsiyet veya sosyoekonomik durum fark etmeksizin herkese ulaşmalıdır.
- Halka Doğrudan Ulaşım: Eğitimi sadece okul, kürsü gibi mekanlara hapsetmeyip toplumun her noktasında uygulamak gerekliliği.
- Seferberlik Ruhu: Okuma-yazma oranını kısa sürede maksimum seviyeye çıkarmak için tüm öğretmenlerden aktif çaba beklemesi.
4. Şıkları Değerlendirme
-
A) Liberal politikalara karşı olduğuna
- Metinde liberal politikalarla ilgili bir vurgu bulunmamaktadır. Dolayısıyla bu sonuca doğrudan ulaşılamaz.
-
B) Eğitimde fırsat eşitliğine önem verdiğine
- Metin, kadın-erkek, fakir-zengin ayırt edilmeksizin herkesin eğitilmesi gerektiğini net bir şekilde vurgulamaktadır. Bu, açıkça fırsat eşitliğinin altını çizer.
-
C) Karma eğitim sistemini başlattığına
- Verilen ifadelerde karma eğitim sisteminin başlatılmasıyla ilgili doğrudan bir bilgi yoktur. Daha çok, herhangi bir cinsiyet veya sınıf ayrımı olmaksızın her yerde okuma yazma öğretilmesi gerektiği vurgulanır; ancak bunun karma eğitim sistemini başlatma ifadesiyle ilgisi sınırlıdır.
-
D) Laik ve bilim yapmaya yönelik çalıştığına
- Elbette dönemin bakanı olarak laik ve bilimsel eğitim anlayışını savunması muhtemeldir; fakat metindeki vurgu daha çok evrensel eğitim yaklaşımına dairdir. Laiklik veya bilimsellik doğrudan metinde anılmamıştır.
-
E) Devletçi ekonomik yaklaşımı savunduğuna
- Metindeki ifadeler, ekonomik sistemi veya devletçiliği benimseyip benimsememe gibi konulara değinmez; bu konuda bir çıkarım yapmak mümkün değildir.
Bu değerlendirmeye göre, metinden doğrudan çıkarılabilen net bilgi, Mustafa Necati Bey’in eğitimde fırsat eşitliğine önem verdiğidir. (Şık B)
5. Örnek Açıklama Tablosu
| Şık | İlgili Fikir | Değerlendirme |
|---|---|---|
| A | Liberal politikalara karşı olduğu | Metinde liberal politikalar konusuna değinilmediği için doğrulanamaz. |
| B | Eğitimde fırsat eşitliğine önem verdiği | Kadın-erkek, fakir-zengin demeden herkese eğitim verilmesi vurgusu bunu kanıtlar. |
| C | Karma eğitim sistemini başlattığı | Bu konuyla ilgili net bir bilgi metinde yer almamaktadır. |
| D | Laik ve bilim yapmaya yönelik çalıştığı | Metin, laiklik veya bilimsellik vurgusundan ziyade herkese ulaşan eğitim anlayışına odaklı. |
| E | Devletçi ekonomik yaklaşımı savunduğu | Ekonomik sistemle ilgili herhangi bir ifade geçmediği için çıkarım yapılamaz. |
6. Detaylı Sonuç ve Özet
- Mustafa Necati Bey, öğretmenlerden “gördükleri herkese” eğitim vermelerini istemiştir. Kadın-erkek, zengin-fakir ayrımı yapılmaması gerektiğini ve ayrı bir mekâna (okul ya da kürsü) gerek duyulmaksızın eğitimin her yerde verilmesini vurgulamıştır.
- Bu mesaj, eşit eğitim hakları ilkesine dayanır. Buu da fırsat eşitliği kavramıyla örtüşür.
- Dolayısıyla, verilen metinden hareketle “Eğitimde fırsat eşitliğine önem verdiği” sonucu (seçenek B) çıkarılabilir.
Kısa Özet: Mustafa Necati Bey’in ifadesi, kimsenin dışlanmadan eğitime dâhil edilmesini amaçladığını gösterir. Görüldüğü üzere en temelde herkesi kapsayan, fırsat eşitliğini esas alan bir bakış açısı olması, sorunun doğru cevabının B şıkkı olduğunu doğrular.