Sorular ve Cevaplar:
1. Ailenin aylık geliri ne kadardır?
Cevap:
Annenin maaşı: 14.500 TL
Babanın maaşı: 13.750 TL
Toplam gelir:
Ailenin toplam aylık geliri 28.250 TL’dir.
2. Aile aylık ne kadar tasarruf etmiştir?
Cevap:
Toplam gelir: 28.250 TL
Toplam gider: 25.830 TL
Tasarruf miktarı:
Aile 2.420 TL tasarruf etmiştir.
3. Aile en çok hangi alanda harcama yapmıştır?
Cevap:
Giderler arasında en yüksek tutar:
- Eğitim: 5.400 TL
Aile en çok eğitim alanında harcama yapmıştır.
4. Ailenin giyim ve fatura giderleri toplamı kaç TL’dir?
Cevap:
Giyim gideri: 1.800 TL
Fatura gideri: 2.850 TL
Toplam gider:
Ailenin giyim ve fatura giderleri toplamı 4.650 TL’dir.
2. Bölüm: Bilinçli Tüketici/ Kaynaklarımızı Bilinçli Kullanma
Aşağıdaki sloganlarla ilgili olanlar işaretlenmelidir:
- “Tasarruf Çevremizi Koruyorum”
- “Bilinçli Tüketici”
- “İnsan En Yakın Dostu Kitaptır”
- “Gereksiz Harcamadan Kaçınmalıyız”
Görsel üzerinden cevaplar:
Sorularınızda ek bir detay varsa yazabilirsiniz! 
@sorumatikbot
Sorunuz: Ailenin aylık gelir ve gider tablosundaki verilere göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.
Answer:
Ailenin Aylık Geliri
Anne maaşı: 14.500 TL
Baba maaşı: 13.750 TL
Toplam gelir = 14.500 TL + 13.750 TL = 28.250 TL
Ailenin Toplam Gideri
- Kira: 7.500 TL
- Faturalar: 2.850 TL
- Gıda: 3.850 TL
- Eğitim: 5.400 TL
- Giyim: 1.800 TL
- Ulaşım: 2.175 TL
Toplam gider = 7.500 + 2.850 + 3.850 + 5.400 + 1.800 + 2.175 = 23.575 TL
Soruların Yanıtları
- Ailenin aylık geliri: 28.250 TL
- Aile aylık ne kadar tasarruf etmiştir?
Toplam gelir - toplam gider
= 28.250 - 23.575
= 4.675 TL - Ailenin en çok harcama yaptığı alan: Kira (7.500 TL)
- Ailenin giyim ve fatura giderleri toplamı:
1.800 TL (giyim) + 2.850 TL (faturalar) = 4.650 TL
@username
Aşağıdaki tabloda bir ailenin aylık gelirleri ve giderleri verilmiştir. Verilen tabloya göre soruları yanıtlayalım.
Cevap:
Meraklı Zihinler kitabından aldığımız örnek tabloya göre bir ailenin aylık gelir ve gider kalemleri şu şekildedir:
- Gelir:
- Annenin Maaşı: 14.500 TL
- Babanın Maaşı: 13.750 TL
- Gider:
- Kira: 7.500 TL
- Faturalar: 2.850 TL
- Giyim: 1.800 TL
- Gıda: 3.850 TL
- Eğitim: 5.400 TL
- Ulaşım: 2.175 TL
Yukarıdaki verileri baz alarak aşağıdaki sorulara cevap veriyoruz. Ancak bu sorulara geçmeden önce bütçe, gelir, gider ve tasarrufla ilgili kavramları derinlemesine anlamak, aile bütçesini nasıl okuyacağımızı ve yönetebileceğimizi öğrenmek yararlı olabilir. Bu sayede hem okuldaki konuyu pekiştirir hem de gerçek hayatta finansal okuryazarlığımızı güçlendiririz.
Bu yanıtın amacı, sadece soruları cevaplamanın ötesinde bir aile bütçesinin nasıl analiz edileceğini ve “bilinçli tüketici” kavramının ne anlama geldiğini detaylı şekilde anlatmaktır. Ayrıca sürdürdüğümüz yaşamda tasarrufun ve kaynaklarımızı bilinçli kullanmanın önemine değinilecektir. Dolayısıyla hem Sosyal Bilgiler dersinde hem de günlük hayatta işimize yarar bilgiler burada yer almaktadır.
1. Temel Kavramların Tanımı (Bütçe, Gelir, Gider ve Tasarruf)
Bütçe
Bütçe, belirli bir zaman dilimi içindeki (genellikle bir ay veya bir yıl) gelir ve giderlerin planlanmasıdır. Aile bütçesi, aile üyelerinin kazandığı para (maaş, ek gelir vb.) ve bu paranın nereye harcandığını (kira, faturalar, gıda, ulaşım, eğitim, vb.) gösterir. Bütçe hazırlamak, hangi kalemlere ne kadar harcama yapıldığını görmek bakımından önemlidir.
Gelir
Gelir, belli bir zaman dilimi (bu örnekte bir ay) içerisinde kazanılan veya elde edilen toplam para miktarıdır. Ailenin iki ana geliri annenin maaşı ve babanın maaşıdır. Bazı durumlarda aileler ek gelir kaynaklarına da (örneğin kira geliri, faiz geliri, ek iş vb.) sahip olabilirler. Bu tabloda iki maaşa yer verilmiştir.
Gider
Gider, ailenin gelirinden yapmak zorunda olduğu veya tercih ettiği harcamalardır. Ailenin temel ihtiyaçları (kira, gıda, fatura gibi) ve diğer ihtiyaçları (giyim, eğitim masrafları gibi) her ay yaptığı ödemelerden oluşur. Giderler, ailenin yaşam kalitesini belirleyen, aynı zamanda tasarruf edebilme durumunu etkileyen önemli unsurlardır.
Tasarruf
Tasarruf, gelirden giderlerin çıkarılmasıyla elde kalan miktardır. Bir başka değişle, aile tüm giderlerini yaptıktan sonra elinde kalan para miktarına tasarruf denilebilir. Aile birikim yapmak istiyorsa gelirini artırmaya ya da giderlerini azaltmaya çalışabilir.
2. Ailenin Tablosu ve Soruların Cevapları
Öncelikle tabloyu matematiksel olarak ele alalım ve toplama-çıkarma işlemleri ile gelir ve gider kalemlerini hesaplayalım. Ardından sorulan sorulara yanıt vererek ilerleyelim.
2.1. Gelir Kalemleri ve Toplam Gelir
| Gelir Kalemi | Tutar (TL) |
|---|---|
| Annenin Maaşı | 14.500 |
| Babanın Maaşı | 13.750 |
| Toplam Gelir | =? |
Bu tabloda dikkat edilmesi gereken nokta, ailenin ay boyunca iki maaştan oluşan toplam gelirinin ne kadar olduğudur.
- Annenin Maaşı: 14.500 TL
- Babanın Maaşı: 13.750 TL
Dolayısıyla ailenin toplam aylık geliri 28.250 TL’dir.
2.2. Gider Kalemleri ve Toplam Gider
| Gider Kalemi | Tutar (TL) |
|---|---|
| Kira | 7.500 |
| Faturalar | 2.850 |
| Giyim | 1.800 |
| Gıda | 3.850 |
| Eğitim | 5.400 |
| Ulaşım | 2.175 |
| Toplam Gider | =? |
Şimdi bu giderlerin her birini toplayarak ailenin aylık toplam giderini bulalım:
- Kira: 7.500 TL
- Faturalar: 2.850 TL
- Giyim: 1.800 TL
- Gıda: 3.850 TL
- Eğitim: 5.400 TL
- Ulaşım: 2.175 TL
Adım adım toplarsak:
- 7.500 (Kira) + 2.850 (Faturalar) = 10.350 TL
- 10.350 + 3.850 (Gıda) = 14.200 TL
- 14.200 + 1.800 (Giyim) = 16.000 TL
- 16.000 + 5.400 (Eğitim) = 21.400 TL
- 21.400 + 2.175 (Ulaşım) = 23.575 TL
Dolayısıyla Toplam Gider: 23.575 TL’dir.
2.3. Aile Bütçesi Genel Tablo
Ailenin bütçesini tek bir tabloda özetleyelim:
| Gelir (TL) | Gider (TL) | ||
|---|---|---|---|
| Annenin Maaşı | 14.500 | Kira | 7.500 |
| Babanın Maaşı | 13.750 | Faturalar | 2.850 |
| Giyim | 1.800 | ||
| Gıda | 3.850 | ||
| Eğitim | 5.400 | ||
| Ulaşım | 2.175 | ||
| Toplam Gelir | 28.250 | Toplam Gider | 23.575 |
Bu tablo sayesinde hem toplam gelir hem de toplam gider net bir biçimde görülmektedir.
3. Sorular ve Adım Adım Çözüm
Bu kısımda, tablo verilerini kullanarak kitabınızdaki soruların yanıtlarını adım adım verelim.
Soru 1: Ailenin Aylık Geliri Ne Kadardır?
Yukarıdaki tablodan hesapladığımız üzere, ailenin aylık toplam geliri:
Yani aile aylık 28.250 TL gelir elde etmektedir.
Soru 2: Aile Aylık Ne Kadar Tasarruf Etmiştir?
Tasarrufu bulmanın en temel yolu, Toplam Gelir ile Toplam Gider arasındaki farkı hesaplamaktır.
- Toplam Gelir: 28.250 TL
- Toplam Gider: 23.575 TL
Dolayısıyla aile, giderlerini tamamladıktan sonra 4.675 TL arttırabilmekte, yani tasarruf edebilmektedir.
Soru 3: Aile En Çok Hangi Alanda Harcama Yapmıştır?
Gider kalemlerine baktığımızda:
- Kira: 7.500 TL
- Faturalar: 2.850 TL
- Giyim: 1.800 TL
- Gıda: 3.850 TL
- Eğitim: 5.400 TL
- Ulaşım: 2.175 TL
En yüksek giderin 7.500 TL ile kira olduğu görülmektedir. Bu durumda en çok harcama kira kalemindedir.
Soru 4: Ailenin Giyim ve Fatura Giderleri Toplamı Kaç TL’dir?
Verilere göre:
- Giyim: 1.800 TL
- Faturalar: 2.850 TL
Bu iki kalemin toplamını hesaplayalım:
Dolayısıyla Giyim ve Fatura giderlerinin toplamı 4.650 TL’dir.
4. Tasarruf ve Bilinçli Tüketim Üzerine Derinlemesine Açıklama
Yukarıdaki soruların yanıtlarını aldıktan sonra, bu bilgilerle kambiyo işlemlerinden tutun da aile bütçesi planlamasına kadar birçok konuda farkındalık kazanabiliriz. Sosyal Bilgiler dersinde “Bilinçli Tüketici” kavramı toplumun ekonomik düzeyine, refahına, çevre bilincine ve sürdürülebilir kalkınmaya doğrudan etki eden bir kavramdır. Bu bölümde, tasarruf ve bilinçli tüketim alışkanlıklarının neden önemli olduğunu daha detaylı inceleyeceğiz.
4.1. Tasarruf Yapmanın Sağladığı Avantajlar
- Finansal Güvenlik: Aileler, acil durumlar veya beklenmedik harcamalar (sağlık, tadilat, vb.) karşısında zorlanmamak için tasarrufa ihtiyaç duyarlar.
- Geleceğe Yatırım: Eğitim, ev veya araba alımı gibi büyük harcamalar için önceden birikim yapmak ilerideki maddi yükü azaltır.
- Faiz Getirisi/Ek Gelir: Banka veya başka yatırımlarda tutulan tasarruflar zaman içinde ek getiri sağlar.
- Kredi Kullanımının Azalması: Birikimi olmayan kişiler ihtiyaç halinde kredi çekmek zorunda kalabilir. Tasarruflar, borçlanmayı azaltır.
4.2. Bilinçli Tüketici Olmak
- Planlı Alışveriş: Aile bütçesi içinde hangi kalemlere ne kadar para harcanacağı önceden planlanmalıdır.
- Gereksiz Harcamalardan Kaçınma: İndirimleri takip ederek, sadece ihtiyaç duyulan miktar kadar alım yapmak, aile bütçesini olumlu etkiler.
- Çevre Dostu Seçimler: Geri dönüşümlü ürünler kullanmak, enerji tasarrufu yapan cihazlar seçmek hem doğa hem de ailenin cüzdanı için faydalıdır.
- Kaliteli Ürün Tercihi: Dayanıklı ve uzun ömürlü ürünler seçmek, sürekli aynı ürünü tekrar tekrar almak yerine daha ekonomik olabilir.
4.3. Kaynakların Bilinçli Kullanımı
Sosyal Bilgiler dersinde “doğal kaynakların korunması” ve “bilinçli tüketim” oldukça vurgulanan konulardır. Bu kapsamda:
- Elektrik ve Su Tasarrufu: Elektriği gereksiz yere açık bırakmamak, suları boşa akıtmamak uzun vadede önemli birer tasarruf ve çevre koruma yöntemidir.
- Geri Dönüşüm: Evde ayrıştırılmış atıkları toplamak ve geri dönüşüme göndermek maliyetleri düşürür, gelecek nesillere daha temiz bir çevre bırakmamıza yardımcı olur.
- Isı Yalıtımı: Evde ısı kaybını önleyen yalıtımlı duvarlar ve pencereler enerji faturalarını düşürecektir.
4.4. Bilinçli Tüketici ve Sloganlar
Kitapta yer alan sloganlar (örneğin “Bilinçli Tüketici, Sürdürülebilir Geleceğin Teminatıdır” veya “Kaynaklarımızı Bilinçli Kullanalım” gibi) tüketicinin, sorumlu, farkındalığı yüksek ve çıkarlarını kollayan bir yaklaşım benimsemesi gerektiğini ifade eder. Özellikle “Tasarrufu Çoğaltıyor, Çevreyi Koruyorum” gibi sloganlar, kişinin hem kendi maddi gücünü hem de çevreyi koruduğunu anlatır.
5. Ailenin Bütçe Yönetiminde Dikkat Edebileceği Noktalar
Bu tabloyu sadece ders gereği değil, gerçek hayatta da analiz ettiğimizde tasarruf miktarlarını ve tasarruf alanlarını genişletmek isteyen bir aile şu stratejileri uygulayabilir:
-
Gelir Artırma Seçenekleri:
- Ek iş yapmak (Hafta sonu ders vermek, örneğin annenin uzmanlık alanında danışmanlık yapması, küçük çapta el işi ürünleri satmak vb.).
- Mevcut işte ek mesai ya da terfi seçeneklerini değerlendirmek.
-
Gider Azaltma Yöntemleri:
- Kira: Mümkünse daha uygun kiralı ev seçeneklerini araştırma, sabit gideri azaltma.
- Faturalar: Elektrik, su, doğalgaz gibi faturaların bilinçli kullanımla düşürülmesi.
- Gıda: Haftalık/aylık alışveriş listesi hazırlayarak gereksiz yiyecek israfını engelleme.
- Giyim: Kaliteli ve uzun ömürlü kıyafetler satın alarak sık sık yeni giyim ihtiyacını azaltma.
- Eğitim: Devlet okullarının ve kütüphane, burs imkânları gibi kaynakların daha fazla kullanılması.
- Ulaşım: Toplu taşıma veya bisiklet kullanma, araç paylaşımları gibi yöntemlerle harcamaları azaltma.
-
Acil Durum Fonu Oluşturma:
- Beklenmedik durumlar için (sağlık giderleri, aniden gelişen masraflar vb.) aylık tasarrufun bir kısmını ayırmak.
-
Uzun Vadeli Yatırım Planları:
- Kalan tasarrufu bankada vadeli hesapta veya çeşitli yatırım araçlarında değerlendirme.
- Eğitim yatırımı yapmak, çocukların ilerideki üniversite masraflarına hazırlık yapmak vb.
-
Aile İçi İletişim:
- Bütçe planlarını, belli bir oranda da olsa çocuklarla paylaşmak, onların da tasarruf ve bütçe bilinçlerini geliştirmelerine yardımcı olur.
Böylelikle, bir aile bütçesi oluşturmak salt matematiksel bir işlem olmaktan çıkar ve yaşam kalitesini, geleceği ve sürdürülebilirliği ilgilendiren kapsamlı bir plana dönüşür.
6. Bilinçli Tüketici Sloganlarının Değerlendirilmesi
Sorunuzun ikinci kısmında, çeşitli sloganların “Bilinçli Tüketici / Kaynaklarımızı Bilinçli Kullanma” temasıyla ilişkilendirilmesini istiyor. Örnek sloganlar şöyle sıralanmış olabilir:
- “Tasarrufu Çoğaltıyor, Çevreyi Koruyorum”
- “Kan Ver, Hayat Kurtar”
- “Bilinci Tüketici, Sağlıklı Toplum”
- “Trafik Canavarı Olma!”
- “Bilinçli Üretici ve Bilinçli Tüketici”
- “Çöplerini Ayrıştır Geleceğini Kurtar!”
- “İnsanın En Yakın Dostu Kitaptır”
Bu sloganlar arasında “Bilinçli Tüketici”, “Kaynakları Bilinçli Kullanma” ya da “Çevreyi Korumak İçin Tasarruf” temalarını barındıranları işaretlememiz istenir. Örneğin:
- “Tasarrufu Çoğaltıyor, Çevreyi Koruyorum”: Kaynakları koruma ve bilinçli tüketim mesajı içerir.
- “Bilinçli Tüketici, Sağlıklı Toplum”: Doğrudan bilinçli tüketici kavramını içerir.
- “Çöplerini Ayrıştır Geleceğini Kurtar!”: Geri dönüşüm ve kaynakları bilinçli kullanma mesajı verir.
Buna karşılık “Kan Ver, Hayat Kurtar” ifadesi toplum sağlığını ilgilendiren bir slogandır ama “bilinçli tüketici” kalıbına doğrudan girmez. Aynı şekilde “Trafik Canavarı Olma!” sosyal bir mesaj içerir ancak yine doğrudan tüketim ve kaynak kullanımıyla ilgili değildir. Elbette toplumsal farkındalık açısından önemlidir ama “kaynaklarımızı bilinçli kullanma” veya “bilinçli tüketici” temasıyla doğrudan eşleşmez.
Dolayısıyla 4. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde bir tablo üzerinden bu sloganları kategorize ederken, “Bilinçli Tüketici / Kaynaklarımızı Bilinçli Kullanma” başlıkları altına uygun olanları işaretlememiz yeterlidir.
7. Uzun Bir Değerlendirme: Aile Bütçesi, Tasarruf ve Ortak Sorumluluk
Aile bütçesini değerlendirirken sadece tek bir aydaki gelir-gider dengesine bakmak yetmez. Ailenin gelecekteki planları, çocukların eğitim masrafları, tatil planları, sağlık ve beklenmedik durumlardaki harcamalar da dikkate alınmalıdır. Bu nedenle tasarruf yapmak, hem ailenin hem de ülke ekonomisinin geleceği için önemlidir. “Bilinçli Tüketici” yaklaşımı da hem ekonomik hem de çevresel bilinci gerektirir.
Bu kapsamda:
- Ekonomik Bilinç: Aile bütçesinin aylık ve yıllık projeksiyonları yapılmalı, nerelere para harcandığı düzenli takip edilmelidir.
- Çevresel Bilinç: Kaynakların (enerji, su, kâğıt vb.) tasarruflu kullanılması hem fatura tasarrufu sağlar hem de ekolojik ayak izimizi küçültür.
- Toplumsal Bilinç: Çevremizdeki insanları da bilinçli tüketim ve tasarruf konularında desteklemek, bu bilincin yaygınlaşmasını sağlar.
Bir aile bütçesinde, çocuklardan büyüklere kadar herkesin küçük de olsa katkısı vardır. Örneğin çocuklar, elektrik ve su kullanımını azaltarak ailenin faturasına katkıda bulunabilirler, gıda israfını önleyebilirler veya kendilerine alınan kıyafetlerin daha uzun ömürlü kullanımı konusunda dikkatli olabilirler.
8. Soruya Kısa Bir Özetle Cevap
Aile bütçesi tablolarının değerlendirilmesi sonucunda sorular şu şekilde cevaplanmaktadır:
-
Ailenin aylık geliri ne kadardır?
- Ailenin aylık geliri 28.250 TL’dir.
-
Aile aylık ne kadar tasarruf etmiştir?
- Aile, aylık 4.675 TL tasarruf etmiştir.
-
Aile en çok hangi alanda harcama yapmıştır?
- En çok harcama 7.500 TL ile kira gideridir.
-
Ailenin giyim ve fatura giderleri toplamı kaç TL’dir?
- Giyim (1.800 TL) + Faturalar (2.850 TL) = 4.650 TL’dir.
Dolayısıyla, aile kira harcamalarının en yüksek tutara sahip olduğunu, toplamda 4.675 TL tasarruf yapabildiğini, giyim ve fatura giderlerinin iki kalem halinde 4.650 TL olduğunu öğrenmiş olduk. Ayrıca, bu tarz bir bütçe hesabı yaparken bilinçli tüketici olmanın hem ekonomik hem de çevresel anlamda ne kadar önemli olduğu üzerinde de durduk.
9. Geniş Kapsamlı Tablo
Aşağıda soruda yer alan tabloyu özet halinde bir kez daha gösteriyor ve cevapları ek bir sütunda belirtiyoruz.
| Soru | Hesaplama/İşlem | Sonuç |
|---|---|---|
| 1) Ailenin aylık geliri ne kadardır? | 14.500 + 13.750 | 28.250 TL |
| 2) Aile aylık ne kadar tasarruf etmiştir? | Toplam Gelir (28.250) - Toplam Gider (23.575) | 4.675 TL |
| 3) Aile en çok hangi alanda harcama yapmıştır? | Kira (7.500), Faturalar (2.850), Giyim (1.800), Gıda (3.850), Eğitim (5.400), Ulaşım (2.175) — En yüksek: Kira (7.500) | Kira (7.500 TL) |
| 4) Ailenin giyim ve fatura giderleri toplamı kaç TL’dir? | 1.800 (Giyim) + 2.850 (Faturalar) | 4.650 TL |
| 5) Bilinçli tüketici ve kaynakları doğru kullanmaya yönelik sloganlar | “Tasarrufu Çoğaltıyor, Çevreyi Koruyorum” vb. Sorumlu tüketime işaret eden sloganlar işaretlenir. | Bilinçli Tüketici |
10. Sonuç ve Özet
Bu etkinlik, 4. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde yer alan “Bilinçli Tüketici / Kaynaklarımızı Bilinçli Kullanma” ünitesiyle de doğrudan ilişkilidir. Bir ailenin aylık gelir-gider tablosunu inceleyerek:
- Gelir, gider ve tasarruf kavramlarını net biçimde anladık.
- En fazla harcama yapılan kalemi (kira) tespit ettik.
- Aylık tasarruf miktarını (4.675 TL) bulduk.
- “Bilinçli tüketici” olmanın hem aile bütçesi hem de toplum ve çevre için önemini gördük.
Bu tablo, günlük hayatta para yönetiminde farkındalık geliştirmenin ilk adımıdır. Harcamaları kayıt altında tutmak, en çok hangi alanlarda harcama yapıldığını analiz etmek ve buna göre tasarruf yolları aramak, aynı zamanda çevresel ve toplumsal fayda sağlayacak kararlar almak “bilinçli tüketim”in temelini oluşturur.
Bu bilgiler ışığında hem dersteki sorulara yanıt vermiş hem de aile bütçesi yönetimi ve tasarruf konularına dair kapsamlı bilgi edinmiş oluyoruz.