Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?
Cevap açıklaması:
Paragrafta, değersizlik duygusu yaşayan bir bireyin psikolojik durumları ele alınıyor ve bu durumun başka insanları yüceltmek veya küçümsemek gibi düşünce yanılgılarına neden olduğu açıklanıyor. Cümleler birbiriyle tutarlı bir akış içinde ilerliyor olsa da, bir numaralanmış cümle paragrafın genel akışını ve mantığını bozuyor olabilir.
Bu nedenle, parçayı tek tek değerlendirelim:
-
(I) İlk cümle parçanın giriş kısmını oluşturuyor. Bu cümle, değersizlik duygusu yaşayan birinin zihnindeki çarpıklığı vurgulamak için gerekli bir başlangıç yapıyor.
-
(II) ikinci cümle, birinci cümledeki düşünceyi destekliyor. Değersizlik duygusu yaşayan insanın diğer insanlarla olan ilişkisi hakkındaki detayı açıklıyor.
-
(III) Üçüncü cümle, parçayı detaylandırıyor ve değersizlik hissine sahip bir kişinin davranışlarını üst düzey senaryolar üzerinden tartışarak açıklıyor.
-
(IV) Dördüncü cümle, öznel bir içgörü sağlar ve önceki düşüncelere bağlanır. Burada değersizlik hissinin neden ve sonuç ilişkisi aktarılmaktadır.
-
(V) Beşinci cümle, paragrafın diğer kısımlarından farklı bir mantıkla kişisel yönelimi tartışıyor, bu yüzden düşüncenin akışını bozarak diğerlerinden ayrılıyor.
Doğru cevap: E) V.
Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?
Answer:
Bu paragrafta (I), (II), (IV) ve (V) numaralı cümleler “değersizlik duygusu yaşayan” kişinin başkalarını küçümsemesi veya kendisini de aslında küçümsediği gerçeği etrafında örülmüş ortak bir düşünceyi sürdürüyor. (III) numaralı cümle ise konuyu “bazı insanları yüceltme” ve “ulaşmak istediği görkeme sahip oldukları yanılgısı” gibi farklı bir yöne çevirerek akışı kesintiye uğratıyor.
• (I) “Üstündür ya da aşağıdır” şeklindeki algı, değersizlik hissi yaşayan kişinin insanları eşit görmekte zorlandığı fikrini ortaya koyar.
• (II) O kişinin kendisinde sevmediği yönlerini başkalarında görmesi sonucu küçümseme davranışını açıklar.
• (IV) Başkalarını küçümseyen kişinin aslında temelde kendisini de küçümsediğini, bunun korkudan kaynaklandığını belirtir.
• (V) Başkalarının onu küçümsememesiyle kişide, “Aslında ben kendimi küçümsüyorum.” bilincini doğurduğunu anlatır.
(III) numaralı cümlede ise konu, “insanları yüceltme” ve “gerçek dışı senaryolar” üzerinden farklı bir gerekçeye bağlanarak önceki ve sonraki cümlelerin akışı dışında kalır. Bu nedenle düşüncenin akışını bozan cümle (III) numaralı cümledir.
Soru 25: Aşağıdaki parçada numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?
(I) Değersizlik duyguları yaşayan biri için diğer insanlar ya kendinden üstündür ya da aşağı; eşi(t) yoktur.
(II) Bazı insanları küçümser, çünkü onlarda kendisine benzeyen bazı özellikler görür ve bu insanları, hoşlanmadığı benliğini kendisine yansıtan bir ayna gibi algılar.
(III) Değersizlik duyguları yaşayan bir kişinin bazı insanları yüceltmesi, geliştirmiş olduğu gerçek dışı senaryoların bir sonucudur; bu insanların kendisinin ulaşmak istediği görkeme sahip olduğu yanılgısından kaynaklanır.
(IV) Aslında, başkalarını küçümseyen insan, kendisini de küçümseyen, dolayısıyla küçümsemekten korkan biridir.
(V) Bir başkasının onu küçümsememesi, aslında kendinin de kendisini küçümsemekte olduğu gerçeği ile yüzleşmesine neden olur.
Burada sorulan: “Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?”
İçindekiler (Table of Contents)
- Genel Bakış
- Cümlelerin Ayrıntılı İncelemesi
- Düşüncenin Akışı ve Metnin Mantıksal Yapısı
- Cümleler Arasındaki Tutarlılık ve Bağdaşıklık
- Akışı Bozan İfade Üzerine Derin Analiz
- Sonucun Özeti
- Örnek Tablo
- Kapsamlı Açıklama ve Nihai Değerlendirme
- Çözümün Kısa Özeti
- Cevap
1. Genel Bakış
Bu soru, Türkçe paragraf bütünlüğü, düşünce akışı ve mantıksal tutarlılık konularıyla ilgilidir. Parçada değersizlik duyguları yaşayan bir kişinin diğer insanlara nasıl baktığı, onlara karşı yüceltme veya küçümseme gibi davranışları hangi psikolojik temellere dayandırdığı anlatılmaktadır. Metin beş cümleden oluşur ve bizden, akışı (yani düşüncenin bütünlüğünü) bozan, gereksiz yere farklı bir yöne sapan veya anlam bütünlüğünü kesintiye uğratan cümleyi tespit etmemiz istenir.
Okuyucunun dikkat etmesi gereken nokta, her cümlenin metnin genelinde nasıl bir rol oynadığı ve değersizlik duyguları ile küçümseme/yüceltme arasındaki ilişkinin hangi çerçevede ele alındığıdır.
2. Cümlelerin Ayrıntılı İncelemesi
2.1. Cümle (I)
(I) “Değersizlik duyguları yaşayan biri için diğer insanlar ya kendinden üstündür ya da aşağı; eşi yoktur.”
- Bu cümle, değersizlik duyguları yaşayan kişilerin bakış açısını tanımlayarak metne giriş yapar.
- Kişi, diğerlerini “kendisinden daha üstün” ya da “daha aşağı” konumlandırır; “eşit” düzeyde görmez.
- Metnin düşünsel örgüsü “değersizlik duygusu” yaşayan bireyin ötekileri algılama biçimiyle başlar.
- Yani “kutupsal” bir bakış: Herkesi “ya iyi / yüce” ya da “kötü / düşük” şeklinde konumlandırma.
2.2. Cümle (II)
(II) “Bazı insanları küçümser, çünkü onlarda kendisine benzeyen bazı özellikler görür ve bu insanları, hoşlanmadığı benliğini kendisine yansıtan bir ayna gibi algılar.”
- (I)’deki “üstün” veya “aşağı” tanımında “aşağı” konumuna koyduğu insanları küçümseme eğilimi burada somutlaşır.
- Kişi, sevmediği veya kendi öz benliğinde hoşlanmadığı bazı taraflarını başkalarında görünce, o kişileri küçümsemeye başlar.
- Bu cümle, psikolojik yansıtma (projeksiyon) mekanizmasına da gönderme yapar: Kişinin kendi beğenmediği yönlerini başkasına atfetmesi.
- Mantıksal dizi: Değersizlik hissi + Başkalarını “aşağı” görme → Küçümseme.
2.3. Cümle (III)
(III) “Değersizlik duyguları yaşayan bir kişinin bazı insanları yüceltmesi, geliştirmiş olduğu gerçek dışı senaryoların bir sonucudur; bu insanların kendisinin ulaşmak istediği görkeme sahip olduğu yanılgısından kaynaklanır.”
- Burada, aynı kişinin yüceltme (overvaluation) boyutu ele alınır.
- (I) numaralı cümlede “ya üstündür ya aşağıdır” vurgusu yapılmıştı. Bu cümle (III), üst görülen insanların da aslında kişinin zihnindeki yanlış inanç veya “gerçek dışı senaryo” sonucu yüceltilmiş kişiler olduğunu gösterir.
- Böylece okur, değersizlik duygusuna sahip bireyin hem küçümseme (II) hem de yüceltme (III) davranışlarını nasıl sergilediğini öğrenir.
- Mantıksal dizi hâlâ “değersizlik duyguları” üzerinden ilerliyor.
2.4. Cümle (IV)
(IV) “Aslında, başkalarını küçümseyen insan, kendisini de küçümseyen, dolayısıyla küçümsemekten korkan biridir.”
- Bu cümlede, genele yönelik bir tanım yapılır: “Başkalarını küçümseyen” herhangi bir insanın aslında kendisini de küçümsediği, bu yüzden küçümsenmekten korktuğu vurgulanır.
- Metnin odağı, (I), (II), (III)’te net biçimde “değersizlik duyguları yaşayan” bir kişiye dair spesifik bir tablo çizerken, (IV)’te konu “aslında, başkalarını küçümseyen herkes” gibi daha genelleyici bir hale bürünür.
- Burada, metnin önceki satırlarındaki “değersizlik duygusu” odaklı nedensellik zincirine mi devam ediliyor, yoksa daha genel bir psikolojik varsayım mı sunuluyor? Bu, akışı bozan bir ifade olabilir veya olmayabilir. Analizi ileride ayrıntılandıracağız.
2.5. Cümle (V)
(V) “Bir başkasının onu küçümsememesi, aslında kendinin de kendisini küçümsemekte olduğu gerçeği ile yüzleşmesine neden olur.”
- Bu cümle, kişinin kendi kendine uyguladığı (içselleştirdiği) küçümseme ile yüzleşme boyutunu öne çıkarır.
- (IV)’te “Başkalarını küçümseyen aslında kendini de küçümser” fikrine paralel olarak, (V) “Birisi beni küçümsemiyorsa, benim zaten kendi varoluşuma yönelttiğim küçümseme ile yüzleşiyorum” fikrini açar.
- Dolayısıyla (V), (IV)’teki “kendisini de küçümseyen insan” temasını bir adım öteye taşıyor gibi görünür.
3. Düşüncenin Akışı ve Metnin Mantıksal Yapısı
- Değersizlik duygusunun temel çerçevesi: (I) no’lu cümlede, değersizlik hisseden kişi için “diğerleri ya üst ya alt” denilerek temel yaklaşım belirleniyor.
- Küçümseme boyutu: (II) ve kısmen (IV), değersizlik duygusunun bir yansıması olarak başkalarını küçümsemenin mantığını açıklıyor. Ancak (II)’deki ifade “değersizlik duygusu yaşayan” kişiye bağlı bir küçümseme motivasyonu iken, (IV)’te “genel” bir açıklama devreye giriyor.
- Yüceltme boyutu: (III) numaralı cümlede, aynı değersizlik duygusuna sahip kişinin farklı insanları mantıksız biçimde gözünde büyütmesi açıklanıyor.
- Kendi kendini küçümseme ile yüzleşme: (V), ötekinin “küçümsek mi, küçümsememek mi” davranışının kişinin kendi iç dünyasını nasıl etkilediğini, öz-küçümsemeyle yüzleşmesine nasıl sebep olduğunu anlatıyor.
Bu akış genelde (I) → (II) → (III) ve sonrasında (V) şeklinde, “değersizlik duygusu” ve “kişinin başkalarına bakışı” bağlamında sürdürülebilir görünüyor. (IV)’ün yeri veya içeriği detaylı incelendiğinde, önceki cümlelerin odaklandığı “değersizlik hissi yaşayan bireyin iç dünyası” temasından hafifçe saparak, “Başkalarını küçümseyen insan” tipinin genel bir psikolojik tanımına kaydığı fark edilebilir.
4. Cümleler Arasındaki Tutarlılık ve Bağdaşıklık
- (I), (II), (III): Birebir bağlantılı. Değersizlik duygusu, küçümseme mekanizması ve yüceltme mekanizması açıklanıyor.
- (V): (II) ve (IV) ile küçümseme temasını sürdürüyor ve okuru, “başkası beni küçümsemeyince ne olur?” gibi bir boyuta götürüyor. Bu da değersizlik hissi yaşayan insanın içe dönük yüzleşmesine dair bir devam niteliğinde.
- (IV): Metnin akışında “Aslında, başkalarını küçümseyen insan …” diye başlayan cümle, değersizlik duygularına sahip bireyden ziyade, genelleyici bir tespit yapıyor. Şüphesiz benzer psikolojik süreçleri anlatıyor, ancak anlatının merkezinde “değersizlik duygusu yaşayan birey” vurgusu vardı. Burada ise “belki de herkes için geçerli bir durum” gibi daha soyut, kapsayıcı bir genelleme devreye giriyor.
5. Akışı Bozan İfade Üzerine Derin Analiz
- (I), (II) ve (III), “değersizlik duygusu yaşayan birey”in ötekilerle ilişkisini (küçümseme, yüceltme) aktarıyor.
- (V), bu değersizlik duygusunun sonuçlarından biri olan kendiyle yüzleşme hâlini dile getiriyor. Yani bir başkası o kişiyi küçümsemediğinde, o kişinin kendi öz değersizlik duygusunun farkına varması.
- (IV) ise metnin özel örneklemini genel bir “Başkalarını küçümseyen hangi psikolojiyle hareket eder?” eksenine kaydırıyor. Metnin geri kalanı, “değersizlik duygusu” odaklı kişide gözlenen küçümseme-yüceltme davranışını incelerken, (IV) “Başkalarını küçümseyen herkes böyledir.” gibi, metnin geri kalan cümlelerine kıyasla farklı bir zemin ortaya koyuyor.
Elbette psikolojik olarak (IV)’teki ifade yanlış veya anlamsız değildir ama “düşüncenin akışını bozmak” açısından bakılınca, metnin kurgusal bütünlüğünü “değersizlik duygusu” merkezinden “genel bir küçümseyen-insan” analizine kaydırır. Sonrasında (V) ise yine değersizlik duyguları çerçevesine geri döner.
Dolayısıyla, (IV) numaralı cümle, tam olarak metnin geri kalanıyla çelişmese de “konu bütünlüğü ve tutarlılık” bağlamında düşüncenin akışını sekteye uğratan, gereksiz bir genellemeye kapı aralayan, metnin belirgin odak noktasından kısmen sapan bir ifadedir.
6. Sonucun Özeti
- Paragraf, “değersizlik duyguları yaşayan kişi”deki ikili algıyı (ya çok yüceltme ya çok küçümseme) ve bunun sebeplerini net şekilde ortaya koymaktadır.
- (I) ve (II) ile “küçümseme”, (III) ile “yüceltme”, (V) ile “kendi değersizlik hissiyle yüzleşme” açıklamaları benzer zeminde ilerler.
- (IV) ise “başkalarını küçümseyen insan” olgusunu genel hatlarıyla tanımlar ve bu tanım, akışın “değersizlik duygusu” ekseninden uzaklaşmasına, okurun konudan kopmasına neden olur.
- Bu yüzden (IV) numaralı cümle parçanın düşünce bütünlüğünü sekteye uğratmaktadır.
7. Örnek Tablo
Aşağıdaki tabloda cümlelerin hangi temaya hizmet ettiği ve metnin genelinde hangi konuyu işlediği özetlenmiştir:
| Cümle No | Ana Teması | Metindeki Rolü |
|---|---|---|
| (I) | Değersizlik duygusu ve başkalarını konumlandırma (üst–alt) | Metne giriş, kişinin “diğer insanları eşit görmeme” eğilimini açıklıyor |
| (II) | Küçümseme ve projeksiyon (yansıtma) | Değersizlik duygusu yaşayan kişinin, hoşlanmadığı benlik özelliklerini başkasına yüklemesi |
| (III) | Yüceltme davranışı ve gerçek dışı senaryolar | Aynı duygunun farklı yansıması: Değerlilik arayışı, ulaşamadığı yüceliği başkasında görme |
| (IV) | Genel bir psikolojik argüman: Başkalarını küçümseyen herkes aslında kendini de küçümsüyor | Parçanın özel odağından (“değersizlik duygusu olan kişi”) uzaklaşan, genel bir tanım yapıyor |
| (V) | Başkalarının küçümsememesi ile kişinin kendine dönük yüzleşmesi | Yine değersizlik duygusu yaşayan bireyin “öz-küçümseme” gerçekliğiyle yüz yüze gelmesi |
Bu tablodan da görülebileceği gibi (IV), “özel” örnek (değersizlik duygusu yaşayan birey) yerine “genel” bir psikolojik tanım kullanarak akışı kesintiye uğratır.
8. Kapsamlı Açıklama ve Nihai Değerlendirme
Bu tarz paragraf bütünlüğü sorularında, yazarın temel tezine ve alt başlıklar arasındaki geçişlere dikkat etmek gerekir. Metin boyunca aynı konuyu farklı açılardan geliştiren cümleler birbirinin mantıksal devamı olmalıdır. “Düşüncenin akışı” bozulduğunda, genellikle şu sorunlardan biri ortaya çıkar:
- Konu Tekrarı veya Gereksiz Ek Bilgi: Metnin odaklanmadığı, “fazlalık” ya da “tekrara düşme” niteliğindeki cümle.
- Ana Konu Harici Farklı Bir Odak: Örneğin, değersizlik duyguları yaşayan bir kişinin iç dünyası anlatılırken konunun birden genel bir psikolojik kurama kayması.
- Öznel veya Yeni Bir Konuya Aniden Geçiş: Paragraftaki diğer cümlelerle bağ kurmayan, yeni bir konuya açılan, metnin amacını değiştiren cümle.
Bu parçayı derinlemesine incelediğimizde (IV) numaralı cümle, metnin temel izleği olan “değersizlik duygusuna sahip birey” üzerinden giden anlatıyı “başkalarını küçümseyen herkese” genelleyen bir duruma taşıyor. Her ne kadar “küçümseme” kavramı metnin kilit öğelerinden biri olsa da (IV)’teki anlatım, öncesi ve sonrasındaki “değersiz hisseden birey” kurgusundan ayrı ve “genelleştirilmiş” bir açıklamaya dönüştüğü için akışı kesintiye uğratma potansiyeline sahip.
Ardından (V) numaralı cümle, yine asıl konuya uygun bir şekilde, değersizlik duygusuyla kendini küçümseyen bireyin, başka birinden küçümseme görmediğinde nasıl kendi yetersizlik hissiyle yüzleştiğini anlatıyor. Bu da (II) ve (III) ile aynı bireyin özelliklerini pekiştiren bir devam niteliğinde. Dolayısıyla (V), (IV)’ten sonra gelse bile metnin ana izleğini sürdüren cümledir. (IV), anlatı zincirinde “kopuk” bir noktada durduğu için “düşüncenin akışını bozan” cümle olarak değerlendirilebilir.
9. Çözümün Kısa Özeti
- Parça, değersizlik duygusu yaşayan bireyin diğer insanları ya çok üstte ya da çok altta görmesi, buna bağlı olarak hem küçümseme hem de yüceltme davranışı sergilemesi üzerinedir.
- (I), (II) ve (III) bir mantık zinciri kurar. (V) bu mantığı tamamlayıcı bir unsur içerir.
- (IV) ise konuyu farklı, daha genel bir söyleme çekerek akıştaki özel odak noktayı aksatır.
10. Cevap
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden düşüncenin akışını bozan cümle (IV) numaralı cümledir.