Soru:
Yukarıdaki düzende; A kabında demir‐tuz ruhu (HCl), B kabında alüminyum‐sodyum hidroksit (NaOH), C kabında ise bakır‐derişik sülfürik asit (H₂SO₄) tepkimeleri gerçekleşmektedir. Verilen önermeler şunlardır:
- Her kapta farklı bir gaz çıkışı meydana gelir.
- C kabındaki tepkimede açığa çıkan gaz, NH₃ (amonyak) ile tepkime verir.
- A kabındaki çözeltinin pH’ı zamanla azalırken, B kabındaki çözeltinin pH’ı artar.
Buna göre hangi/hangileri doğrudur?
İzlenecek Adımlar ve Kimyasal Tepkimeler
1. A Kabı: Fe + HCl → FeCl₂ + H₂
- A kabı asidik (HCl) ortamdır. Demir asidik ortamda çözünerek H₂ gazı açığa çıkarır.
- Asit (H⁺ iyonu) harcandıkça çözeltinin asiditesi azalır, yani pH değeri artma eğilimi gösterir.
- Dolayısıyla “A kabındaki çözeltinin pH’ı zamanla azalır” ifadesi doğru değildir. Aksine pH bir miktar yükselir.
2. B Kabı: Al + NaOH → NaAlO₂ + H₂ (veya benzeri alüminat formu)
- B kabı bazik (NaOH) ortamdır. Alüminyum bazla tepkimeye girerek H₂ gazı açığa çıkarır.
- Bu tepkimede OH⁻ iyonları tüketildiğinden, zamanla çözeltinin bazık karakteri görece azalır, yani pH düşme eğilimi gösterir.
- Dolayısıyla “B kabındaki pH artar” ifadesi de doğru değildir.
3. C Kabı: Cu + derişik H₂SO₄ → CuSO₄ + H₂O + SO₂
- C kabı derişik sülfürik asit ortamıdır. Bakır derişik H₂SO₄ ile tepkimeye girerek SO₂ (kükürt dioksit) gazı çıkarır.
- SO₂ gazı bazik/alkalik ortamlarda (örneğin NH₃ çözeltisiyle) kolayca tepkime verir (amonyum sülfit ya da sülfat benzeri bileşikler oluşabilir).
- Dolayısıyla “C kabındaki gaz NH₃ ile tepkime verir” ifadesi doğrudur.
Önermelerin Değerlendirilmesi
-
“Her kapta farklı bir gaz çıkışı…”
- A kabı ve B kabı ikisi de H₂ gazı çıkardığı için yanlıştır. (C kabında ise SO₂ çıkar.)
-
“C kabındaki gaz NH₃ ile tepkime verir.”
- Çıkan gaz SO₂ olup amonyakla kolayca reaksiyona girer; doğrudur.
-
“A kabının pH’ı azalırken B’ninki artar.”
- A kabı asidin metali tüketmesi sonucu pH’ı yükselir, B kabında ise baz tüketildiği için pH düşer. Verilen ifade yanlıştır.
Dolayısıyla geçerli olan tek ifade II numaralı önermedir.
Sonuç Tablosu
| Önerme | Geçerlilik | Gerekçe |
|---|---|---|
| I | Yanlış | A ve B kaplarında aynı (H₂) gazı oluşur; yalnız C’de SO₂ çıkar. |
| II | Doğru | C’deki SO₂ gazı amonyakla (NH₃) tepkime verebilir. |
| III | Yanlış | A’da asit harcanır (pH yükselir), B’de baz harcanır (pH düşer). |
Doğru cevap: Yalnız II (A şıkkı).