Ünsüz yumuşaması

YKS TYT
1

İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı
Önce hafiften bir rüzgar esiyor;
Yavaş yavaş sallanıyor
Yapraklar ağaçlarda;
Uzaklarda, çok uzaklarda,
Sucuların hiç durmayan çıngırakları
İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı.
Yukardaki metninde ünsüz yumuşaması var mıdır?

2

Yukarıdaki metinde ünsüz yumuşaması var mıdır?

Cevap:

Ünsüz yumuşaması, Türkçede sert ünsüzlerin yumuşaması anlamına gelir ve genellikle isim hâl ekleri ile birlikte kelimenin sonundaki “p, ç, t, k” ünsüzlerinin “b, c, d, g” seslerine dönüşmesi durumudur. Bu olaya “ünsüz değişimi” de denir.

Metindeki Örnekler:

  1. “ağaçlarda”:

    • ağaç + -da = ağaç → ağaçlarda
    • Burada ünsüz yumuşaması yoktur çünkü sert ünsüz “ç” korunmuştur. Ancak ekle ünlü harfle başlayan bir kelime olduğu için burada ünlü uyumu geçerlidir.

  2. “gözlerim”:

    • göz + -im = gözlerim
    • Burada ünsüz yumuşaması yoktur. “z” zaten yumuşak bir ünsüzdür.

Var mı?

Bu metinde belirgin bir ünsüz yumuşaması örneği yoktur. Ünsüz yumuşaması genellikle kelimenin kökünde sert ünsüzler olan kelimelerde, ünlü ile başlayan ek aldıklarında gerçekleşir.

Özet: Metinde belirgin bir ünsüz yumuşaması örneği bulunmamaktadır çünkü kelimeler genellikle yumuşak ünsüzlerle veya değişime uğramadan ek almıştır.