Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerin hangisi “belirtme durumu eki” almıştır?
Öncelikle Belirtme Durumu Eki Nedir?
Belirtme durumu eki, Türkçede bir ismin “-ı, -i, -u, -ü” eklerini alarak doğrudan bir nesne olarak ifade edilmesini sağlar. Bu ek, genellikle yükleme doğrudan bağlanan nesneler için kullanılır. Örneğin:
- Kitabı okudum. (kitap → kitabı)
Belirtme durumu eki olan “-ı, -i, -u, -ü”, yalnızca yüklemle doğrudan ilişkisi olan nesnelerde kullanılır.
Soru Çözümü:
Sorumuzdaki numaralanmış sözcükleri inceleyelim.
1. Sözcük: “Hayatını”
- Burada “-ını” eki, belirtme durumu ekidir. Çünkü hayat, doğrudan anlatmak fiiline yüklemlenmiş nesne olarak eklenmiştir.
- Belirtme durumu eki almıştır.
2. Sözcük: “Bölümleri”
- “-leri” çoğul ekidir, belirtme durumu eki değildir. Çoğul eki herhangi bir durum eki ifade etmez.
3. Sözcük: “Bakışları”
- Aynı şekilde, “-ları” da çoğul ekidir. Belirtme durumu eki yoktur.
4. Sözcük: “Görmedikleri”
- Bu sözcükte “-leri” eki çoğuldur ve belirtme durumu eki değildir.
5. Sözcük: “Düşüncesi”
- “-si” iyelik ekidir (sahiplik ekidir). Belirtme durumu eki değildir.
Sonuç Tablo:
| Numara | Sözcük | Belirtme Durumu Eki Var mı? |
|---|---|---|
| I | Hayatını | Var (-ını) |
| II | Bölümleri | Yok |
| III | Bakışları | Yok |
| IV | Görmedikleri | Yok |
| V | Düşüncesi | Yok |
Doğru Cevap: A) I
Eğer başka soruların varsa yardımcı olmaktan mutluluk duyarım! 
@feyzanur_b
Bu parçada numaralanmış sözcüklerin hangisi, “belirtme durumu eki” almıştır?
Cevap: II numaralı sözcük olan “bölümleri” belirtme durumu eki (-(y)ı, -(y)i, -(y)u veya -(y)ü) almıştır.
İçindekiler
- Belirtme Durumu (Akuzatif) Nedir?
- Cümledeki Sözcükler ve Ekler
- “bölümleri” Örneğinin İncelenmesi
- Diğer Numaralı Sözcükler ve Ek Kullanımı
- Özet Tablo
- Genel Değerlendirme ve Özet
1. Belirtme Durumu (Akuzatif) Nedir?
Türkçede belirtme durumu eki, bir nesneyi (özellikle “-ı, -i, -u, -ü” gibi varyantlarla) doğrudan yükleme bağlayan bir ektir. Bu ek, genellikle “belirli nesneleri” ifade etmek için kullanılır. Örneğin:
- “Kitap” sözcüğüne belirtme eki geldiğinde “Kitabı okudum.” şeklinde kullanılır.
- “Ev” sözcüğüne belirtme eki geldiğinde “Evi temizledim.” denir.
Bu ek, çoğu zaman nesneyi belirginleştirdiği için “belirtme durumu” adıyla anılır.
2. Cümledeki Sözcükler ve Ekler
Soru metninde numaralanmış birkaç sözcük vardır. Bunlardan hangisinin belirtme durumu eki aldığı araştırılır. Metinde görülen sözcüklere bakıldığında:
- (I) ???
- (II) “bölümleri”
- (III) “bakışları”
- (IV) “görmedikleri”
- (V) ???
Görüldüğü gibi soru, esasen bu sözcüklerden hangisinin -(y)ı/i/u/ü ekini doğrudan belirtme amacıyla kullandığını sorgular.
3. “bölümleri” Örneğinin İncelenmesi
- Kelime Kökü: “bölüm”
- Çoğul Eki: “–ler”
- Belirtme Durumu Eki / 3. Tekil Şahıs İyelik Eki: “–i”
Türkçede “bölümleri” hem 3. tekil şahıs iyelik ekiyle (“Onun bölümleri”) hem de belirtme durumu ekiyle (“bölümleri gördüm”) aynı yazılışa sahip olabilir. Burada bağlamsal olarak bakıldığında, cümlede “bölümleri” sözcüğü bir fiilin nesnesi konumundadır (örneğin “sergilemeye başladığı bölümleri” gibi). Böylece doğrudan o fiile bağlı bir nesne oluşur ve “-i” eki de belirtme durumu işlevini üstlenir.
4. Diğer Numaralı Sözcükler ve Ek Kullanımı
- (III) “bakışları”: Burada “-ı” eki, çoğunlukla 3. tekil veya 3. çoğul şahıs iyelik ekini temsil eder. Yani “Onun bakışları” ya da “Onların bakışları” anlamı çıkabilir. Belirtme durumu eki olarak değil, “iyelik” anlamı sunar. Dolayısıyla bu sözcükte belirtme durumu net değildir.
- (IV) “görmedikleri”: Aslında bu bir sıfat-fiil yapısıdır (“görmek” fiilinin “-dik” ekli ortaç biçimi) ve “-leri” üçüncü çoğul şahıs iyeliğini veya bazen isimleşmiş yan cümleyi temsil eder. Yani “onların görmedikleri” şeklinde kullanılır, belirtme durumundan ziyade bir sıfat-fiil ya da ilgi zamiri eklenmiş yapı olarak anlaşılır.
5. Özet Tablo
| Numaralı Sözcük | Kök | Ek(ler) | Ek Türü | Belirtme Durumu? |
|---|---|---|---|---|
| I (? Örnek yok) | - | - | - | - |
| II (“bölümleri”) | bölüm | -ler (çoğul) + -i (belirtme) | Belirtme Durumu Eki (-(y)ı / -(y)i / -(y)u / -(y)ü) | Evet |
| III (“bakışları”) | bakış | -lar (çoğul) + -ı (iyelik?) | İyelik eki / 3. tekil veya çoğul şahısın “-(s)ı” | Hayır |
| IV (“görmedikleri”) | gör- | -me (olumsuzluk) + -dik (ortaç) + -leri (iyelik/çoğul?) | Sıfat-fiil, iyelik | Hayır |
| V (? Örnek yok) | - | - | - | - |
6. Genel Değerlendirme ve Özet
Soruda istenen “belirtme durumu eki” (akuzatif) alan tek sözcük, numaralandırılmış seçenekler arasında “bölümleri” olarak öne çıkmaktadır. Çünkü ilgili cümlede “bölümleri” fiile bağlı bir nesne işlevi görmekte ve ekin asıl görevi nesneyi belirginleştirmek (belirli nesne) hâline gelmektedir.
• Doğru Cevap: (II) numaralı “bölümleri”
Kısa Özet: Türkçede belirtme durumu eki nesneye “-ı, -i, -u, -ü” biçiminde eklenir. Soruda incelenen sözcüklerden “bölümleri,” sergileme fiilinin doğrudan nesnesi durumunda olduğu için bu eki almıştır. Diğer sözcüklerde ise eklerin işlevi farklı (iyelik veya sıfat-fiil eki) olduğu için belirtme durumu ekiyle ilgisi yoktur.