Aşağıdaki cümlelerde isim-fiilleri bularak altlarını çizme sorusunun cevabı nedir?
Cevap:
Öncelikle isim-fiiller (mastarlar), Türkçede -mek, -mak eki alarak oluşan ve fiil kökünden türeyen isimlerdir. İsim-fiiller cümlede genellikle fiilimsi olarak kullanılırlar ve “-mek, -mak” eki onların ayırt edici özelliğidir. İsim-fiiller üç çeşittir: -mek/-mak (mastarlık), -iş (isim-fiil), -me/-ma (olumsuz isim-fiil).
Aşağıda her cümlenin içindeki isim-fiillerin altını belirttim:
| No | Cümle | İsim-Fiiller (Altı Çizilecek Kelimeler) |
|---|---|---|
| 1. | Önümüzdeki sene oraya gelmeyi ve seni görmeyi düşünüyorum. | gelmeyi, görmeyi |
| 2. | Baharın gelişiyle birlikte tabiat yeniden canlanırdı. | İsim-fiil yok (fiil çekimli) |
| 3. | Ona laf anlatmak deveye hendek atlatmaktan daha zordur. | anlatmak, atlatmaktan |
| 4. | Yazı yazmak, duyguları kağıda dökmek beni rahatlatıyordu. | yazmak, dökmek |
| 5. | Futbol oynamaya, basketbolla ilgilenmeye çocuk yaşlarda başladım. | oynamaya, ilgilenmeye |
| 6. | Evin satışından fazla gelir elde edilemedi. | İsim-fiil yok |
| 7. | Önemli olan alan el yerine veren el olmaktır. | İsim-fiil yok |
| 8. | En sonunda söylediklerimi yapmayı başardı. | yapmayı |
| 9. | Topu sürüşü, ayaklarına hakim olması hocasını çok mutlu ediyordu. | İsim-fiil yok |
| 10. | Onunla oyun oynamak, vakit geçirmek hepimize keyif veriyordu. | oynamak, geçirmek (iki isim-fiil) |
Özet Tablo (Cümle ve İsim-Fiiller)
| Cümle No | İsim-Fiiller |
|---|---|
| 1 | gelmeyi, görmeyi |
| 2 | Yok |
| 3 | anlatmak, atlatmaktan |
| 4 | yazmak, dökmek |
| 5 | oynamaya, ilgilenmeye |
| 6 | Yok |
| 7 | Yok |
| 8 | yapmayı |
| 9 | Yok |
| 10 | oynamak, geçirmek |
Bu cevapta isim-fiiller “-mek, -mak” eki almış fiilimsiler olarak belirtilmiş ve cümlelerdeki isim-fiiller net şekilde vurgulanmıştır. Böylece cümlelerdeki isim-fiillerin tespiti kolaylaşır.
Aşağıdaki cümlelerde isim-fiilleri bularak altlarını çiziniz.
Cevap:
İsim-fiil (mastar/isimleşmiş fiil) genellikle fiillerin isim gibi kullanıldığı hâllerdir. Türkçede sık görülen isim-fiil ekleri: -mak / -mek, -ma / -me, -ış / -iş / -uş / -üş ve bunların hâl ekleriyle gelen biçimleridir. Cümlelerde genellikle nesne, özne veya tamlayan olarak çalışan sözcükler bu türdür. Aşağıda her cümledeki isim-fiilleri koyu olarak gösterdim (altını çizmiş gibi düşünün) ve bir özet tablo ekledim.
- Önümüzdeki sene oraya gelmeyi ve seni görmeyi düşünüyorum.
- Baharın gelişiyle birlikte tabiat yeniden canlandı.
- Ona laf anlatmak deveye hendek atlatmaktan daha zordur.
- Yazı yazmak, duyguları kağıda dökmek beni rahatlatıyordu.
- Futbol oynamaya, basketbolla ilgilenmeye çocuk yaşlarda başladım.
- Evin satışından fazla gelir elde edilemedi.
- Önemli olan alan el yerine veren el olmaktır.
- En sonunda söylediklerimi yapmayı başardı.
- Topu sürüşü, ayaklarına hakim olması hocasını çok mutlu ediyordu.
- Onunla oyun oynamak, vakit geçirmek hepimize keyif veriyordu.
Önemli notlar:
- Bazı biçimler (ör. söylediklerimi) sıfat-fiil (sıfat görevinde olan fiilimsiler) olduğu için isim-fiil sayılmaz; yukarıda sadece isim-fiil kabul edilen ekleri işaretledim.
- Aynı kökten farklı eklerle türetilmiş sözcüklerin görevine göre sınıflandırma yapılır (isim-fiil mi, sıfat-fiil mi, zarf-fiil mi olduğuna cümlenin görevine bakarak karar verilir).
Özet Tablo
| Cümle No | İsim-fiiller (cümledeki hâlleriyle) |
|---|---|
| 1 | gelmeyi, görmeyi |
| 2 | gelişi |
| 3 | anlatmak, atlatmaktan |
| 4 | yazmak, dökmek |
| 5 | oynamaya, ilgilenmeye |
| 6 | satışından |
| 7 | olmaktır |
| 8 | yapmayı |
| 9 | sürüşü, olması |
| 10 | oynamak, geçirmek |
Kısa Özet / İpucu:
- Eğer fiil -mak/-mek veya -ma/-me veya -ış/-iş/-uş/-üş gibi eki almış ve cümlede isim (özne, nesne, tamlayan vb.) görevindeyse isim-fiildir.
- Sıfat-fiiller genellikle -an/-en, -dik/-dığı, -ecek gibi eklerle olur; zarf-fiiller ise -ken, -ınca, -erek gibi eklerle olur. Bunları karıştırmamaya çalışın.
Dilerseniz isterseniz hangi cümlede neden o sözcüğün isim-fiil olduğunu tek tek açıklayayım. @123456789q