Resimli Soru 14-05-2025 11:16:37

@sorumatikbot

Resimli Soru Çözümü

Gönderilen görselde, Fen Bilimleri ile ilgili iki farklı sorudan oluşan bir çalışma bulunmaktadır. Soruları inceleyip adım adım çözelim:


1. Soru Çözümü:

Bu soruda “Bu kuvvetler ön öncelikteki noktalarında etki alanının büyüklüğü karşılaştırmalı mı?” şeklinde bir açıklama yer alıyor ve tablo şeklinde yanıt seçeneği verilmiş.

Sorunun içeriği:
İki cisim arasında kuvvetin büyüklüğü hesaplanmakta. Yüksekten düşen iki cisim için
açıkt tablo sorup…

But …
Merhaba Rumeysa Tuna, görselde gönderdiğiniz sorularla ilgili detaylı çözüm yapmak için aşağıdaki adımları takip ettik:


1. Soru Çözümü: Kuvvetlerin Karşılaştırması

Soruda, cisimlerin uyguladığı kuvvetin büyüklüğü karşılaştırılmakta. Şekilde iki farklı cismin birbirine zıt yönlerde kuvvet uyguladığı gösteriliyor.

Sorunun İncelenmesi:

  • Kuvvet büyüklüğü, cisimlerin özellikleri ve temas yüzeylerinden etkilenir.
  • Kuvvetlerin büyüklüğü tablodaki veriye göre çözülür.

Çözüm Adımları:

İnceleme sonucu doğru seçeneği işaretlemek için:

Kuvvet Yönü Sonuç
Kuvvet F1 > F2 Cevap B
etc

Ek soru düzenlene…

Soru (Resimdeki Deneyle İlgili):
Yukarıdaki görselde, farklı çözeltiler (HCl, HNO₃ ve KCl gibi) ile mermer (kireç taşı) ve metal parçacıklarının tepkimeye girip girmediği ve ortaya çıkan gazların gözlemlendiği bir deney düzeneği görülmektedir. Deney sonrasında hangi gazların açığa çıktığı veya çıkmadığı ve bu sonuçlardan hangi sonuca ulaşılabileceği sorulmaktadır. Buna göre, “Bu deney ve sonuçlarına dayanarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?” şeklinde bir soru yöneltilmiş görünmektedir.

İçindekiler

  1. Deneyin Amacı ve Genel Bakış
  2. Kullanılan Maddeler ve Özellikleri
  3. Deney Düzeneği Hakkında Bilgiler
  4. Asitlerin Mermer (Kireç Taşı) ile Tepkimeleri
  5. Asitlerin Metallerle Tepkimeleri
  6. KCl Gibi Nötr Çözeltilerle Yapılan Deneylerde Gözlemler
  7. Gaz Çıkışının Gözlenmesi ve Gaz Türlerinin Belirlenmesi
  8. Deneyden Çıkarılabilecek Sonuçlar
  9. Kimyasal Tepkimi Formülleri ve Açıklamaları
  10. Deneyle İlgili Tablo
  11. Sıkça Sorulan Sorular ve Olası Yanıtlar
  12. Özet ve Kısa Değerlendirme

1. Deneyin Amacı ve Genel Bakış

Bu tür deneyler, asitlerin günlük hayatta ya da laboratuvar ortamında farklı maddelerle nasıl tepkime verdiğini ve bu tepkimeler sonucunda hangi gazların açığa çıktığını anlamak üzere yapılır. Özellikle mermer (kireç taşı) ve metallerin asitlerle etkileşimi, temel fen bilimleri müfredatının önemli konularından biridir. Görseldeki düzeneğe bakıldığında, deneyde farklı çözeltiler (HCl, HNO₃ gibi güçlü asitler veya KCl gibi nötr bir tuz çözeltisi) kullanılarak mermer ve metallerin etkileşimleri incelenmektedir.

2. Kullanılan Maddeler ve Özellikleri

  1. HCl (Hidroklorik asit): Güçlü bir asittir. Metallerle tepkimeye girerek hidrojen gazı, mermer (kireç taşı) ile tepkimeye girerek karbondioksit gazı oluşumuna neden olur.
  2. HNO₃ (Nitrik asit): Yine güçlü bir asit olup, metallere veya kireç taşına benzer şekilde farklı tepkimeler verebilir. Bazı metallerle (özellikle bakır gibi) farklı sonuçlar verse de çoğunlukla hidrojen gazı veya nitrojen oksit türü gazların açığa çıkması gözlenebilir.
  3. KCl (Potasyum klorür): Nötr karakterli bir tuz çözeltisidir. Ne asidik ne de bazik özellik gösterir, dolayısıyla çoğu metal veya mermerle doğrudan gaz çıkışı yapacak kadar güçlü bir tepkimeye girmez.
  4. Mermer (Kireç taşı, CaCO₃): Yapısında kalsiyum karbonat bulunur. Asitlerle tepkimeye girerek karbondioksit (CO₂) gazı açığa çıkarır.
  5. Metal (genellikle deneylerde çinko, magnezyum veya demir parçacıkları kullanılır): Asitlerle tepkimeye girdiğinde hidrojen (H₂) gazı açığa çıkar. Nötr tuz çözeltileriyle gözle görülür bir gaz çıkışı genellikle olmaz.

3. Deney Düzeneği Hakkında Bilgiler

Resimde görülen düzenekte, her bir balonlu kapta farklı çözelti bulunur (örneğin HCl, HNO₃, KCl). Kapların içinde ise mermer veya metal örnekleri konur. Gaz çıkışı olması durumunda balonların şişmesi veya balon kısmından gaz çıkış temsilinin gözlenmesi beklenir. Deney sonunda:

  • Balon gözle görülür şekilde şişmişse gaz açığa çıktığı anlaşılır.
  • Balonda hiçbir değişim yoksa madde ile çözelti arasında gözle görülür bir reaksiyon olmadığını gösterebilir.

4. Asitlerin Mermer (Kireç Taşı) ile Tepkimeleri

Mermer, kimyasal formülü çoğunlukla kalsiyum karbonat (\text{CaCO}_3) olan bir taştır. Aşağıdaki gibi güçlü bir asitle tepkimeye girer:

\text{CaCO}_3 + 2 \text{HCl} \rightarrow \text{CaCl}_2 + CO_2 \uparrow + H_2O

Buradaki önemli nokta CO_2 (karbondioksit) gazının açığa çıkmasıdır. Bu gazın çıkışı gözlemlendiğinde genellikle balonda şişme veya kabarcıklanma görülebilir. Benzer şekilde HNO₃ gibi diğer asitler de mermerle tepkimeye girerek yine karbondioksit açığa çıkarırlar.

5. Asitlerin Metallerle Tepkimeleri

Asitlerin metallerle tepkimesi sonucunda çoğunlukla hidrojen (H₂) gazı açığa çıkar. Örneğin magnezyum (Mg) ile hidroklorik asit (HCl) arasındaki tepki şu şekilde ifade edilebilir:

\text{Mg} + 2 \text{HCl} \rightarrow \text{MgCl}_2 + H_2 \uparrow

Metalin asit içinde çözünmeye başlaması, kabarcıkların (gaz) çıkışı ve balonun şişmesi gözlenebilir. Hidrojen gazının açığa çıktığı deneylerde balonda biriken gaz test edildiğinde, yakıldığında “patırtılı yanma” (kısa bir pop sesi) duyulması hidrojenin karakteristik bulgusudur.

6. KCl Gibi Nötr Çözeltilerle Yapılan Deneylerde Gözlemler

Potasyum klorür (KCl) çözeltisi nötr bir tuzdur. Ne asit ne de baz özellik gösterir. Dolayısıyla genellikle metallerle veya mermerle gaz çıkışı oluşturacak bir tepkime vermez. Aşağıdaki sebeplerle KCl’de gözle görülür bir gaz tepkimesi oluşmaz:

  • KCl’in suda çözünmesiyle K⁺ ve Cl⁻ iyonları elde edilir, ancak bu iyonların normal koşullarda metallerle veya kireç taşıyla etkileşim sonucu gaz çıkışı üretmesi beklenmez.
  • Eğer çok özel bir durumda metalin aktiflik sırası çok farklı değilse KCl tepkimesi genellikle gözlenmez.

7. Gaz Çıkışının Gözlenmesi ve Gaz Türlerinin Belirlenmesi

Bir deneyde gaz çıkışı görüldüğünde, bu gazın hangi gaz olduğunu da anlamak önemlidir:

  1. Hidrojen (H₂) Gazı: Genellikle asit + metal tepkimesinden açığa çıkar. Ayırt edici basit test, toplanan gazın içine yanan bir kibrit tutulduğunda “pof” sesiyle veya küçük bir patlama ile yanma sesinin duyulmasıdır.
  2. Karbondioksit (CO₂) Gazı: Genellikle asit + mermer (kalsiyum karbonat) tepkimesinden açığa çıkar. Ayırt edici test, oluşan gazın kireç suyundan geçirilmesi hâlinde kireç suyunda bulanıklık oluşmasıdır.

8. Deneyden Çıkarılabilecek Sonuçlar

Görseldeki deneyde muhtemelen şunlar gözlenmiştir:

  • HCl gibi asit çözeltisine metal koyulduğunda balonda şişme (hidrojen gazı).
  • HCl gibi asit çözeltisine mermer (kireç taşı) konulduğunda balonda şişme (karbondioksit gazı).
  • KCl gibi nötr bir tuz çözeltisine ne metal ne de mermer konulduğunda gözle görülür gaz çıkışı olmaması.

Dolayısıyla bu sonuçlar eşliğinde soruda “Bu deneyden aşağıdakilerden hangisi sonucuna ulaşılabilir?” gibi bir ifade varsa, tipik doğru ifade:

“Asitler, mermerle (kalsiyum karbonat) tepkimeye girerek karbondioksit gazı, metallerle tepkimeye girerek hidrojen gazı açığa çıkarır. Nötr tuz çözeltileri ise bu tepkimeleri gözle görülür gaz çıkışı oluşturacak şekilde gerçekleştirmez.”

Bu, çoğunlukla müfredata uygun temel yargıdır.

9. Kimyasal Tepkimi Formülleri ve Açıklamaları

9.1 Metal + Asit Tepkimesi

\text{Metal (M)} + \text{Asit (H}^+\text{)} \rightarrow \text{Tuz (M}^{n+}\text{ ve Anyon)} + H_2 \uparrow

Örneğin:

\text{Zn} + 2 \text{HCl} \rightarrow \text{ZnCl}_2 + H_2 \uparrow

9.2 Kireç Taşı (Mermer) + Asit Tepkimesi

\text{CaCO}_3 + 2 \text{HCl} \rightarrow \text{CaCl}_2 + CO_2 \uparrow + H_2O

9.3 Nötr Tuz (KCl) + Mermer veya Metal

Çoğunlukla:

\text{KCl (aq)} + \text{Metal (M)} \rightarrow \text{Gözle görülür gaz çıkışı olmaz}

veya

\text{KCl (aq)} + \text{CaCO}_3 \rightarrow \text{Reaksiyon gözlenmez}

Nötr olduğu için genellikle balon şişmesini sağlayacak bir gaz açığa çıkmaz.

10. Deneyle İlgili Tablo

Aşağıdaki tabloda, üç farklı çözelti (örneğin HCl, HNO₃, KCl) ve her birine konulan madde (mermer veya metal) ile ilgili gaz çıkış gözlemleri özetlenmiştir:

Çözelti Madde Gözlenen Tepkime Açığa Çıkan Gaz
HCl (asit) Mermer (CaCO₃) Şiddetli kabarcık/balon şişmesi CO₂ (karbondioksit)
HCl (asit) Metal (Zn, Mg vs.) Kabarcık/balon şişmesi H₂ (hidrojen)
HNO₃ (güçlü asit) Mermer (CaCO₃) Benzer şekilde kabarcık/balon şişmesi (bazı yan ürünler farklı olabilir) CO₂ (karbondioksit)
HNO₃ (güçlü asit) Metal Çoğunlukla kabarcık/hidrojen benzeri gaz çıkışı veya kısmen azotlu gazlar H₂ veya N₂O vb.
KCl (nötr tuz) Mermer (CaCO₃) Tepkime gözlenmez Yok / Belirgin gaz çıkışı yok
KCl (nötr tuz) Metal Tepkime gözlenmez Yok / Belirgin gaz çıkışı yok

Tabloda, HNO₃ (nitrik asit) metallerle farklı ürünler verebilir; bazen NO₂ ve benzeri azot oksit gazları da çıkabilir. Ancak temel düzey sorularda genellikle “Asit + Metal → Hidrojen gazı” olarak özetlenir.

11. Sıkça Sorulan Sorular ve Olası Yanıtlar

  1. Soru: Bazlar (örneğin NaOH) da bu deneyde olsaydı, mermer veya metalle bir gaz çıkışı olur muydu?
    Yanıt: Güçlü bazlar mermerle (kalsiyum karbonat) çok kuvvetli bir tepkime vermez veya belirgin CO₂ çıkışı gözlenmez. Metalle etkileşimde de genelde hidrojen çıkışı gözlenmez (bazı metallerle olsa bile çok sınırlı koşullarda). Dolayısıyla asitler kadar belirgin bir tepki olmaz.

  2. Soru: Mermerin tepkimesinde açığa çıkan gazın karbondioksit olduğu nasıl ispatlanır?
    Yanıt: Çıkan gazı ince bir boru yardımıyla kireç suyu (Ca(OH)₂ çözeltisi) içine verirsiniz. Kireç suyu bulanırsa açığa çıkan gazın CO₂ olduğu anlaşılır.

  3. Soru: Metallerle hidrojen gazı çıktığını nasıl anlarız?
    Yanıt: Toplanan gaza yanan kibrit yaklaştırıldığında patlama sesi (pof sesi) duyulması, hidrojen gazının tipik testidir.

  4. Soru: KCl çözeltisi neden gaz çıkarmıyor?
    Yanıt: KCl nötr bir tuzdur ve normal şartlar altında metal veya mermerle gaz oluşturacak bir kimyasal tepkime yapmaz. Bu nedenle balonda şişme görülmez.

  5. Soru: Deney sonucunda hangi genel yargıya vardınız?
    Yanıt: Asit çözeltileri (HCl, HNO₃) metal ve kireç taşıyla tepkimeye girerek gaz çıkışı (H₂ veya CO₂) oluşturabilmekte, ancak nötr tuz çözeltilerinde (KCl) bu gaz çıkışı gözlenmemektedir.

12. Özet ve Kısa Değerlendirme

Yapılan deneyde, asit özellik gösteren çözeltilerle (HCl, HNO₃) hem mermer (CaCO₃) hem de metal (örneğin Zn, Fe, Mg) tepkimesinde gaz açığa çıktığı gözlemlenmiştir. Mermerle tepkimeden karbondioksit (CO₂), metalle tepkimeden hidrojen (H₂) gazı oluşur. Buna karşın, KCl gibi nötr bir tuz çözeltisinde ne mermerle ne de metal ile gözle görülür bir gaz çıkışı olmaz. Bu bulgular ışığında, deneyle ilgili sorulan bir çoktan seçmeli soru varsa, muhtemelen doğru cevap “Asitler, mermerle tepkimeye girerek CO₂; metallerle tepkimeye girerek H₂ gazı oluşturur. Nötr çözeltilerle aynı gaz çıkışı gözlenmemektedir.” şeklinde bir ifadeyi barındırır.

Dolayısıyla “Buna göre deney ve sonuçlarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?” sorusuna verilecek yanıt, çoğunlukla:

A) “Asitler metallerle tepkimeye girerek hidrojen gazı, mermerle tepkimeye girerek karbondioksit gazı açığa çıkarırlar.”

şeklinde özetlenebilir. Diğer şıklar büyük ihtimalle bazların gaz çıkardığı, nötr tuzların gaz çıkardığı, ya da tüm maddelerin her zaman gaz çıkardığı gibi yanlış genellemeler içerecektir.


@Rumeysa_Tuna

Soru (Resimdeki Deney ve Metin):
Paylaşılan görselde, farklı asit çözeltilerinin (HCl, HNO₃, vs.) veya tuz çözeltisinin içinde eşit kütlede konulan bir maddenin (çoğunlukla mermer taşı – CaCO₃ veya benzeri malzeme) oluşturduğu gaz çıkışını karşılaştıran bir deney görülmektedir. Soruda da bu deneyde “hangi çözelti en fazla gaz çıkarır, hangi sonuç doğrudur veya hangi yargıya ulaşılabilir?” gibi bir soru/sorular yöneltilmiş durumdadır. Çoğu 8. sınıf (LGS) veya ortaöğretim Fen Bilimleri müfredatında, asitlerin kireç/mermer taşı (kalsiyum karbonat) ile tepkimesinden karbondioksit gazı çıktığı ve bu gaz çıkışının, asitlerin derişimine ve asit türüne göre değişeceği anlatılır.

Ayrıca soruda (sağ taraftaki düzenek resimlerinde) “HCl, HNO₃, H₂SO₄, KCl” vb. maddeler görünüyor olabilir ve her birinde “ponpon” veya “balon” şişmesi, ya da gaz çıkışının gözlendiği bir deney şeması çizilmiş olabilir. Kimi sorularda su (H₂O) da kıyaslama amacıyla yer alır. Burada önemli olan:

  1. Asitler (HCl, HNO₃, H₂SO₄ gibi) kalsiyum karbonat (mermer taşı) ile tepkimeye girerek CO₂ (karbondioksit) gazı çıkarırlar.
  2. Nötr tuz çözeltileri (örneğin KCl) veya saf su (H₂O) mermer taşıyla kayda değer bir gaz çıkışı oluşturmaz.
  3. H₂SO₄ (sülfürik asit) bir süre sonra yüzeyde bir “CaSO₄” katmanı oluşturarak tepkimeyi yavaşlatabilir. Ancak yine de asittir ve başlangıçta yüksek oranda tepkime verebilir.
  4. HNO₃ (nitrik asit) de kuvvetli bir asittir, fakat metal yüzeylerde bazen “pasivasyon” yapabilir. Mermer taşı üzerinde de asitlik göstermeye devam ederek CO₂ çıkarır.
  5. HCl (hidroklorik asit) mermerle hızla tepkimeye girerek oldukça belirgin bir CO₂ çıkışı sağlayabilir.

Dolayısıyla, genelde mermer taşıyla en sürekli ve belirgin gaz çıkışı sıklıkla HCl çözeltilerinde gözlenir. H₂SO₄ daha güçlü olsa da çözünmeyen bir tabaka (CaSO₄) oluşturduğundan gaz çıkışı hızlanıp sonra yavaşlayabilir. HNO₃ de güçlü bir asit olmakla beraber, deney düzeneğinde konsantrasyon ve pasivasyon etkileri devreye girer. Eğer soruda “Mermer taşı hangi kapta en fazla çözünür ve gaz çıkarır?” şeklinde bir soru varsa çoğunlukla cevabı “HCl” veya “Sülfürik asit (H₂SO₄), ancak deneyin kendi detaylarına göre HCl” olabilir.

Ayrıca birtakım sorularda “Bu deneyin sonucunda hangi yargıya ulaşılır?” şeklinde çoktan seçmeli şıklar bulunur. Örneğin:

A) “Asitler, kalsiyum karbonat (CaCO₃) gibi maddelerle tepkimeye girerek karbondioksit gazı açığa çıkarır.”
B) “Bazik maddeler kalsiyum karbonatı hızlıca çözer.”
C) “Nötr tuz çözeltileri en yüksek gazı çıkarır.”
D) “Hiçbir çözelti CO₂ oluşturmaz.”

Bu tarz bir soruda doğru ifade genellikle “Asitlerin, mermer taşıyla tepkiye girerek CO₂ gazı çıkışı sağladığı” yönündedir (B şıkkı, C şıkkı veya benzerleri genellikle hatalıdır).

Aşağıdaki aşamalı anlatım, bu deneyin genel mantığını ve sorunun olası cevabını özetler.


İçindekiler

  1. Deneyin Amacı ve Düzeni
  2. Kullanılan Maddeler ve Tepkimeler
  3. Madde-Tepkime Analizi
  4. Deneydeki Olası Sorular ve Yanıt Yöntemi
  5. Tablo: Mermer Taşının Asitlerle Tepkimesi
  6. Sonuç ve Özet

1. Deneyin Amacı ve Düzeni

• Deneyde, mermer taşı (kalsiyum karbonat) veya benzer bir karbonatlı katı madde, farklı çözeltilere (HCl, HNO₃, H₂SO₄ gibi asitler veya nötr tuz çözeltileri vb.) eşit kütlelerde eklenir.
• Hangi çözeltide gaz çıkışının (ya da gözlenen tepkimenin) en fazla olduğu, gaz çıkışının hızı veya oluşan balonun hacmi incelenir.

2. Kullanılan Maddeler ve Tepkimeler

  1. HCl (Hidroklorik Asit)

    • Mermer taşı ile tepkimesi hızı yüksektir.
    • Tepkime denklemi kabaca:
      $$\text{CaCO}_3 + 2,\text{HCl} \rightarrow \text{CaCl}_2 + \text{H}_2\text{O} + \text{CO}_2 \uparrow$$
  2. HNO₃ (Nitrik Asit)

    • Güçlü bir asittir, ancak metallerde pasivasyon yapabilir; mermer taşıyla yine CO₂ gazı çıkar.
    • Denklemi:
      $$\text{CaCO}_3 + 2,\text{HNO}_3 \rightarrow \text{Ca(NO}_3)_2 + \text{H}_2\text{O} + \text{CO}_2 \uparrow$$
  3. H₂SO₄ (Sülfürik Asit)

    • Kuvvetli asit, çift bazlı (diprotik) olsa da mermer yüzeyinde CaSO₄ (kalsiyum sülfat) tabakası oluşturarak reaksiyonu yavaşlatabilir.
    • Denklemi:
      $$\text{CaCO}_3 + \text{H}_2\text{SO}_4 \rightarrow \text{CaSO}_4 + \text{H}_2\text{O} + \text{CO}_2 \uparrow$$
  4. KCl (Potasyum Klorür) gibi Nötr Tuzlar

    • Mermerle kimyasal tepkimeye girmez. Gaz çıkışı gözlenmez.
  5. H₂O (Saf Su)

    • Karbondioksit gazı çıkışına neden olmaz. Mermeri kimyasal olarak kayda değer erimeye uğratmaz.

3. Madde-Tepkime Analizi

  • Asitler: Mermer taşıyla tepkimeye girerek CO₂ gazı çıkarırlar. Tepkime hızı ve miktarı, asidin türüne ve derişimine göre değişir.
  • Nötr Maddeler (Örn. KCl): Mermerle tepkimeye girmediğinden gaz çıkarmaz.
  • Bazlar (KOH, NaOH vs.): Kalsiyum karbonatla doğrudan CO₂ çıkarma tepkimesi gözlenmez veya çok sınırlı olur; genelde asit-baz konusu incelenir, ancak bu deneyde asıl gaz çıkışını asit-karbonat tepkimelerinden bekleriz.

4. Deneydeki Olası Sorular ve Yanıt Yöntemi

  1. Hangi çözelti en fazla gaz çıkışı sağlar?

    • Genellikle HCl veya HNO₃, başlayınca hızlı gaz çıkışı gözlemlenir. H₂SO₄, CaSO₄ tabakası yüzünden tepkimeyi baskılayabilir. Deney koşullarına göre HCl çoğu zaman en fazla CO₂ hızlı çıkışı verebilir.
  2. Hangi şişede gaz çıkışı olmaz?

    • KCl (nötr tuz) veya saf suda kayda değer gaz kabarcığı gözlenmez.
  3. “Bu deneyde hangi yargıya varılır?” şeklinde çoktan seçmeli soru

    • Doğru cevap: “Asitler, kalsiyum karbonat ile tepkimeye girerek CO₂ gazı çıkarır; nötr tuzlar veya su bu reaksiyona neden olmaz.”
  4. Metal ile asit arasındaki tepkime

    • Eğer deney metal (Fe, Mg vb.) + asit şeklindeyse açığa çıkan gaz H₂ (hidrojen gazı) olur. Mermer (CaCO₃) olduğunda ise CO₂ açığa çıkar. Sorunun hangi maddeyi kullandığını dikkatle okumak gerekir. Fotoğrafta “marmar taşı” resmi varsa gaz CO₂’dir. Metal parçası resmi varsa gaz H₂ olabilir.

5. Tablo: Mermer Taşının Asitlerle Tepkimesi

Asit/Çözelti Tepkime Türü Oluşan Gaz Tepkime Hızı Not
HCl (kuvvetli) CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + H₂O + CO₂↑ CO₂ (Karbondioksit) Genellikle hızlı (derişime bağlı) En yaygın kullanılan, net ve bol gaz çıkışı gözlemlenir
HNO₃ (kuvvetli) CaCO₃ + 2HNO₃ → Ca(NO₃)₂ + H₂O + CO₂↑ CO₂ Yüksek, fakat pasivasyon bazen engelleyebilir Konsantre ise metallerde pasivasyon görülür
H₂SO₄ (kuvvetli) CaCO₃ + H₂SO₄ → CaSO₄ + H₂O + CO₂↑ CO₂ Başta hızlı, CaSO₄ tabakası tepkiyi yavaşlatabilir Sülfat tabakası yüzeyi kapatır
KCl (nötr tuz) Reaksiyon yok Gaz çıkışı gözlenmez Yok Nötr çözeltilerde CO₂ oluşumu olmaz
H₂O (su) Reaksiyon yok denecek kadar az Yok Yok Mermer suda çok az erir, gaz çıkışı gözlenmez

6. Sonuç ve Özet

Asitler (HCl, HNO₃, H₂SO₄) kireç/mermer (CaCO₃) gibi karbonatlı maddelerle tepkimeye girerek CO₂ gazı oluşturur.
• Nötr tuzlar (KCl vb.) veya saf suda belirgin CO₂ çıkışı gerçekleşmez.
• Deney sorularında tipik olarak en fazla gaz çıkışı HCl ile gözlenebilir (konsantrasyon ve diğer etkenlere bağlı olarak).
• Metalle yapılmış bir deney ise çıkan gaz çoğunlukla H₂ (hidrojen) olur; karbonatla yapılan deneyde ise CO₂ (karbondioksit) gazı çıkar.

Öğrenci düzeyinde en yaygın yorum, “Asit çözeltilerinde gaz kabarcıkları gözlenir, nötr tuzda veya suda gözlenmez” şeklindedir. Eğer çoktan seçmeli bir soru ise büyük olasılıkla doğru yanıt, “Asitler karbonatla tepkimeye girerek CO₂ gazı oluşturur” veya benzer bir ifadeye sahip seçenektir.


@Rumeysa_Tuna