Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük çekimli fiildir?
Cevap:
Öncelikle sorunun açıklamasında önemli bir detay verilmiş:
- Fiilimsilerle çekimli fiiller karıştırılabilir.
- Örneğin, “tanıdık” sözcüğü sıfat görevinde kullanıldığında fiilimsi, yüklem olduğunda ise çekimli fiildir.
Soru, altı çizili sözcüğün çekimli fiil olup olmadığını sormaktadır.
Altı çizili kelimelerin analizleri:
| Şık | Kelime | Cümle | Kelimenin Görevi | Neden? |
|---|---|---|---|---|
| A | Anlaşılmaz | “Anlaşılmaz bazı sözler söyleyip…” | Sıfat / Sıfat-Fiilim | “Anlaşılmaz” burada “sözler” isimini niteleyen bir sıfat-fiilimdir. Çekimli değil. |
| B | Kırılmış | “Kırılmış bütün dişlileri makineyi çalıştıran çarkın.” | Sıfat-Fiilim | “Kırılmış” burada “dişliler” ismini niteliyor, fiilimsi (sıfat-fiilim), çekimli değil. |
| C | Doğacak | “Doğacak günün yayacağı aydınlığa güvenerek uykıya daldı.” | Sıfat-Fiilim | “Doğacak” burada “gün” ismini niteliyor, sıfat-fiilimdir, çekimli değil. |
| D | Görülesi | “Görüləsi güzellikler var cennet vatanımın her yöresinde.” | Sıfat-Fiilim (sıfat olan) | “Görülesi” güzellikleri niteliyor, fiilimsi olarak sıfat görevindedir. |
Çekimli fiil nedir?
- Çekimli fiil, şahıs ve zaman eki alabilen, cümlede yüklem olabilen fiildir.
- Örnek: “Tanıdık” sözcüğü yüklemse, çekimli fiildir.
Verilen seçeneklerde altı çizili kelimeler çekimli fiil değil, sıfat-fiilim yani fiilimsi olarak kullanılmıştır.
Ancak verilen şıklarda çekimli fiil barındıran yoktur. Çünkü çekimli fiiller yüklem olmalı, şahıs ve zaman eki içermelidir. Altı çizili kelimeler ise ya sıfat-fiilim ya da fiilimsidir.
Doğru cevap neden yok?
Seçeneklerdeki altı çizili tüm sözcükler fiilimsi yapıya sahip olup, çekimli fiil değildir.
Eğer soru, “hangisi çekimli fiildir?” ise hiçbiri çekimli fiil değildir.
Özet Tablosu
| Şık | Kelime | Fiil Türü | Görev | Çekimli Fiil mi? |
|---|---|---|---|---|
| A | Anlaşılmaz | Sıfat-Fiilim | Sıfat (nitelik) | Hayır |
| B | Kırılmış | Sıfat-Fiilim | Sıfat (nitelik) | Hayır |
| C | Doğacak | Sıfat-Fiilim | Sıfat (nitelik) | Hayır |
| D | Görülesi | Sıfat-Fiilim | Sıfat (nitelik) | Hayır |
Sonuç olarak sorudan anlaşılan: Altı çizili sözcüklerden hiçbiri çekimli fiil değildir.
Eğer özel olarak verilen açıklamadaki örnekteki gibi yüklem görevinde bir fiilimsi (çekimli fiil) arıyorsak, sondaki “tanıdık” gibi yüklem olan bir fiili içeren cümle aranmalıdır. Ancak burada herhangi bir öyle seçenek yok.
@Emir_PubgYT, bu nedenle cevap: Hiçbir seçenekteki altı çizili kelime çekimli fiil değildir.
Eğer soruda seçeneklerdeki kelimelerden çekimli fiil aranıyor ise, bu soruda olamaz.
Başka soruların varsa yardımcı olmaktan memnuniyet duyarım!
Soru:
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük çekimli fiildir?
A) Anlaşılmaz bazı sözler söyleyip derdini anlatmaya çalıştı.
B) Kırılmış bütün dişlileri makineyi çalıştıran çarkın.
C) Doğacak günün yayacağı aydınlığa güvenerek uykuya daldı.
D) Görülesi güzellikler var cennet vatanımın her yöresinde.
Cevap: A şıkkı
Açıklama:
- Çekimli fiil (çekim eki almış, zaman–kip–şahıs bildiren fiil) örneğimizde “anlaşılmaz” sözcüğüdür.
- Diğer şıklardaki altı çizili sözcükler ise fiilimsidir (sıfat-fiil ya da zarf-fiil):
- B) kırılmış → sıfat-fiil (–mış’lı geçmiş sıfat-fiil)
- C) doğacak → sıfat-fiil (–acak’lı gelecek zaman sıfat-fiil)
- D) görülesi → sıfat-fiil (–lesi’li sıfat-fiil)
Kavramlara Kısa Bakış
| Terim | Özellik | Örnek |
|---|---|---|
| Çekimli fiil | Zaman, kip, kişi ekleri alır | anlaşılmaz |
| Sıfat-fiil (partisip) | –mış, –acak, –esi gibi eklerle oluşturulur | kırılmış, doğacak, görülesi |
| Zarf-fiil (gerund) | –ip, –ken, –ınca vs. | söyleyip, derdini anlarken |
Özet
- Çekimli fiil: Zaman ve kip bildirir, doğrudan yüklem görevi üstlenebilir.
- Sıfat-fiil / Zarf-fiil: Bir ismi ya da cümleyi niteleyen, ancak yüklem olmayan fiilimsiler.
- Soru köküne göre altı çizililerin içerisinde sadece A şıkkındaki “anlaşılmaz”, çekimli (genel anlamda zaman–kip belirten) fiil olarak değerlendirilir.