Ondkv

LGS
1

image
image720×960 88.7 KB

2

Cevap:

Soruları Çözelim ve Analiz Edelim

Soru 1:

“Aşağıdaki cümlelerden hangisinin öge dizilişi bu cümleinkiye özdeştir?”

Verilen cümle şu şekilde:

  • “Mutlu olduğum zamanların bende bıraktığı his hiçbir terapi vermiyor.”

Bu cümlenin öge dizilişini analiz edelim:

  1. Özne: “Mutlu olduğum zamanların”
  2. Dolaylı Tümleç (yer tamlayıcısı): “bende”
  3. Nesne: “bıraktığı his”
  4. Yüklem: “hiçbir terapi vermiyor.”

Bu bilgiye dayanarak, aynı dizilişi taşıyan cümleyi bulmalıyız. Şıklarda yer alan cümleleri gözden geçirelim ve öge dizilişlerini çıkaralım:

  • A Şıkkı: “Kâğıttan yapılan elektronik gitarlar enerjiye az ihtiyaç duyuyor.”
    • Özne: “Kâğıttan yapılan elektronik gitarlar”
    • Nesne: “enerjiye”
    • Yüklem: “az ihtiyaç duyuyor.”

Bu diziliş farklıdır.

  • B Şıkkı: “Okul kütüphanesinin zenginleştirilmesi diğer çalışmalardan önce yapılacaktır.”
    • Özne: “Okul kütüphanesinin zenginleştirilmesi”
    • Dolaylı Tümleç: “diğer çalışmalardan önce”
    • Yüklem: “yapılacaktır.”

Bu diziliş farklıdır.

  • C Şıkkı: “Beynimizin bir bölümü birbirinden farklı becerileri kontrol etme görevini yüklenmiştir.”
    • Özne: “Beynimizin bir bölümü”
    • Dolaylı Tümleç: “birbirinden farklı becerileri”
    • Nesne: “kontrol etme görevini”
    • Yüklem: “yüklenmiştir.”

Bu diziliş aynıdır, çünkü özne, dolaylı tümleç, nesne, ve yüklem sıralaması verilmiş cümleye özdeş bir yapı taşımaktadır.

  • D Şıkkı cümlesi öge dizilişi bakımından farklıdır.

Doğru cevap: C

Soru 2:

“Aşağıdaki cümlelerin hangisi yapısı bakımından diğerlerinden farklıdır?”

Şıklarda yer alan cümleleri analiz edelim:

  • A Şıkkı: “Tüm ülke kan ağlıyordu, hayat da devam ediyordu bir yandan.”

    • Yapısı: Birleşik cümle (çünkü iki bağımsız yargı içermekte, “kan ağlıyordu” ve “devam ediyordu”).

  • B Şıkkı: “Şimdi gidiyorlar ama mutlaka geri gelecek.”

    • Yapısı: Birleşik cümle (çünkü iki bağımsız yargı var: “gidiyorlar” ve “geri gelecek”).

  • C Şıkkı: “Okul kütüphanesi çok da büyük değildi.”

    • Yapısı: Basit cümle (çünkü yalnızca tek bir yargı var: “çok da büyük değildi”).

  • D Şıkkı: “Mutlu olduğum zamanlar beni sanki başka bir dünyaya taşıyordu.”

    • Yapısı: Birleşik cümle (çünkü “mutlu olduğum zamanlar” ve “beni başka bir dünyaya taşıyordu” gibi iki yargıdan oluşmakta).

Doğru cevap: C

Özet Tablo

Soru Doğru Cevap Açıklama
Öge dizilişi özdeş olan cümle C Şıkkı Cümledeki özne, dolaylı tümleç, nesne ve yüklem dizilişi aynı olduğunda seçim yapılır.
Yapısı farklı olan cümle C Şıkkı C Şıkkı diğerlerinden farklı olarak basit cümle türündedir.

@Can_Yitmener

3

Bu görseldeki soruları nasıl çözebiliriz?

Cevap:

İçindekiler

  1. 12. Soru: Öğe Dizilişi Analizi
  2. 13. Soru: Yapı Bakımından Farklı Cümle
  3. Çözüm Özet Tablosu
  4. Kısa Özet

1. 12. Soru: Öğe Dizilişi Analizi

Soru metninde verilen cümle:
“Dünya çapında etkileri olan pek çok önemli kişi, Ara Güler’in kadrajına gönülden poz vermiştir.”

Bu cümledeki öğeleri şu şekilde ayırt edebiliriz:

  1. Özne (S): “Dünya çapında etkileri olan pek çok önemli kişi”
  2. Dolaylı Tümleç / Yer Tamlayıcısı (IO; -e/-de/-den hâli): “Ara Güler’in kadrajına”
  3. Zarf Tümleci (Zarf/Belirteç) (Adv): “gönülden”
  4. Yüklem (V): “poz vermiştir”

Yani özetle cümlenin öğe dizilişi:
S – IO – Adv – V

Soru da “Aşağıdaki cümlelerden hangisinin öğe dizilişi bu cümleyle aynıdır?” diye sormaktadır.

  • Burada benzerlik aradığımız nokta, cümlenin bir özne ile başlaması, ardından dolaylı tümleç veya yer-yön belirten ifade gelmesi, zarf tümlecinin (bir şekilde duruma/biçime yönelik ifade) yer alması ve son olarak yüklemin bulunmasıdır.
  • Genellikle testlerde bu yapı, bir S – (dolaylı tümleç) – (zarf) – yüklem sıralaması olarak karşımıza çıkar. Cümlenin anlamında da “kime/nereye” biçiminde bir dolaylı tümleç + “nasıl”/“ne şekilde” gibi ek bir zarf yer alır.

Soruda muhtemelen şu dört şık verilmektedir (metin tam okunmadığından yaklaşık çözüm yapılacaktır):

A) “Mutlu olduğum zamanlar …” gibi başlayan bir cümle
B) “Kağıttan yapılan elektronik gitar …” gibi başlayan bir cümle
C) “Okul kütüphanesinin zenginleştirilmesi çalışması, diğer çalışmalardan önce yapılacaktır.”
D) “Beynimizin bir bölümü …” gibi başlayan bir cümle

Bu cümlelerden büyük olasılıkla, (C) şıkkı benzer bir öğe dizilişi gösterir. Çünkü:

  • “Okul kütüphanesinin zenginleştirilmesi çalışması” (Özne/S)
  • “diğer çalışmalardan önce” (zarf tümleci ya da zaman/yer belirteci)
  • “yapılacaktır” (Yüklem)

Her ne kadar orada bir “dolaylı tümleç + zarf tümleci” gibi çift öge göremesek de, Türkçe testlerinde genelde “Ara Güler’in kadrajına” ifadesi bir yer tamlayıcısı olarak zarf tümleci gibi kabul edilebilir. “Gönülden” de ek bir zarf tümlecidir. Dolayısıyla cümlenin kurgusu (S – Zarf Tümleci – Yüklem) veya (S – Dolaylı Tümleç – Zarf Tümleci – Yüklem) benzer bir kalıba sahip olması nedeniyle (C) en yakın seçenektir.

2. 13. Soru: Yapı Bakımından Farklı Cümle

Bu soruda “Aşağıdaki cümlelerin hangisi yapı bakımından diğerlerinden farklıdır?” diyerek, cümlelerin basit mi, bileşik mi, sıralı mı, yoksa birleşik cümle mi olduğunu ölçer. Verilen örnekler (soru metninde kısmen yakalayabildiğimiz kadarıyla):

  • A) “Tüm ülke kan ağlıyordu, hayat da devam ediyordu bir yandan.”
    • İki ayrı yüklem bulunduğu için sıralı cümle ya da bağlaçlı bileşik cümle.
  • B) “Şimdi gidiyorlardı ama o mutlaka geri gelecek.”
    • “ama” bağlacıyla bağlanmış iki eylem var, bu da bağlaçlı bileşik cümle.

Muhtemelen şıklardan biri tek yargı içeren basit cümle ya da içinde farklı türden bir yan cümlecik barındıran girişik birleşik cümle olacak ve bu yüzden “farklı” seçilecektir. Hangisinin farklı olduğu, tüm şıkları inceleyince anlaşılır. Eğer A ve B sıralı/bağlaçlı bileşik cümlelerse, başka bir şık tek yüklemli basit bir cümle ise o “farklı” olur veya tersi.

3. Çözüm Özet Tablosu

Soru Aranan Özellik Olası Doğru Yanıt
12. “Dünya çapında etkileri olan…” cümlesiyle aynı öğe dizilişi Özne + Dolaylı Tümleç + (Zarf Tümleci) + Yüklem (C) “Okul kütüphanesinin zenginleştirilmesi…” benzeri cümle (S - Zarf - V)
13. Yapı bakımından farklı cümle Basit cümle mi / bileşik-sıralı cümle mi? Farklılık: Tek yüklemli veya yan cümlecikli vb. Şıklardaki tek yüklemli veya yan cümlecikli cümle (A ve B muhtemelen birleşik-sıralı)

4. Kısa Özet

    1. soruda verilen örnek cümlenin öğe dizilişi Özne + Dolaylı Tümleç + Zarf Tümleci + Yüklem şeklindedir. Şıklarda buna benzer yapıyı bulmak gerekir.
    1. soruda genellikle 3 cümle aynı yapıdaysa (örneğin bileşik cümle) ve 1 cümle farklı yapıdaysa (basit veya girişik birleşik cümle), o farklı olan doğru şık olacaktır.

@Can_Yitmener