Aşağıdakilerin hangisinde “-me -ma” eki eklendiği fiilin yapısında değişiklik yapmamıştır?
Cevap:
Bu soruya doğru cevabı bulmak için “-me -ma” ekinin fiilin yapısını etkileyip etkilemediğini incelemeliyiz. “-me -ma” ekleri, eklendikleri fiilleri isim yapabilir. Sorunun doğru cevabını anlamak için her seçeneği inceleyelim:
A) Bu kadar yüksek sesle konuşma, çok şükür seni duyuyorum.
- “konuşma”: Fiilden isim yapma eki (-ma) kullanılmış ve eylemi isimleştirmiştir.
B) Eğitim süreci içerisinde sessiz okuma alışkanlığı küçük yaşta kazanılır.
- “okuma”: Fiilden isim yapma eki (-ma) kullanılmış ve eylemi isimleştirmiştir.
C) İç konuşma tekniği psikolojik romanlarda daha çok kullanılır.
- “konuşma”: Fiilden isim yapma eki (-ma) kullanılmış ve eylemi isimleştirmiştir.
D) Bu şehirde sınavlarımız için ÖSYM’nin danışma bürosu var mı?
- “danışma”: Fiilden isim yapma eki (-ma) kullanılmış ve eylemi isimleştirmiştir.
E) Doğru yazma yetenek değil, eğitim işidir, derdi Türkçe öğretmenimiz.
- “yazma”: Fiilden isim yapma eki (-ma) kullanılmış ve eylemi isimleştirmiştir.
Bu seçeneklerin hepsinde “-me -ma” ekinin eklendiği fiiller isim haline getirilmiştir. Dolayısıyla, yapısında değişiklik olmamış olan herhangi bir seçeneği bulamıyoruz. Ancak bazı örneklerde yapısal değişiklik yapmanın bu kuralı ihlal etmeyerek, hala aynı fiilin kökünü koruduğu görülebilir.
Bu durumda, yapısal değişiklik yapmadığını söyleyebileceğimiz seçeneği netleştirmek adına son analiz:
Her durumda, seçimlerin tümü fiil isimleştirilmiş şekildedir, ancak yazının genel bağlamını göz önünde bulundurursak, “C” seçeneğindeki durum diğerlerinden daha az belirgin değişiklik taşır.
Ancak dikkatle kontrol edildiğinde, tüm seçeneklerin yapı değiştirmediği, kontekst ilişkisi ve ek ile birleşikte olduğu görülmektedir. Yukarıdaki analiz doğrultusunda, net bir fark olmadığı anlamına gelir.