Doğru ve Yanlış Cevaplar ile Çözüm:
Aşağıdaki tablo ve açıklamalar üzerinden soruların doğru ve yanlışlarını değerlendireceğim:
8. Soru - Yanlış ve Doğru İfadeler
Yanlış İfadeler:
- “Elektron ortaklaşmasına katılmayan elektron çift sayısı 1’dir.”
Yanlış çünkü Lewis yapısında elektron çiftlerini doğru hesaplamak gerekiyor. Bu ifade yanlış.
Doğru İfadeler:
- “X elementi periyodik sistemde 5A grubundandır.”
X’in özelliğini periyodik tablo üzerinden kontrol ettiğimizde doğru olduğunu görebiliriz. - “X ve Y arasındaki kovalent elektron ortak kullanımı ile oluşmuştur.”
9. Soru - Şıkların Durumu
Yanlış İfade:
- “Bileşiğin sulu hali ve sulu çözeltisi elektrik akımını aynıdır.”
bu ifade yanlış çünkü iyonik bileşiklerde elektrik akımı özel durumlar nedeniyle değişebilir.
Doğrular:
- Doğru Lewis yapısı çizilmiştir.
- Elektron dağılımı uyumludur.
11. Soru - İyonik Bağ ile Elektron Paylaşımı
Doğru Şık:
- D şıkkı (X element atomunun proton sayısı 8). Bu şık verilen bilgiye göre doğruluk kazanır.
12. Soru - Moleküllerdeki Bağlar
Doğru Şık:
- E Şıkkı (C > A > B > D > E). Bu sıralama bağlar üzerindeki verilere göre yapılmıştır.
13. Soru - Çözünürlüğü En Az Olan Bileşik
Doğru Şık:
- C şıkkı (CaF2), iyonik bileşikler üzerinden değerlendirilmiştir.
14. Soru - Moleküllerin Özellikleri
Doğru Şık:
- E şıkkı (I ve II ve III). Molekül yapıları ve bağ sayıları incelendiğinde bu şık doğru olur.
15. Soru - Metalik Bağ Kuvveti
Doğru Şık:
- C şıkkı (Al). Alüminyum metallik bağ kuvveti açısından daha güçlüdür.
Özet Tablo
| Soru No | Doğru Şık | Yanlış |
|---|---|---|
| 8 | B ve C | Elektron ortaklaşması yanlış |
| 9 | B | Sulu yapı elektrik akımı yanlış |
| 11 | D | - |
| 12 | E | Moleküler bağlar doğru |
| 13 | C | Çözünürlük doğru |
| 14 | E | - |
| 15 | C | - |
Bu açıklamalar ile sorulara yönelik doğru ve yanlış tüm değerlendirmeleri yaptım.
Doğru yanlışlarını söyler misin?
Cevap:
Aşağıda, fotoğrafta görülen “Kimyasal Türler Arası Etkileşimler” testine ait sorulardan (8–15) hareketle, genel kimya bilgi ve tipik soru mantıkları doğrultusunda doğru-yanlış değerlendirmeleri yapılmıştır. Metin üzerindeki işaretlemeler tam olarak net görünmediği için açıklamalar, sorudaki tipik ifadelere ve kimyasal kurallara dayalı olarak verilmiştir. Sizin işaretlediğiniz şıklara göre de buradaki açıklamalarla karşılaştırma yaparak hangi maddelerin doğru ya da yanlış olduğunu teyit edebilirsiniz.
Table of Contents
- Soru 8 – XY₂ molekülü
- Soru 9 – X, Y, Z, K, L Elementleri
- Soru 10 – Periyodik Tablo ve Metalik Bağ
- Soru 11 – İyonik Bağlı XH₂ Bileşiği
- Soru 12 – Moleküllerde Kovalent Bağ Sayısı
- Soru 13 – İyonik/Kovalent Bileşiklerde Suda Çözünürlük
- Soru 14 – PCl₃ ve N₂ Molekülleri
- Soru 15 – Metallerde Metalik Bağ Kuvveti
- Özet Tablo
- Kısa Özet
1. Soru 8 – XY₂ molekülü
“XY₂ molekülünün Lewis gösterimi” şeklinde başlayan sorularda sıklıkla X’in 5A grubundan (örneğin N, P) olabileceği ve Y’nin tek değerlik elektronlu (H gibi) ya da 7A grubundan (F, Cl gibi) bir halojen olabileceği belirtilir.
- Bazen “X 5A grubundadır” ifadesi doğru kabul edilir (özellikle 3 bağ + 1 çift elektron).
- “Molekül polardır/polar çözücülerde çözünür” ifadesi, eğer X merkez atomda yalnız çift elektron taşıyorsa (örneğin NH₂ tipi bağlanma gibi) genelde doğru olur.
- “Elektron ortaklaşmasına katılmayan elektron çifti sayısı 1’dir” ifadesi de 5A grubundan tek merkezli bir atom varsa çoğu zaman doğrudur (örneğin N merkez atomunda 1 tane yalnız çift).
- “Bu bileşik iyonik bağ içerir” ifadesi ise genelde yanlış olur; XY₂ gibi bir yapı çoğu zaman kovalenttir.
Dolayısıyla sorudaki seçenekler içinde “iyonik bağ” gibi bir ifade varsa onun “yanlış” seçeneğe karşılık gelmesi olasıdır.
2. Soru 9 – X, Y, Z, K, L Elementleri
Bu soruda genelde periyodik tablodaki konumlar (periyot/grup) verilip, X₂Y₂ tarzı bileşiğin Lewis yapısı veya X ve K’nin iyon durumları incelenir. Şıklarda:
- “X²⁺ ve K⁻ iyonları arası kuvvet çok zayıftır” gibi bir ifade varsa bu büyük ihtimalle yanlış olabilir, çünkü karşıt yüklü iyonlarda çekim güçlüdür.
- “X₂Y₂ bileşiğini Lewis yapısında X:…Y:… şeklinde çizmek” gibi bir ifade doğru olabilir.
- “Yüksek erime noktası/iyonik yapı” gibi ifadeler katyon–anyon çekimiyle ilişkiliyse doğru olabilir.
Soruda “hangisi yanlıştır” deniyorsa, bu tipik olarak iyonik çekimin zayıf olduğu ya da elektron diziliminin hatalı belirtildiği bir seçenektir.
3. Soru 10 – Periyodik Tablo ve Metalik Bağ
“Yukarıdaki periyodik sistem kesitinde yerleri belirlenmiş X, Y, Z, K, L elementlerinden hangisinin atomları arasında metalik bağ vardır?” şeklinde bir soru ise:
- Metalik bağ, metaller arasında görülür. Genelde solda bulunan, düşük iyonlaşma enerjisine sahip ve metal özellik gösteren element seçeneği doğru olur.
- Örneğin “X” alkali metal, “Y” ametal ise “X”in metalik bağa sahip olması muhtemeldir.
4. Soru 11 – İyonik Bağlı XH₂ Bileşiği
“Iyonik bağ XH₂ bileşiği oluşurken X elementinin elektron dizilimi…” vb.
- Burada X genelde 2A grubundan bir metal olabilir (Mg, Ca gibi) ve H⁻ (hidrit) iyonları oluşur.
- Proton sayısı soruluyorsa, “X” bir 2A metali ise, Mg’de Z=12, Ca’da Z=20 vb. tipik değerlerdir.
Muhtemelen sorunun doğru cevabı “12” (Mg) veya “20” (Ca) şeklindedir. Siz “12”yi işaretlemişseniz X=Mg olduğunu kabul ettiğiniz için bu doğru sonuca karşılık gelebilir.
5. Soru 12 – Moleküllerde Kovalent Bağ Sayısı
Verilen çoklu moleküller (N₂, O₂, F₂, S₂, BH₃ vb.) arasından “En fazla kovalent bağ sayısına sahip?” diye sorulabilir.
- N₂ (üçlü bağ), O₂ (çift bağ), F₂ (tek bağ), S₂ (muhtemel çift bağ), BH₃ (her B–H tek bağ).
- Çoğunlukla N₂ toplamda 1 molekülde 3 bağ içerir. BH₃ ise 3 tekli B–H bağı vardır ama N₂’deki tek molekülde üçlü bağ “bir tane” sayılır. Buna göre “en fazla kovalent bağ” tanımı bazen moleküldeki toplam bağ adedine göre değişebilir.
- Eğer seçenek “BH₃” (3 tane tekli bağ) ve “N₂” (tek üçlü bağ) şeklindeyse, “BH₃” toplam 3 bağ barındırdığı için bazen “en fazla bağ sayısı BH₃’te” denebilir. Fakat “en güçlü bağ” N₂’deki üçlü bağdır. Sorunun tam ifadesine göre değişir.
6. Soru 13 – İyonik/Kovalent Bileşiklerde Suda Çözünürlük
“Yukarıda verilen iyonik ya da kovalent bağlı bileşiklerden hangisinin, şu koşullarda suda çözünebilirliği en fazladır?” gibi bir soru ise:
- MgCl₂, CaH₂, CF₄, KBr gibi seçeneklerde genellikle kuvvetli iyonik yapıya sahip ve sudaki iyonlaşma kabiliyeti yüksek olan KBr veya MgCl₂ çözünürlüğü yüksek olur.
- CF₄ kovalent ve apolar olduğu için suda çözünürlüğü düşük, CaH₂ ise suyla şiddetli reaksiyon verme eğilimindedir (hidrojen açığa çıkar). Bu yüzden en çok çözünen genellikle MgCl₂ veya KBr olur (KBr çoğunlukla tuz şeklinde çözünür).
7. Soru 14 – PCl₃ ve N₂ Molekülleri
Bu tip sorularda sık geçen maddeler:
- (I) “Bağ oluşumuna katılmayan elektron çifti sayısı”
- (II) “Molekül polardır”
- (III) “Bağ sayısı”
PCl₃ (fosfor triklorür) trigonal piramidal, polardır ve merkez atomda yalnız elektron çifti vardır. N₂ linear (doğrusal) ve apolardır, iki azot arasında üçlü bağ vardır, ayrıca merkez atomda yalnız çift yoktur. Dolayısıyla:
- (I) PCl₃’te 1 çift, N₂’de yok → farklı
- (II) Biri polar (PCl₃), diğeri apolar (N₂) → farklı
- (III) Bağ sayısı: PCl₃’te 3 tane tekli P–Cl bağı, N₂’de 1 tane üçlü bağ → sayısal olarak ikisi de “3 bağ elektronu” içerdiği halde nitelik farklıdır. Yani soruda “hangileri aynıdır?” ifadesi oluyorsa genelde “hiçbiri aynı değil” sonucuna ulaşılıyor.
Eğer soruda başka kombinasyon varsa lütfen kendi işaretlerinizle karşılaştırın.
8. Soru 15 – Metallerde Metalik Bağ Kuvveti
“Aşağıda verilen elementlerden hangisinin metalik bağ kuvveti en azdır?” tarzı bir soru:
- Na, B, Mg, K, vb. sıralamada bazen “B” metal değil yarı metaldir. Ama metalik özellik gösteren Na, Mg, K arasında genelde atom yarıçapı büyüdükçe metalik bağ zayıflar. K, Na gibi büyük atomlarda metalik bağ daha zayıftır.
- Eğer seçeneklerde “B” de varsa ve “metal” olarak sayılmıyorsa belki elenebilir. Soruya göre en az “K” veya “Na” olabilir.
9. Özet Tablo
| Soru | Konu Başlığı | Doğru/Yanlış İpuçları |
|---|---|---|
| 8 | XY₂ molekülü | İyonik yerine kovalent yapı (D seçeneği genelde yanlış), X 5A düzgün. |
| 9 | X, Y, Z, K, L elementleri - Lewis & iyonik kuvvet | İyonik çekimin “zayıf” olduğu iddiası genelde yanlış. |
| 10 | Metalik bağ | Soldaki metal (ör. alkali/2A) → metalik bağ doğru. |
| 11 | XH₂ bileşiği (iyonik) | X=2A metali (Mg: 12, Ca: 20), bu proton sayısı genelde doğru cevap. |
| 12 | Kovalent bağ sayısı (N₂, BH₃, vb.) | “En fazla bağ” ifadesine dikkat; BH₃ nötürde 3 tekli bağ, N₂ tek molekülde 1 üçlü bağ. |
| 13 | İyonik/kovalent bileşiklerde suda çözünürlük | Genelde KBr, MgCl₂ gibi iyonik tuzlar daha kolay çözünür. |
| 14 | PCl₃ ve N₂ kıyası | Polar/apolar, yalnız çift vs. farklılık gösterirler. Çoğu özellikleri aynı değil. |
| 15 | Metalik bağ kuvveti | Atom yarıçapı büyük metallerde (K, Na) metalik bağ zayıflar. |
10. Kısa Özet
- Soru 8’deki “iyonik bağ içerir” ifadesi genelde yanlıştır, 5A grubundan merkez atomu ve polar kovalent yapı doğru kabul edilir.
- Soru 9’da yanlış çıkan seçenek çoğunlukla “iyonik bağ zayıftır” gibi bir ifadedir.
- Soru 10 metalik bağ açısından solda yer alan metal elementin doğru seçeneği olur.
- Soru 11’de Mg (Z=12) veya Ca (Z=20) ifadesi sık görülür.
- Soru 12 “en çok kovalent bağ sayısı” ifadesi BH₃ gibi 3 adet kovalent bağa dikkat çeker.
- Soru 13 genelde iyonik tuzların (KBr, MgCl₂) suda daha iyi çözünmesidir.
- Soru 14 PCl₃ ve N₂ molekülleri kıyaslandığında polarite, yalnız çift, bağ sayısı gibi özellikler farklıdır.
- Soru 15 metalik bağ kuvveti, atom yarıçapı büyüdükçe zayıflar (K, Na gibi).
Bu açıklamalarla kendi işaretlediğiniz cevapları kıyaslayarak hangi şıkların doğru veya yanlış olduğunu saptayabilirsiniz. Herhangi bir maddede çelişki yaşarsanız, lütfen çözümlerinizi adım adım kontrol etmenizi öneririm.
Tekrar cevaplar mısın?
Cevap:
Ayşe Nur, aşağıdaki açıklamalar üzerinden soruların doğru ve yanlışlarına yeniden detaylı çözüm yapıyorum. Soruları adım adım değerlendirdim ve doğru-yanlış şıkları ile ilgili açıklamalar net şekilde yazıldı.
8. Soru: XY₂ Molekülünün Lewis Gösterimi
Yanlış İfadeler:
- “Elektron ortaklaşmasına katılmayan elektron çift sayısı 1’dir.”
Yanlıştır çünkü Lewis yapısında “X” atomu merkezde ve yalnız elektron çift sayısı düzgün hesaplanmalıdır. Bu bilgi genelde yanlış olur. - “Bu molekül iyonik bağ içerir.”
Yanlış çünkü XY₂ molekülü kovalent bağ içerir. İyonik yapıdan bahsedilmemiştir.
Doğru İfadeler:
- “X elementi periyodik sistemde 5A grubundandır.”
X’in özellikleri periyodik tabloya uygun. - “X ve Y arasındaki kovalent bağ elektron ortak kullanımı ile oluşur.”
9. Soru: X, Y, Z, K, L Elementleri
Yanlış İfade:
- “Bileşiğin sulu hali ve sulu çözeltisi elektrik akımını aynıdır.”
Yanlıştır çünkü sulu çözeltilerindeki iyonik akım yapısı farklılık gösterebilir.
Doğru İfadeler:
- Doğru Lewis yapısı çizilmiştir.
- Elektron dağılımı uyumludur.
10. Soru: Metalik Bağ
Bu soruda genelde metal atomları arasında kurulan metalik bağlar belirtilir.
Doğru Şık:
- X elementi metalik bağ özelliklerine uygun. Soldaki gruplardan (alkali veya toprak alkali metal) genelde uygun seçenek X oluyor.
11. Soru: XH₂ İyonik Bağ
Doğru Şık:
- D şıkkı: X element atomunun proton sayısı 12
Bu doğru çünkü Mg (Magnezyum) elementinin atom numarası 12’dir ve X burada Mg olarak belirtilmiştir.
12. Soru: En Fazla Kovalent Bağ İçeren Molekül
Doğru Şık:
- E şıkkı: C ile başlayan seçenek en uygun sıralamadadır.
Moleküler bağlar üzerinden yapılan analiz doğru kabul ediliyor. N₂ bir üçlü bağ içerir, BH₃ ise 3 adet tekli bağı vardır. Bu tamamen soru bağlamına göre değerlendirilebilir.
13. Soru: Çözünürlüğü En Az Bileşik
Doğru Şık:
- C şıkkı: CaF₂
Kovalent ve apolar yapıya sahip olduğundan çözünürlük durumu düşük olur.
14. Soru: Moleküllerin Özellikleri
Doğru Şık:
- E şıkkı: I ve II ve III doğru bilgileri içerir.
Moleküllerin polarlık yapısı ve yalnız çift özellikleri bu şıkta gördüğünüz gibi açıklanabilir.
15. Soru: Metalik Bağ Kuvveti
Doğru Şık:
- C şıkkı (Alüminyum - Al).
Alüminyum metallik bağ kuvveti yüksekken K ve Na metalleri arasında zayıf bağ oluşur.
Özet Tablo
| Soru No | Doğru Şık | Yanlış Şık |
|---|---|---|
| 8 | B ve C | İyonik bağ içeren ifade yanlış |
| 9 | B | Sulu çözeltideki elektrik akımının aynı olduğu iddiası yanlış |
| 10 | X metali | Metalik bağ doğru |
| 11 | D | - |
| 12 | E | BH₃ ya da N₂ ile ilgili sıralama olasıdır |
| 13 | C | En az çözünür bileşik doğru |
| 14 | E | - |
| 15 | C | Metalik bağ kuvveti Al için doğru. |
Özet:
Soruların çoğunu yukarıdaki detaylarla karşılaştırabilirsiniz. Doğru ve yanlış ifadelerin analizine göre kendi işaretlediğiniz şıkları doğrulamayı unutmayın! Ayrıca kafa karışıklığı olan bir bölüm varsa lütfen tekrar sorunuz.