Bu soru bir parça yorumlama ve anlama sorusudur. Lütfen bir çözüm talep ediyorsanız metnin daha net bir görüntüsünü ve sorunun tümünü yükleyebilir misiniz? Bu şekilde doğru bir çözüm sağlayabilirim.
Eğer yardımcı olabilmem için tek bir soru ise veya parça analizi gerekiyorsa, tam olarak hangi seçeneği anlamak istediğinizi belirtmeniz de faydalı olacaktır.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Cevap:
Elimizdeki fotoğrafta paragraf tümüyle net görünmediği için metnin tamamına dayalı kesin bir yargıda bulunmak zor olsa da sorudaki anlatım tekniğiyle ilgili ipuçlarını şu şekilde değerlendirilebilir:
-
Anlatımın Amacı ve Biçimi:
- Metinde, bir eser ya da yazar hakkında bilgilendirici, nesnel bir çözümleme yapılmış gibi görünüyor. Bu tür metinlerde yazar, çoğunlukla “bilgi verme” ve “okuru aydınlatma” amacı güder; kişisel duygu ve yorumlara çok yer verilmez.
- Bu yüzden “Okuru bilgilendirmeyi amaçlamıştır” şeklindeki bir ifade (varsa şıklar arasında) doğru olma ihtimali yüksektir.
-
Örnek ve Açıklama Kullanımı:
- Paragrafta esere veya yazara dair örnek veri ya da açıklama bulunup bulunmadığını inceleriz. Genellikle bilgilendirici metinler örneklendirme veya açıklama yöntemine başvurur. Metin bu şekilde ilerlemişse “Örneklerle açıklanmıştır” önermesi de doğru olabilir.
-
Nesnellik/Öznellik Durumu:
- Soru “hangisi söylenemez” dediğine göre, yanlış veya metne uymayan bir anlatım özelliği seçilmelidir. Eğer metin nesnel ve bilgilendirici ise “Yazarın duygularını ağır basarak aktardığı, kişisel düşünceleriyle yönlendirme yaptığı” vb. bir ifade yanlış olacaktır.
- Metinde duyguya veya öznel yoruma yer verilmediği gözlemleniyorsa, “Anlatımda öznel yargılara sıkça başvurulmuştur” türü bir şık yanlış olur (yani “söylenemez”).
-
Sanatsal / Söylevsel (Hitap Edici) Dil Kullanımı:
- Eğer metin daha çok bilgi vermek, objektif biçimde bir konuyu açıklamak amacındaysa, sanatsal veya coşkulu söylev dili beklenmez. Dolayısıyla “Duygusal ve şairane bir üslup kullanılmıştır” tarzı bir ifade de parça bilgilendirici anlatıma sahipse yanlış olabilir.
-
İkna/Gönderge İşlevi:
- Bilgilendirici, nesnel metinlerde temel hedef “bilgi aktarmak” olduğu için “Okuru belirli bir düşünceye ikna etmeye çalışmıştır” ifadesi genellikle uygun düşmez. Eğitsel veya açıklayıcı metinler, ikna yerine daha yalın ve tanıtıcı özellik taşır.
Genelde bu tür sorularda “söylenemez” olan şık, parçanın verili anlatım biçimini ters yüz eden bir iddia olur. Fotoğraftaki paragraf (Bernadetta Yasasa, Bayron Alberto Brensoldi vb. ifadelerle) büyük ihtimalle bir eseri veya yazarı tanıtıyor ve bunu nesnel, bilgilendirici bir üslupla yapıyor. Dolayısıyla aşağıdaki gibi bir şık doğru cevap olabilir:
• “Yazarın kişisel duygu ve öznel yargılarını yoğun biçimde kullanmıştır.”
veya
• “Sanatsal (coşkulu) bir üslupla yazılarak duyguyu ön planda tutmuştur.”
Bu iki tür ifade metnin bilgilendirici yönüne ters düşeceğinden, “hangisi söylenemez?” sorusunun yanıtı olarak öne çıkabilir.
Umarım yardımcı olur. Metnin tamamı veya şıklar görünürse daha net bir sonuca ulaşılabilir.
39. Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Sorudaki Parça (Özet)
Parçada, Brandolini Yasası’nın (diğer adıyla “saçmalık asimetrisi” ilkesi) temel içeriği açıklanmaktadır. Bir kişinin ortaya attığı hatalı/desteksiz bir görüşün veya teorinin sosyal medyada çok hızlı doğruluk kazanır gibi yayıldığı, ancak bunun yanlışlığını kanıtlamanın daha zor olduğu vurgulanır. Metin, bu noktayı vurgulamak için “Eğitim hakkındaki görüşünü Einstein’ı tanık göstererek savunanlar” örneğini de ele alır; ancak burada Einstein örneğinin bizzat yazıdaki savı desteklemekten ziyade yanlış kullanıldığını göstererek okuyucuyu bilgilendirir. Son cümlede ise durumu “Bir deli kuyuya taş atmış, kırk akıllı çıkaramamış.” atasözüyle özetler.
Seçeneklerin Analizi
-
(A) “Okuru bilgilendirmeyi amaçladığından nesnel bir anlatım ağır basmaktadır.”
- Parçada “Brandolini Yasası” tanıtılmakta, tanımlar ve örnekler verilerek konu açıklanmaktadır. Yazar “bu yasa şunu söyler”, “bir örnek de şudur” gibi ifadelerle bilgilendirici, görece nesnel bir anlatım ortaya koymuştur.
-
(B) “Karşılaştırmalar yoluyla anlatımda inandırıcılık sağlanmaya çalışılmıştır.”
- “Bir saçmalığı üretmek için gereken enerji, onu çürütmek için gerekenden çok daha azdır.” ilkesi, doğrudan bir karşılaştırma (üretmenin daha kolay, çürütmenin daha zor olduğu) şeklindedir. Dolayısıyla metin, bu karşıtlıktan yararlanarak fikrini inandırıcı kılmaya çalışmıştır.
-
(C) “Tanık gösterilerek okurun anlatılanlara ikna olması amaçlanmıştır.”
- Metinde Einstein ismine atıf yapılıyor gibi görünse de yazar, Einstein’ı kendi görüşüne tanık gösterip savını kanıtlama yoluna gitmiyor; bilakis, yanlış bir iddiayı “Einstein’ı dayanak gösterme” yöntemiyle sunmanın, Brandolini Yasası bağlamında tipik bir “yanlış ikna çabası” olduğunu anlatıyor. Yani metnin kendisi, Einstein’ı tanık göstermek suretiyle okuru ikna etmeye çalışmıyor; tam tersine, bu yöntemin kullanımını eleştiriyor. Bu yüzden “yazarın kendisi otorite tanıklığını kullanarak ikna etme yoluna gitmiştir” ifadesi geçerli değildir.
-
(D) “Örnekler verilerek konu hakkında okurun aydınlatılması hedeflenmiştir.”
- Metinde sosyal medyada yayılan yanlış teori örneği, eğitim hakkındaki görüşü Einstein’a dayandırmaya çalışma örneği gibi somut olağan durumlar verilerek okura net bir fikir kazandırılmak istenmiştir. Yani örneklerle konunun açıklanması görülür.
-
(E) “Atasözünden faydalanılarak konu daha anlaşılır kılınmıştır.”
- Son cümlede “Bir deli kuyuya taş atar, kırk akıllı çıkaramaz.” atasözü vurgulanarak tam da bu hızlıca yayılan yanlış bilginin zorluğunu anlatmak için atasözü kullanılmıştır. Dolayısıyla bu da doğrudur.
Doğru Yanıt
Yukarıdaki incelemeye bakıldığında parçanın kendisi (C) şıkkında ileri sürülen “Tanık gösterilerek okurun anlatılanlara ikna olması amaçlanmıştır” biçimindeki anlatım özelliğini taşımamaktadır. Einstein örneği, metinde bizzat yazarın kendi savını kanıtlamak için tanık gösterdiği bir “otorite” değil; yanlış bir ikna yönteminin örneği olarak sunulmaktadır. Dolayısıyla (C) doğru cevap olup, parça hakkında “söylenemez” olan ifadedir.
| Seçenek | Değerlendirme | Sonuç |
|---|---|---|
| A | Okuru bilgilendirme ve nesnel anlatım özelliği metinde vardır. | Söylenebilir |
| B | “Saçmalık üretmek vs. çürütmek” karşılaştırması yapılmıştır. | Söylenebilir |
| C | Yazarın kendisi tanık göstererek ikna etmiyor; bu bir “yanlış kullanım” örneği. | Söylenemez |
| D | Konu, örneklerle somutlaştırılarak açıklanmaktadır. | Söylenebilir |
| E | Metnin sonunda atasözü örneğine yer verilmiştir. | Söylenebilir |
Cevap: C