içinde fiilimsi bulunan cümleler
İçinde Fiilimsi Bulunan Cümleler Nelerdir?
Cevap:
1. Fiilimsi Nedir?
Fiilimsi, hem fiil hem de isim, sıfat veya zarf gibi görev yapabilen kelime ya da kelime gruplarına denir. Fiilimsiler, cümle içinde çeşitli görevleri üstlenerek anlamda zenginlik sağlarlar. Türkçede en çok gerundiumlar (mastar), sıfat-fiiller (partisipl), zarf-fiiller (gerund) olarak üç ana türü vardır:
- Mastar (İsim Fiil): “-mek, -mak” ekiyle yapılır. Örneğin: gitmek, gelmek
- Sıfat-Fiil (Ortaç): “-en, -an, -miş, -r” gibi eklerle yapılır. Örneğin: giden, gelen, yapılmış
- Zarf-Fiil (Bağ-Fiil): “-erek, -ince, -madan” gibi eklerle yapılır. Örneğin: koşarak, gidince, yapmadan
2. Fiilimsili Cümle Örnekleri
Aşağıda fiilimsi bulunan cümlelere örnekler verilmiştir:
| Cümle | Fiilimsi | Türü | Cümledeki Görev |
|---|---|---|---|
| Okula gitmek istiyorum. | gitmek | Mastar (isim-fiil) | Nesne |
| Duyduğu sesi duyan adam koştu. | duyan | Sıfat-fiil | Sıfat (adamı niteleyen) |
| Hızla koşarak okula vardım. | koşarak | Zarf-fiil | Zarf (durum belirten) |
| Yemeği yemeden dışarı çıktı. | yemeden | Zarf-fiil | Zarf (neden belirten) |
| Yazdığı kitabı herkes okuyor. | yazdığı | Sıfat-fiil | Sıfat (kitabı niteleyen) |
| Kitap okumak zor bir iştir. | okumak | Mastar (isim-fiil) | Özne |
3. Fiilimsilerin Cümledeki Rolü
| Fiilimsi Türü | Cümledeki Görevleri |
|---|---|
| Mastar | Özne, Nesne, Dolaylı Tümleç, Yer Tamlayıcısı |
| Sıfat-Fiil | Sıfat (Niteleme) |
| Zarf-Fiil | Zarf (Zaman, Sebep, Şart, Durum, Amaç belirtir) |
4. Fiilimsili Cümleler Nasıl Anlaşılır?
Fiilimsiler cümlede fiil kökünden türemiş ancak çekim eki almış ve isim, sıfat veya zarf görevinde kullanılır. Örneğin:
- Koşmak → Mastar, isim görevinde (Özne veya Nesne)
- Koşan → Sıfat görevinde (isimleri niteleyebilir)
- Koşarak → Zarf görevinde (fiile nasıl yapıldığını belirtir)
Özet Tablosu
| Örnek Cümle | Fiilimsi | Türü | Görevi |
|---|---|---|---|
| Kitabı okuyan çocuk mutlu. | okuyan | Sıfat fiil | Sıfat (çocuğu niteleme) |
| Ders çalışmayı seviyor. | çalışmayı | Mastar | Nesne |
| Hızla koşarak okula geldim. | koşarak | Zarf fiil | Zarf (durum belirten) |
| Yemeğini bitirmeden çıktı. | bitirmeden | Zarf fiil | Zarf (zaman/neden) |
| Yazdığı mektup geldi. | yazdığı | Sıfat fiil | Sıfat (mektubu niteleme) |
Sonuç
Fiilimsi, fiil köküne eklenen çeşitli yapısal eklerle oluşturulan ve cümle içinde isim, sıfat veya zarf görevinde kullanılan kelime ya da kelime grubudur. İçinde fiilimsi bulunan cümlelerde, bu kelimeler sayesinde anlatım zenginleşir, cümlenin anlamı genişler.
Eğer isterseniz, sizin için daha fazla örnek cümle oluşturabilir veya fiilimsilerin türleri ve kullanımlarıyla ilgili derinlemesine açıklamalar yapabilirim.
İçinde fiilimsi bulunan cümleler
Answer:
İçindekiler
- Fiilimsi nedir?
- Fiilimsi türleri ve ortak ekleri
- Örnek cümleler — İsim-fiil, Sıfat-fiil, Zarf-fiil
- Özet tablo
- Kısa özet
1. Fiilimsi nedir?
Fiilimsi, fiilden türeyen ve cümlede isim, sıfat veya zarf gibi davranan kelime gruplarıdır. Türkçede üç tür fiilimsi vardır: isim-fiil (masdar), sıfat-fiil (ortaç/ilgi sıfatı) ve zarf-fiil (bağ-fiil / zarf).
2. Fiilimsi türleri ve ortak ekleri
- İsim-fiil (masdar) — genellikle -mak / -mek, -ma / -me, -ış / -iş / -uş / -üş gibi eklerle kurulur. (Örnek kök: yazmak, geliş, yürüyüş)
- Sıfat-fiil (ortaç) — -an / -en, -miş / -mış / -muş / -müş, -acak / -ecek, -dik / -dık / -diği / -duğu vb. eklerle kurulur. (Örnek: giden, gelmiş, gelecek, okuduğum)
- Zarf-fiil (bağ-fiil, gerund/participle used adverbially) — -ken, -ınca / -ince, -ip, -erek / -arak, -madan / -meden, -alı / -eli vb. (Örnek: gelince, gülerek, yemeden)
3. Örnek cümleler — Türlere göre
Aşağıda her tür için çeşitli örnek cümleler verilmiştir. Fiilimsi olan kısımları kalın ile gösterdim ve hangi türe ait olduklarını belirttim.
-
İsim-fiil örnekleri:
- Yüzmeyi seviyorum. — İsim-fiil (ek: -mek)
- Kitap okumak onun hobisi. — İsim-fiil (ek: -mak)
- Geliş saati belirsiz. — İsim-fiil (ek: -iş)
-
Sıfat-fiil örnekleri:
4. Giden öğrenci sınıftan çıktı. — Sıfat-fiil (ek: -en)
5. Okuduğum kitap çok ilginçti. — Sıfat-fiil (ek: -duğum / -diğim türü)
6. Gelecek hafta tatile çıkacağız. — Sıfat-fiil (ek: -acak / -ecek)
7. Hazırlanmış yemek masada duruyor. — Sıfat-fiil (ek: -mış) -
Zarf-fiil örnekleri:
8. Odaya gülerek girdi. — Zarf-fiil (ek: -erek / -arak)
9. Sınavdan çıkınca beni ara. — Zarf-fiil (ek: -ınca / -ince)
10. Ödevini yapmadan gelme. — Zarf-fiil (ek: -madan / -meden)
11. Öğrenciler ders çalışırken müzik dinler. — Zarf-fiil (ek: -ken)
12. Marketten alıp gelirim. — Zarf-fiil (ek: -ip)
Ek örnekler (karışık):
- Yemekten sonra yürüyüşe çıktık. — burada yemekten kelimesi isim-fiil kökenli bir kullanım (yeme- + -den).
- Okuyan ve öğreten insanın saygısı farklıdır. — iki adet sıfat-fiil.
- Düşünmeden karar verme. — zarf-fiil.
4. Özet tablo
| # | Cümle | Fiilimsi | Tür | Örnek ek |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Yüzmeyi seviyorum. | yüzmeyi | İsim-fiil | -mek |
| 2 | Okuduğum kitap kayboldu. | okuduğum | Sıfat-fiil | -duğum |
| 3 | Giden yol kapalı. | giden | Sıfat-fiil | -en |
| 4 | Odaya gülerek girdi. | gülerek | Zarf-fiil | -erek |
| 5 | Beni aradığında söyle. | aradığında | Zarf-fiil (zaman anlamı) | -dığında / -diğinde |
| 6 | Alıp gelirim. | alıp | Zarf-fiil | -ip |
| 7 | Gidiş saati belli değil. | gidiş | İsim-fiil | -iş |
| 8 | Gelecek etkinlik iptal edildi. | gelecek | Sıfat-fiil | -ecek |
Not: Bazı ek biçimleri (ör. -duğum, -dığında) türe göre farklı işlevler kazanır; burada temel kullanım amaçlandığı için örnekler sadeleştirilmiştir.
5. Kısa özet
- Fiilimsiler üç çeşittir: isim-fiil (isim görevinde), sıfat-fiil (sıfat görevinde) ve zarf-fiil (zarf/zaman/şart anlamı katar).
- Her türün kendine özgü ekleri vardır; cümledeki görevine göre fiilimsiyi tanıyabilirsiniz.
- Örnek cümlelerde fiilimsileri bulup türünü tespit etmek pratikle kolaylaşır.
İstersen daha fazla örnek veya alıştırma verebilirim; hangi tür üzerine (isim-fiil, sıfat-fiil, zarf-fiil) daha çok çalışmak istersin?