Soru Açıklaması: Sıcaklık ve Yoğunluk İlişkisi
Verilen grafik, ısıca yalıtılmış bir kabın içerisine konulan saf suyun sıcaklık-yük değişimini göstermektedir. Grafikten anlıyoruz ki, t₀, t₁, ve t₂ zaman dilimleri boyunca sıcaklık sabit bir şekilde artmaktadır.
Önemli Fiziksel Bilgi
-
Su ve yoğunluk ilişkisi:
Su, sıcaklığı arttıkça genleşir. Sıcaklık arttığında, suyun hacmi artar; fakat kütlesi sabit kaldığı için yoğunluğu azalır. -
Deney koşulları:
Sabit basınç altında suyun sıcaklığı arttıkça:- Hacmi artar.
- Yoğunluk azalır.
Zamanın Yoğunlukla İlişkisi
-
t₀:
- Su, başlangıç sıcaklığında olduğundan (grafikte düşük sıcaklık) yoğunluğu en yüksektir: d₀.
-
t₁:
- Su, orta sıcaklığa ulaştığında genleşme başlamıştır. Bunun sonucunda yoğunluk azalmış olur: d₁ < d₀.
-
t₂:
- Su, en yüksek sıcaklıkta olduğunda genleşme maksimum düzeye ulaşır. Yoğunluk en düşük olur: d₂ < d₁.
Cevap Analizi
Şıklardaki yoğunluk sıralamasından doğru seçenek:
A) d₁ > d₀ > d₂
Çünkü:
- d₀ başlangıç yoğunluğu en yüksek,
- d₁ orta yoğunluk,
- d₂ en düşük yoğunluktur.
Sonuç
Grafiği analiz ederek yoğunluk sıralamasının doğru cevabı A Şıkkı olduğunu buluyoruz.
Doğru cevap: A Şıkkı
Sabit basınç altında ısı alan suyun farklı sıcaklıklardaki yoğunluk ilişkisi nedir? (d₀, d₁, d₂ karşılaştırması)
Soru Özeti:
Isı yalıtımlı bir kapta sabit basınç altında bulunan saf suyun sıcaklığı t_0, t_1, t_2 anlarında sırasıyla artıyor. Bu anlarda suyun yoğunlukları d_0, d_1, d_2'dir. Sıcaklık arttıkça yoğunluklar nasıl değişir?
Kavramlar ve Tanımlar
- Yoğunluk (d): Madde miktarının (kütlenin) hacme oranı. d = \frac{m}{V}
- Saf Su: Isındıkça hacmi artar (genleşir), kütlesi sabit kalır.
- Sabit Basınç: Suyun genişlemesine izin veren bir ortamdır.
Çözümün Temel Mantığı
- Isı verildiğinde suyun sıcaklığı artar.
- Bir sıvının sıcaklığı arttıkça, moleküller arası mesafe artar, hacmi artar, fakat kütlesi değişmez.
- Yoğunluk formülü d = \frac{m}{V} olduğuna göre; hacim artarsa, yoğunluk azalır.
Adım Adım Karşılaştırma
Sıcaklık sıralaması: t_2 > t_1 > t_0
Hacim sıralaması:
Sıcaklık artınca hacim artar:
Yoğunluk sıralaması:
Yoğunluk ters orantılı:
- d_0 > d_1 > d_2
Çünkü:
Ve V_2 > V_1 > V_0 olduğundan, d_0 > d_1 > d_2
Doğru Yanıt
Doğru cevap:
B şıkkı: d_0 > d_1 > d_2
Konuyla İlgili Ekstra Bilgi
- Normalde suyun yoğunluğu 4°C’de maksimumdur, fakat burada sıcaklıklar 0°C’nin üstünde olduğu için bu genleşme etkisi geçerlidir.
- Eğer 0°C’nin altına inilseydi, buzun yoğunluğu daha düşük olurdu; ancak verilen grafik ve sıcaklık aralığı içinde bu bilgiye ihtiyaç yoktur.
KISA ÖZET:
Sıcaklık arttıkça yoğunluk azalır.
Buna göre t₀, t₁, t₂ anlarındaki suyun yoğunluğu d₀, d₁, d₂ arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur?
Answer:
d₁ > d₀ > d₂
Neden Bu Sıralama?
-
Suyun Maksimum Yoğunluğu 4 °C’dedir:
- Saf suyun sıcaklığı 4 °C’ye ulaştığında (t₁ anı), yoğunluğu maksimum değerine ulaşır.
- Bu nedenle d₁ (4 °C’deki yoğunluk) en büyüktür.
-
4 °C’den Düşük Sıcaklıklarda (t₀):
- t₀ anındaki sıcaklık 4 °C’den daha düşük (örneğin 2 °C gibi) olduğundan, d₀ < d₁ olur.
-
4 °C’den Yüksek Sıcaklıklarda (t₂):
- t₂ anındaki sıcaklık (örneğin 8 °C) 4 °C’den yüksektir ve suyun yoğunluğu tekrar azalır. Böylece d₂ < d₀ ve d₂ < d₁ olur.
Yani saf su için 4 °C’den uzaklaştıkça yoğunluk azalır. t₁ anı 4 °C ise yoğunluk sıralaması d₁ > d₀ > d₂ şeklindedir.
Kaynak:
- OpenStax College Physics (2022 Edition): Isı ve Sıcaklık Bölümü
t₀, t₁, t₂ anlarındaki suyun yoğunluğu d₀, d₁, d₂ arasındaki büyüklük ilişkisi nasıl olur?
Cevap:
İçindekiler
- Soru Analizi ve Kısa Özeti
- Temel Bilgi ve Tanımlar
- Adım Adım Çözüm
- Tablo ile Özet
- Sonuç ve Kısa Açıklama
1. Soru Analizi ve Kısa Özeti
Verilen:
- Sabit basınç altında, tamamen yalıtılmış bir kapta saf su var.
- Suyun sıcaklığına zamanla sürekli olarak ısı veriliyor.
- Sıcaklık-zaman grafiği verilmiş (doğrusal artış).
- t₀, t₁, t₂ anlarında suyun yoğunluğunun (d₀, d₁, d₂) büyüklük ilişkisi soruluyor.
2. Temel Bilgi ve Tanımlar
- Yoğunluk (d): Maddenin birim hacmindeki kütle miktarıdır.
$$ d = \frac{m}{V} $$ - Sıcaklık Arttıkça Yoğunluk: Sıvıların çoğu ısıtıldıkça genleşir, hacmi artar ve dolayısıyla yoğunluğu azalır.
- Saf Su İçin: Sıcaklık arttığında, hacim genleşmesi nedeniyle yoğunluk azalır. (4°C civarında maksimumdur, bu bilgi ekstra detaydır ama genel cevap için yeterli.)
3. Adım Adım Çözüm
A. Grafiği Analiz Etme
Grafikte sıcaklık zamanı doğrusal artarak gösteriliyor. Demek ki t₀ < t₁ < t₂ ve T₀ < T₁ < T₂.
B. Suyun Yoğunluğunun Sıcaklıkla Değişimi
- Su ısıtıldıkça, moleküller arası uzaklık artar (hacim artar).
- Kütle sabit olduğu için (m değişmez), hacim artarsa yoğunluk azalır.
C. d_0, d_1, d_2 Anlarının Karşılaştırılması
- En düşük sıcaklık t₀: Yoğunluk en fazla (d_0 en büyük).
- Daha yüksek sıcaklık t₁: Yoğunluk biraz daha az (d_1 daha küçük).
- En yüksek sıcaklık t₂: Yoğunluk en düşük (d_2 en küçük).
Dolayısıyla:
B şıkkı (B) d₀ > d₁ > d₂) doğrudur.
4. Tablo ile Özet
| Zaman | Sıcaklık | Su Hacmi | Suyun Yoğunluğu | Büyüklük İlişkisi |
|---|---|---|---|---|
| t₀ | En düşük | En küçük | En büyük (d_0) | d_0 > d_1 > d_2 |
| t₁ | Orta | Orta | Orta (d_1) | |
| t₂ | En yüksek | En büyük | En küçük (d_2) |
5. Sonuç ve Kısa Açıklama
- Sıcaklık arttıkça sıvı genleşir ve yoğunluğu azalır.
- t₀, t₁, t₂ anlarında yoğunluk sıralaması şöyle olur:
$$ d_0 > d_1 > d_2 $$ - Doğru cevap: B şıkkı
Kısa Özet:
Isı verilen saf suyun sıcaklığı arttıkça hacmi artacak, yoğunluğu azalacaktır. Bu nedenle t₀’da en büyük, t₂’de en küçük olur.
Sonuç Tablosu
| An | Yoğunluk |
|---|---|
| t₀ | d_0 (en büyük) |
| t₁ | d_1 (ortanca) |
| t₂ | d_2 (en küçük) |
Cevap:
B) d_0 > d_1 > d_2
