Sorunun Çözümü:
Derya_Tunc tarafından paylaşılan görseldeki soru bir Türkçe paragraf sorusuna benziyor. Görseldeki içeriğin çözümünü yapmak için aşağıdaki yönergeleri takip edelim:
Soru Tipi: Paragraf anlam sorusu
Soru: Parça içerisinde “öncesinde-sonrasında” olarak en uygun seçeneği işaretlemeniz isteniyor.
Verilen Şıklar:
- A) Tartışma → çözümleme
- B) Olaylama → açıklama
- C) Açıklama → tartışma
- D) Tartışma → açımlama
- E) Açıklama → olaylama
Sorunun Analizi ve Çözümü
Paragrafa dikkatlice baktığımızda:
- Paragrafın başındaki bakış açısı üsluba giriş yapıyor. Sorunun amacı nedir öğrenmek için analitik bir yol izlemeniz gerekiyor.
- Parça, bir olay ya da açıklama içeriyor mu?
- Sonuç cümlesinde çözümleme ya da tartışmaya doğru yön var mı?
Şıkları değerlendirerek doğru çözümü bulabiliriz.
Çözüm İçin Görsel Açıklaması Net Gerekirmekte. Doğru analiz öner veya şıkı netleş o ana kadar.
Yukarıdaki parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi kullanılmamıştır?
Cevap:
Sorunun görselinde yer alan metinde anlatımda kullanılan teknikler içinde sorulan “hangisi kullanılmamıştır?” sorusunu analiz edelim.
Parça Özeti ve Teknik Analiz
Parçada:
- Bir metinde, anlatılan şeyin doğrudan verilmediği, okuyucunun zihninde yorumlama yapabilmesi için bazı boşluklar bırakıldığı,
- Doğrudan vermek yerine örneklerle, karşılaştırmalarla, bazen de söylenmemişi düşündürerek anlatımın zenginleştiği ağırlıkla anlatılıyor.
Şıklar:
A) Tamsayılarla örnekleme
B) Öyküleme – Anlatma
C) Açıklama – Tartışma
D) Tamsayı – Karşılaştırma
E) Açıklama – Örnekleme
Şık Analizi:
- Örnekleme: Parçada örnek ve karşılaştırma var, örnek üzerinden anlatma tekniği kullanılmış.
- Karşılaştırma: ‘…doğrudan yazılmaz, onun yerine bazı verilerden, örneklerden, karşılaştırmalardan söz edilir…’ deniyor. Karşılaştırma kullanılmış.
- Açıklama: Metinde yazar, anlatılmak isteneni doğrudan açıklamaya çalışıyor.
- Öyküleme/Anlatma: Olay aktarımı, bir zaman akışı ve hareket unsuru yok – Yani öyküleme (hikâye etme) yapılmıyor.
- Tartışma: Farklı görüşler arasında karşılaştırma/tartışma yapılmıyor.
Doğru Yanıt:
Burada kullanılmayan anlatım biçimi **“Öyküleme – Anlatma”**dır. Çünkü metinde olay örgüsü veya hareket, zaman içinde gelişen bir hikâye anlatımı yoktur. Sadece düşünceler açıklanmakta ve örnekleme, karşılaştırma kullanılmaktadır.
Doğru cevap: B şıkkı - Öyküleme – Anlatma
Önemli Not:
- Öyküleme: Olay, zaman ve hareket örgüsü ile gelişen anlatım biçimidir.
- Açıklama: Bilgilendirme, bir konuyu açıklama amacıyla yapılan anlatımdır.
- Örnekleme: Düşünceyi somutlaştırmak için örneklere yer verilir.
- Karşılaştırma: İki veya daha fazla şeyin benzerlik ya da farklılıkları ortaya konur.
- Tartışma: Bir görüş savunulur veya çürütülür.
Yukarıdaki Parçanın Anlatımında Aşağıdakilerden Hangisi Kullanılmıştır?
Cevap:
İçindekiler
- Parçanın Tam Metni ve Anlam Çözümlemesi
- Seçeneklerin Açıklaması
- Doğru Cevabın Detaylı Açıklaması ve Adım Adım Çözüm
- Özet Tablo
- Genel Değerlendirme ve Sonuç
1. Parçanın Tam Metni ve Anlam Çözümlemesi
Bütün düşünce ve sanat ürünleri gibi edebiyat yapıtları da toplumun yaşamıyla yakından ilgilidir. Onun için edebiyat yapıtları hem sanatı hem yazıldıkları toplumu ve dönemi yansıtan, fener gibi aydınlatan birer tarihsel belge olarak da ele alınır. Böylece edebiyat yapıtları, farklı dönemlerin, farklı coğrafyalarda yaşayan çeşitli toplumların, yaşam tarzlarını, ilişkilerini ve o dönemin özelliklerini, göz önüne alarak değerlendirir.
Bu parçada boşluklu, tartışmalı veya öznel, alıntı içeren cümleler yoktur. Metin bir düşünceyi açıklıyor ve kavramlara açıklık getiriyor.
- Sanat ve toplum ilişkisi açıklanıyor.
- Edebiyat yapıtlarının toplumsal belge niteliği vurgulanıyor.
- “Fener gibi…” ifadesiyle benzetme (teşbih) yapılıyor.
2. Seçeneklerin Açıklaması
| Seçenek | İçerik |
|---|---|
| A | Tartışma - örnekleme |
| B | Öyküleme - tanımlama |
| C | Açıklama - benzetme |
| D | Tartışma - karşılaştırma |
| E | Açıklama - alıntılama |
Terim Açıklamaları:
- Açıklama: Bir kavramı, düşünceyi, durumu ayrıntılı olarak anlatma, neden-sonuçlarla ortaya koyma yöntemidir.
- Benzetme: İki şey arasında ortak özelliklere dayanarak benzerlik kurmaktır (“…gibi” ifadesiyle).
- Tartışma: Bir konuda farklı görüşlerin ortaya konup savunulmasıdır.
- Örnekleme: Bir düşünceyi, olayı örnek vererek açıklamaktır.
- Öyküleme: Olay, kişi ve zamana dayalı kısa anlatım tarzıdır.
- Tanımlama: Bir nesnenin, kavramın, varlığın ne olduğunu sınırlarıyla belirlemektir.
- Karşılaştırma: İki veya daha çok şeyin benzerlik ve farklılıklarını belirtmektir.
- Alıntılama: Başka birinin sözünü ya da bir kaynaktaki ifadeyi aynen aktarmaktır.
3. Doğru Cevabın Detaylı Açıklaması ve Adım Adım Çözüm
Açıklama adım adım:
- Açıklama: Parçanın büyük bölümü açıklama türündedir; konunun nasıl işlediği, neden tarihsel belge olarak görüldüğü adım adım anlatılmıştır.
- Benzetme: “Fener gibi aydınlatan” ifadesiyle benzetme yapılmış; edebiyat eserlerinin toplumu aydınlatması, bir fenerin karanlıkta yol göstermesiyle benzeştirilmiş.
Örneklere bakalım:
- “Onun için edebiyat yapıtları hem sanatı hem yazıldıkları toplumu ve dönemi yansıtan, fener gibi aydınlatan birer tarihsel belge olarak da ele alınır.”
→ ‘fener gibi aydınlatan’ burada benzetmedir. - Parçanın geneli sunuş biçimiyle açıklama özelliği taşır.
Diğer yöntemler ise metinde yoktur:
- Tartışma, öyküleme, karşılaştırma, tanımlama, alıntılama bulunmaz.
Bu durumda doğru cevabımız:
C) Açıklama – Benzetme
4. Özet Tablo
| Anlatım Yöntemi | Parçada Kullanımı | Parçadan Örnek |
|---|---|---|
| Açıklama | Konuyu anlatıyor, bilgi veriyor | “Bütün düşünce ve sanat ürünleri…” |
| Benzetme | Fener gibi aydınlatan ifadesiyle örneklenmiş | “…fener gibi aydınlatan…” |
| Tartışma | Yok | - |
| Öyküleme | Yok | - |
| Tanımlama | Yok | - |
| Karşılaştırma | Yok | - |
| Alıntılama | Yok | - |
5. Genel Değerlendirme ve Sonuç
Parçada ağırlıklı olarak “açıklama” yöntemi kullanılmış ve “benzetme” yapılmıştır. Bu iki yöntemi bir arada sunan seçenek —
C) Açıklama - benzetme —
doğrudur.
Kısa Özet
- Parça açıklama yöntemindedir ve bir benzetmeye (“fener gibi”) başvurur.
- Diğer anlatım teknikleri yoktur.
- Doğru cevap: C seçeneğidir.
| Soru No | Doğru Cevap | Temel Gerekçe |
|---|---|---|
| 19 | C) Açıklama-benzetme | Parçada açıklama yapılır ve benzetme kullanılmıştır |
Yukarıdaki paragrafın anlatımında aşağıdakilerden hangisi baskın biçimde kullanılmıştır?
Answer:
Açıklanan metnin odağında, okurun zihninde canlı bir görüntü oluşturma, yani betimleme (tasvir) ön plana çıkmaktadır. Parçada duygu ve durumların, mekânın veya karakterin fiziksel/ruhsal özelliklerinin ayrıntılı ve görsel bir şekilde tasvir edildiği anlaşılıyor. Bu sayede okuyucu, anlatılanları gözünde canlandırır ve anlatıya eşlik eden duyguları doğrudan hisseder.
Aşağıda, bu seçeneğin (A) Tasvir (betimleme) olmasının gerekçelerini adım adım inceleyebilirsiniz:
-
Fiziksel Özelliklerin Yoğun Kullanımı
- Betimleyici anlatımda, çevre, kişi veya ruh hâli gibi ögeler tek tek ayrıntılanır. Parçada da odak, olaydan çok kişilerin veya durumun özelliklerini anlatmak olduğundan, betimleme yöntemi baskındır.
-
Duygusal Yoğunluk ve Canlandırma
- Metinde, karakterin içinde bulunduğu duygusal veya fiziksel durum ayrıntılı biçimde aktarılır, böylece okurun zihninde canlı bir resim canlanır.
-
Zaman ve Olay Akışının İkincil Önemi
- Eğer olay örgüsünden (öyküleme) çok, gözlemlere/duygulara dayalı anlatım varsa, yani olayların kronolojisi yerine sahnelerin tasviri ön plandaysa, bu betimleyici anlatıma işaret eder.
-
İzlenim Bırakma Amacı
- Betimlemsel metinlerde amaç, okuru etkilemek ve okurun hayal gücünü harekete geçirmektir. Parçada da hissedilen durum, manzara veya ruh hâli betimlendiğinden, anlatım biçimi “tasvir” olarak nitelendirilir.
Dolayısıyla, soruda yer alan metnin baskın anlatım biçimi olarak “Betimleme (Tasvir)” öne çıkar.