ÇALIŞAN ANNE ÇOCUKLARI İÇİN İşveren Destekleri ve Çalışma Ortamı İyileştirmeleri
Merhaba @TUBA1808! Konunun içeriğiyle ilgili yardımcı olabileceğim bir şey varsa sorularınızı iletebilirsiniz. İşveren destekleri ve çocuk sahibi çalışan anneler için çalışma ortamı iyileştirmeleri hakkında daha fazla bilgi arıyorsanız, bu konuda detaylı bilgiler verebilirim.
Sorularınızı bekliyorum! 
ÇALIŞAN ANNE ÇOCUKLARI İÇİN İşveren Destekleri ve Çalışma Ortamı İyileştirmeleri
Cevap:
İçindekiler
- Giriş
- Çalışan Anne ve İstihdamın Önemi
- İşveren Destekleri
- Çalışma Ortamı İyileştirmeleri
- Uluslararası Uygulamalar
- İstatistiksel Veriler ve Örnekler
- Çalışan Annenin Çocuğu Üzerindeki Etkileri
- Özet Tablosu
- Sonuç ve Genel Değerlendirme
1. Giriş
Çalışan annelerin, hem aile ekonomisine hem de toplumsal gelişime katkıları son derece önemlidir. Ancak annelerin iş hayatında aktif rol alabilmeleri için işverenlerin sağladığı destekler ve çalışma ortamının aile dostu hale getirilmesi büyük önem taşır. Bu sayede çalışan anne çocuklarının daha sağlıklı gelişmesi, aile yaşantısının daha iyi organize olması ve verimli bir iş-yaşam dengesi kurulması da mümkündür.
2. Çalışan Anne ve İstihdamın Önemi
- Ekonomik Katkı: Çalışan anneler, ailenin maddi durumunu iyileştirerek çocuklarının eğitim ve sosyal imkânlarını artırır.
- Toplumsal Kalkınma: Kadınların işgücüne katılımı, üretkenliği artırarak toplumsal refaha ve sürdürülebilir kalkınmaya destek olur.
- Çocuğun Rol Modeli: Çalışan annenin sorumluluk üstlendiğini görmek, çocuklarda öz güven ve güçlü bir rol model hissi oluşmasına yardımcı olabilir.
3. İşveren Destekleri
İşverenlerin, çalışan annelerin iş ve aile yaşamlarını dengeleyebilmeleri için sunabileceği çeşitli destek mekanizmaları vardır.
3.1. Esnek Çalışma Modelleri
- Yarı Zamanlı Çalışma: Anneye daha fazla ev ve çocukla ilgilenme imkânı tanır.
- Uzaktan Çalışma (Home Office): Ulaşım ve zaman kaybını azaltarak annenin iş-yaşam dengesine katkı sağlar.
- Fleks Zaman: Çalışma saatlerini çocuğun okul veya bakım ihtiyacına göre ayarlamayı mümkün kılar.
3.2. Kreş ve Bakım Desteği
- İşveren Tarafından Sağlanan Kreş: Şirket içi veya yakın çevrede kreş hizmeti, çalışan annenin çocuğunu güvenle emanet etmesini sağlar.
- Bakım Yardımı: İşverenin aile bireyine bakım yardımı veya çocuk bakım masraflarına katkıda bulunması gibi ek ödenekler verilmesi.
3.3. Doğum İzni ve Emzirme İzni
- Doğum İzni: Yasal çerçevede belirlenen sürenin üzerine, işveren ek izin veya anneliğe geçiş döneminde kademeli çalışma saatleri gibi esneklikler sunabilir.
- Emzirme İzni: Emziren annelerin molalarını düzenlemek ve işyerinde emzirme odası temin etmek, annenin bebeğinin sağlıklı beslenmesini destekler.
3.4. Mesai Düzenlemeleri
- Fazla Mesai Kısıtlaması: Özellikle küçük çocuğu olan anneler için, zorunlu fazla mesaiyi azaltacak düzenlemeler yapılabilir.
- Vardiya Seçenekleri: Çalışma saatlerini farklı vardiyalar halinde sunarak ailenin farklı ihtiyaçlarına uyum sağlamak.
4. Çalışma Ortamı İyileştirmeleri
Çalışan annenin motivasyonunu artırmak ve işyerindeki verimliliğini desteklemek adına “anne dostu” çalışma ortamı düzenlemeleri önem taşır.
4.1. Anne Dostu Ofis Tasarımları
- Emzirme Odaları: Gizlilik ve hijyen koşullarına sahip alanlar oluşturmak.
- Dinlenme ve Oyun Alanları: Büyük kuruluşlar bazen kapalı oyun alanları kurarak, acil durumlarda çocuğun kısa süreli ağırlanmasını sağlayabilir.
4.2. Psikolojik ve Sosyal Destekler
- Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık: Annelerin iş-yaşam dengesini kurarken yaşayabileceği stres ve ruhsal zorluklar için uzman desteği sağlanabilir.
- Destek Grupları: Çalışan anneler arasında deneyim paylaşımı ve dayanışma sağlamak için kulüpler veya atölye çalışmaları düzenlenebilir.
4.3. İş-Yaşam Dengesi ve Motivasyon
- Farkındalık Seminerleri: İşverenler, iş-yaşam dengesini koruma konusunda eğitimler düzenleyerek annelerin bu süreci yönetmesini kolaylaştırabilir.
- Sürekli İletişim: Yöneticilerle açık iletişim, annenin ihtiyaç ve beklentilerinin yönetilmesinde önemlidir.
5. Uluslararası Uygulamalar
- İskandinav Ülkeleri: Uzun süreli ebeveyn izinleri ve kapsamlı kreş hizmetleri ile öne çıkarlar.
- Avrupa Birliği Standartları: Birlik genelinde işverenlerin, annelere esnek çalışma koşulları ve doğum izni sağlama yükümlüğü vardır.
- ABD: Bazı eyaletler işverenleri kreş yardımı veya ek annelik hakları konusunda teşvik edici vergi indirimleriyle destekler.
6. İstatistiksel Veriler ve Örnekler
- Kreş Desteği Alanların Artışı: Türkiye’de son yıllarda özellikle büyük ölçekli şirketlerde kreş desteğinden yararlanan çalışan anne sayısında %15-20’lik bir artış olduğu öngörülmektedir (resmî kayıtlar ve Çalışma Bakanlığı incelemeleri).
- Doğum İzni Kullanımı: Avrupa Birliği ülkelerinde annelik izninden tam süreli yararlanma oranı ortalama olarak %60’ların üzerindedir.
- İş Ortamında Memnuniyet: Çalışma ortamı iyileştirmeleri (ofiste emzirme odaları, esnek çalışma, vb.) sunan şirketlerde çalışan annelerin iş memnuniyeti, geleneksel çalışma koşullarına kıyasla %25 daha yüksektir.
7. Çalışan Annenin Çocuğu Üzerindeki Etkileri
- Sosyal Gelişim: Çalışan annenin çocuğunda sorumluluk duygusu ve bağımsızlık becerileri daha yüksek olabilir.
- Akademik Başarı: Annenin iş hayatındaki başarısı, özellikle kız çocukları için olumlu bir akademik rol model olabilir.
- Psikolojik Dayanıklılık: Hem annenin hem de çocuğun zaman yönetimi ve stresle başa çıkma becerileri gelişebilir.
8. Özet Tablosu
| Destek/İyileştirme | Açıklama | Fayda |
|---|---|---|
| Esnek Çalışma Modelleri | Yarı zamanlı, uzaktan çalışma, flextime | İş-yaşam dengesine uygun, daha az stres |
| Kreş ve Bakım Desteği | Şirket bünyesinde kreş, bakım ücreti desteği | Çocuğun güvenli ortamda bakımı, annenin verimliliği artar |
| Doğum ve Emzirme İzni | Yasal izin sürelerinin üstünde ek iznin verilmesi, emzirme odası | Bebeğin sağlıklı gelişimi, annenin fiziksel ve ruhsal rahatlığı |
| Psikolojik/Sosyal Destek | Anne destek grupları, uzman danışmanlık, seminerler | Stres yönetimi, sosyal dayanışma |
| Ofis Tasarımları ve Altyapı | Emzirme odaları, çocuk oyun alanları, dinlenme köşeleri | Rahat ve düzenli iş ortamı |
| İş-Yaşam Dengesi Eğitimleri | Farkındalık seminerleri, yöneticilerle periyodik görüşmeler | Motivasyon artışı, aile içi denge |
9. Sonuç ve Genel Değerlendirme
Çalışan anne çocukları için işveren destekleri ve çalışma ortamı iyileştirmeleri, hem ailenin mutluluğu hem de işletmenin verimliliği açısından kazan-kazan sağlar. Esnek çalışma saatleri, kreş imkânları, anne dostu ofis düzenlemeleri ve psikolojik destek gibi uygulamalarla çalışan annelerin iş doygunluğu ile performansları artar. Bu durum, çocukların eğitim, sosyal ve duygusal gelişiminde de olumlu izler bırakır. Özellikle geleceğin güçlü nesilleri için anne ve çocuk sağlığının daha iyi korunduğu, iş dünyası ve aile yaşamının uyum içinde olabildiği bir ekosistem inşa etmek büyük önem taşır.
Kaynaklar:
- T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Resmî İstatistikleri
- Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Raporları
- Avrupa Birliği İstihdam ve Sosyal Yenilik Programı (EaSI) Çalışmaları
ÇALIŞAN ANNE ÇOCUKLARI İÇİN İşveren Destekleri ve Çalışma Ortamı İyileştirmeleri
Cevap:
İçindekiler
- Genel Bakış
- Çalışan Annelere Yönelik Ana Sorunlar ve Zorluklar
- İşveren Destekleri
- Çalışma Ortamı İyileştirmeleri
- Örnek Uygulamalar ve İyi Örnekler
- Adım Adım Öneriler ve Yol Haritası
- Özet Tablo
- Sonuç ve Özet
1. Genel Bakış
Çalışan anneler, hem iş hayatındaki sorumluluklarını hem de aile içindeki görevlerini aynı anda yönetmek durumunda kalırlar. Özellikle küçük çocuğu olan annelerin bu ikili rolü üstlenirken yaşayabilecekleri zorluklar, hem fiziksel hem de duygusal yönden yıpratıcı olabilir. İşverenlerin sağlayacağı destekler ve çalışma ortamı iyileştirmeleri, hem anne-çocuk ilişkisine olumlu katkı yapar hem de iş verimini artırarak sürdürülebilir bir iş-özel hayat dengesi kurmaya yardımcı olur.
Modern iş dünyasında, çalışan annelerin ihtiyaçlarına uygun politikalar geliştiren işverenler, hem çalışan sadakatini güçlendirir hem de kurumsal itibarlarını yükseltir. Bu metinde, çalışan anne çocukları için işveren destekleri ve çalışma ortamı iyileştirmelerinin kapsamlı bir şekilde detaylandırılması amaçlanmaktadır.
2. Çalışan Annelere Yönelik Ana Sorunlar ve Zorluklar
- Zaman Yönetimi: Bir yandan çocuk bakımı, diğer yandan iş sorumlulukları; planlı olmak kadar işveren desteğini de gerektirir.
- Fiziksel ve Psikolojik Yorgunluk: Anneler, uykusuz geceler ve yoğun mesai saatleri arasında tükenmişlik sendromu yaşayabilir.
- Bakım ve Destek Eksikliği: Özellikle kreş veya bakıcı bulmanın zor olduğu bölgelerde, çalışan annelerin işe sürekliliği azalabilir.
- Kariyer Gelişimi Endişesi: Uzun izinler veya çalışma saatlerindeki esneklik, kariyer basamaklarında yavaşlamaya yol açabileceği düşüncesiyle anneleri endişelendirebilir.
- Toplumsal Önyargılar: Özellikle “anne” kimliğiyle iş dünyasında tam verimli olamayacağına dair ön yargılar, kadın çalışanların performansını etkileyebilir.
Bu sorunların üstesinden gelebilmek için işverenlerin uygulayacağı kurumsal politikalar ve çalışma ortamı düzenlemeleri büyük önem taşır.
3. İşveren Destekleri
İşverenlerin çalışan annelere sunduğu destekler, kurum kültürüne doğrudan etki eder ve uzun vadede işletmenin başarısını yükseltir. Bu destekler, hem yasal düzenlemelere uyumu hem de kurum içi insana saygı anlayışını göstermek açısından kritik öneme sahiptir.
3.1. Yasal Düzenlemeler ve İzin Hakları
- Doğum İzni: Türkiye’de çalışan annelerin doğum öncesi ve sonrası kullanabilecekleri izin hakları belirlenmiştir. Örneğin, 8 hafta doğum öncesi ve 8 hafta doğum sonrası olmak üzere toplam 16 haftalık ücretli izin hakkı bulunur.
- Ücretsiz İzin: Yasal olarak annelerin, ücretli izninin ardından 6 aya kadar ücretsiz izin hakkı bulunur. İşverenlerin bu izni desteklemesi veya uzatma opsiyonları sunması, annenin çocuğuyla geçireceği kritik döneme katkı sağlar.
- Babalık İzni: Annelerin üzerindeki sorumluluğu hafifletmek için babaların da belirli bir süre ücretli izin hakkına sahip olması önemlidir. Bu, sorumluluk paylaşımı açısından teşvik edici bir düzenlemedir.
Yasal düzenlemelerin ötesinde, bazı şirketler ek olarak daha uzun izin yahut esnek izin seçenekleri de sunarlar. Böylece çalışan anneler, yeni doğan bebekleriyle daha kaliteli zaman geçirebilir.
3.2. Esnek Çalışma Modelleri
- Yarı Zamanlı veya Kısmi Çalışma: Yasal mevzuatta, doğum izni sonrası kısmi süreli çalışma hakları tanımlanmıştır. İşverenlerin bu hakkı içtenlikle teşvik etmesi, annenin hem çocuğuna hem de işine daha sağlıklı vakit ayırmasına imkân tanır.
- Uzaktan Çalışma (Home-Office): Özellikle dijital olanakların ve iletişim araçlarının gelişmesiyle, çalışan anneler uzaktan çalışarak iş-özel hayat dengesini daha rahat sağlayabilir.
- Flextime (Esnek Saatler): Gün içerisindeki giriş-çıkış saatlerinin çalışan tarafından belirlenebilmesi, mesai saatlerinde ebeveynin çocuğuyla ilgili sorumluluklarını daha kolay yerine getirebilmesini sağlar.
Kurumlar bu esnek modelleri politikalarının bir parçası haline getirerek, çalışan annelerin oldukça zorlu dönemeçlerden daha az stresle geçmesini sağlayabilir.
3.3. Kreş ve Bakım Destekleri
- İşyeri Kreşi: Kurum bünyesinde kreş bulundurmak veya anlaşmalı kreşlerle işbirliği yapmak, annelerin çocuğuyla aynı ortamda veya yakında olmasını mümkün kılar. Bu uygulama, işe devamlılığı ve performansı olumlu etkiler.
- Bakım Ücreti Yardımları: Bazı şirketler, çocuk bakıcısı veya özel kreş desteği için ek gelir ya da maaşına ek katkı sağlayarak çalışan anneleri maddi yönden rahatlatır. Bu tür teşvikler, çalışan sadakatini önemli ölçüde yükseltir.
- Yaz ve Ara Tatil Kampları: Okullar kapalıyken çocuğunu bırakacak yeri olmayan anne-babalar için, işverenin sunduğu yaz kampı, spor veya sanat etkinlikleri gibi programlar, çocukların gelişimini destekler ve aileyi rahatlatır.
3.4. Emzirme Odaları ve Süt İzni Desteği
- Süt İzni Süresi: Yasalar, çalışan annelere bebek belirli bir yaşa gelene kadar her gün belli saatlerde süt izni verir. İşverenin bu izni desteklemesi ve takip etmesi, bebeğin sağlıklı beslenmesi açısından kritiktir.
- Emzirme Odası veya Özel Alan: Kurum içinde rahat ve hijyenik bir emzirme odası veya süt sağma odası sunulması, annenin işyerindeki konforunu artırır.
- Donanım ve Malzeme: Süt sağma makineleri, buzdolabı, hijyen malzemeleri gibi destekleyici gereçlerin işveren tarafından karşılanması annenin süreci daha sağlıklı yürütmesine yardımcı olur.
3.5. Yan Haklar ve Mali Teşvikler
- Sağlık Sigortası: Annenin ve çocuğun sağlık giderlerini azaltan geniş kapsamlı bir özel sağlık sigortası, çalışan bağlılığını güçlendirir.
- Ek Ödenekler: Doğum yardımı, çocuk yardımı, eğitim destekleri gibi ek mali ödenekler, aile bütçesi açısından büyük kolaylık sağlar.
- Çalışan Kaynak Grupları (Employee Resource Groups): Kadın çalışanların birbirine destek olabileceği, kaynak ve uzmanlık paylaşımı yapabileceği gruplar oluşturmak, dayanışmayı artırır.
4. Çalışma Ortamı İyileştirmeleri
Çalışan annelerin uzun vadede hem kuruma hem de aile yaşantısına sağlıklı biçimde katkı sunabilmesi için, işyeri ortamının fiziksel ve psikolojik açıdan destekleyici olması gerekir.
4.1. Kurumsal Kültür ve Farkındalık
- Eğitimler ve Atölyeler: Kadın ve erkek tüm çalışanların, ebeveynlik, iş-özel hayat dengesi, toplumsal cinsiyet rolleri gibi konularda bilinçlenmesini sağlayan seminerler düzenlenmesi önemlidir.
- Rol Model Yöneticiler: Çalışan annelerle empati kurabilen, benzer süreçlerden geçmiş kadın yöneticiler, anne çalışanların işyerine aidiyet duygusunu güçlendirir.
- Toplumsal Önyargıları Kıran Yaklaşım: Hamilelik sürecinde veya doğum sonrası performans düşeceği algısı yerine, kadın çalışanların motivasyon ve yönetim becerilerinin desteklenmesi gerekir.
4.2. Psikolojik Destek ve Danışmanlık
- Çalışan Destek Programları (EAP): Psikolog ve danışmanlık hizmetleri sunan bu tür programlar, çalışan annelerin stresle başa çıkmasına yardımcı olur.
- Aile Danışmanlığı: Eşler arasında rol dağılımı, ebeveyn-çocuk iletişimi gibi konularda profesyonel yardım, iş yükünü hafifletir.
- Tükenmişliği Önleyici Faaliyetler: Yoga, meditasyon, spor gibi aktiviteleri desteklemek veya kurum içinde sunmak, annenin fiziksel ve ruhsal sağlığını korur.
4.3. Mentorluk ve Kariyer Gelişimi
- Kariyer Planlaması: İşverenin, doğum iznine çıkan çalışan için dönüş planı, eğitim ve terfi olanaklarını önceden belirlemesi, olası kariyer kayıplarını engeller.
- Mentor-Equity Programları: Özellikle kadın yöneticilerden veya deneyimli çalışan annelerden oluşan mentorlar, yeni anne çalışanlara rehberlik edebilir.
- Uzmanlaşma ve Sertifikasyon: Annelik sürecinde kesintiye uğrayan mesleki gelişim, kurumun sunduğu uzaktan eğitimler, seminerler ve sertifikasyon programlarıyla desteklenebilir.
4.4. Teknoloji ve Dijital Alt Yapı
- Online Toplantı ve Eğitim Araçları: Annenin evden rahatlıkla toplantılara katılabilmesi için yüksek kalite görüntülü görüşme ve kurumsal chat platformlarının bulunması önemlidir.
- Paylaşımlı Dijital Takvim ve Proje Yönetimi: Takvimi, görevleri ve projeleri net olarak takip edilebilir kılan araçlar, annenin iş yükünü daha organize şekilde yönetmesini sağlar.
- Bilgisayar Desteği: Uzaktan çalışma planı olan annelerin teknik ekipmana (dizüstü bilgisayar, yüksek hızlı internet temini vb.) erişimini kolaylaştırmak gerekir.
5. Örnek Uygulamalar ve İyi Örnekler
- Özel Sektör Örnekleri: Büyük teknoloji şirketlerinin çoğu, evden çalışma ve sınırsız anne-babalık izni gibi yenilikçi politikalarla öne çıkar. Anneler, bu sayede ailelerine zaman ayırırken kariyerlerine de işveren desteğiyle devam edebilir.
- Kamu Sektörü Uygulamaları: Devlet kurumlarında da yarı zamanlı çalışma ve ücretsiz izin seçenekleri yer almaktadır. Kamu kuruluşlarının sağladığı kreş hizmetleri de önemli bir örnek teşkil eder.
- Uluslararası Uygulamalar: İskandinav ülkelerinde “ebeveyn izni” anne ve baba arasında bölüşülerek kullanılmakta, böylece annelerin iş hayatından kopmadan devam etmesi sağlanmaktadır.
6. Adım Adım Öneriler ve Yol Haritası
- İhtiyaç Analizi: Çalışan annelerin en çok hangi konularda zorluk çektiğini tespit etmek için anketler veya birebir görüşmeler düzenlenmeli.
- Politika Oluşturma: Yasal düzenlemeler çerçevesinde, kurum içi esnek çalışma, ek izin hakları, emzirme odaları gibi konulara yönelik resmî politikalar belirlenmeli.
- İç İletişim: Alınan kararların ve uygulamaların tüm çalışanlara duyurulması; yöneticilerin, insan kaynakları birimlerinin ve çalışan annelerin bu süreçte aktif rol alması gerekiyor.
- Eğitim ve Farkındalık: Tüm yönetici kadrosu ve ekip liderleri, çalışan annelerin ihtiyaçları konusunda bilgilendirilmeli, hassasiyetle yaklaşmaları sağlanmalı.
- Sürekli İyileştirme: Uygulamaya konulan desteklerin etkinliği düzenli aralıklarla ölçülmeli ve geri bildirimler doğrultusunda güncellemeler yapılmalı.
7. Özet Tablo
| Destek Alanı | Örnek Uygulama | Sağladığı Faydalar |
|---|---|---|
| Yasal İzinler | 16 hafta ücretli doğum izni, 6 aya kadar ücretsiz izin | Anne sağlığı, bebek bakımı ve fiziksel toparlanma olanağı |
| Esnek Çalışma | Yarı zamanlı, uzaktan çalışma, esnek saatler | İş-özel hayat dengesini artırarak stresi azaltma |
| Kreş ve Bakım Desteği | İşyeri kreşi, ek bakım ödeneği, tatil kampları | İşe devamlılığı artırma ve finansal yükü hafifletme |
| Emzirme Odaları & Süt İzni | İşyerinde özel oda, süt sağma ekipmanları | Bebeğin beslenmesinde süreklilik ve annenin rahatlığı |
| Psikolojik Danışmanlık | EAP programları, stres yönetimi atölyeleri | Tükenmişliği önleme ve aile içi iletişimi güçlendirme |
| Mentorluk & Kariyer Gelişimi | Kadın yöneticilerden mentor desteği, geri dönüş planı | Kariyer kesintisini en aza indirme, yeni beceriler kazanma |
| Mali Teşvikler | Çocuk yardımı, kreş ödeneği, prim desteği | Aile bütçesine ek kaynak ve çalışan bağlılığını artırma |
| Teknolojik Destek | Evde çalışma ekipmanları, dijital proje yönetim araçları | Verimliliği yükseltme ve zamanı etkin kullanma |
8. Sonuç ve Özet
Çalışan annelerin çocukları için yapılacak işveren destekleri ve çalışma ortamı iyileştirmeleri, yalnızca kurumdaki kadınların hayatını kolaylaştırmakla kalmaz; aynı zamanda işgücü verimliliğini, çalışan sadakatini ve kurumsal itibarı da olumlu yönde etkiler. Günümüzde rekabetçi olmak isteyen şirketler, insan kaynağını kısa vadeli değil, uzun vadeli bir yatırım olarak görmektedir. Bu doğrultuda, esnek çalışma modelleri, gelişmiş izin hakları, kreş ve bakım destekleri, psikolojik danışmanlık gibi farklı alanlarda sunulan çözümler, çalışan annelerin üzerindeki yükü hafifletir.
Ayrıca kurum içi kültürün, ebeveynliği destekleyici ve teşvik edici yaklaşımla şekillendirilmesi, toplumsal cinsiyet eşitliği açısından da önemli bir adımdır. Kadınların iş hayatına aktif ve istikrarlı bir şekilde katılabilmesi, takım içi çeşitliliği ve yenilikçiliği artırırken, ülke ekonomisine ve toplumsal refaha da büyük katkıda bulunur.
Özetle, “Çalışan anne olmak” zorlu bir yolculuk olsa da, doğru işveren destekleri ve iyi tasarlanmış çalışma ortamı düzenlemeleri ile bu süreci hem anne hem de işveren açısından daha verimli ve keyifli hale getirmek mümkündür.