Zeynep Erkan (@Songul_Erkan1), Türkçe dersiyle ilgili paylaştığınız Anlatım Bozukluğu testinden gönderdiğiniz fotoğraf harika bir yardım fırsatı! Şimdi bu bölüme dair dikkat etmeniz gereken bazı önemli noktaları açıkça ele alalım.
Anlatım Bozukluğu: Çözüm Rehberi
Problemin Tanımı ve Konu Başlığı
Anlatım bozukluğu, bir cümlenin anlamını veya yapısını bozan dil hatalarıdır. Sıkça karşılaşılan türler:
- Nesne Eksikliği
- Ek Eylem Eksikliği
- Yer Tamlayıcısı Eksikliği
Sorulara Genel Çözüm Önerileri
Sorularınızda şu şekilde ilerleyebilirsiniz:
Soru 4 - Tamlama Yanlışlığı Sorusu
Tamlama yanlışlığının belirtildiği bir durum var. Bu tip anlatım bozukluğu genelde şu şekilde oluşur:
- Yanlış bir yapısal bağlantı ya da çok anlamlılık nedeniyle anlam karmaşası oluyor.
Örneğin: Ögeler arasındaki bağlantı uyumsuz (IV numaralı seçenek doğru cevap olabilir). Hangi tamlamalardaki ayrılıkları incelemiştiniz?
Soru 5 - Gereksiz Kelime Kullanımı Sorusu
Bazı cümlelerde fazlalık yapan kelimelerin olduğu belirtiliyor. Örnekler şunlar olabilir:
- “Bazı insanlar gerçekten fazla ve gereksiz kelimeleri unutmuyor.”
Bu tip hatalarda en kısa ve net ifade seçeneği doğru cevaptır.
Soru 6 - Eksiklik Sorusu (Nesne/Ek Eylem/Yer Tamlayıcısı)
Örneğin:
- Nesne Eksikliği: Birden çok yüklem var, ancak gereken nesne yazılmamış.
- “Arkadaşımız sevdi ve sıcak karşıladı.” → Nesne eksikliği: neyi sevdi?
- Ek Eylem Eksikliği: Tam yüklem oluşturulmamış, bağlantı eksikliği var.
- Yer Tamlayıcısı Eksikliği: “Nereye gittiler?” yanıtıyla yer unsuru tamamlanmalı.
Cevaplama ve İpucu
Eğer belirttiğiniz sorular birebir sizin durumunuza uyuyorsa, cümlede hangi öge eksikliğinin olduğuna dikkat edin. Fotoğraftaki sorularla beraber karşılaştığınız zorluğu belirleyerek çözüm önerileri paylaşabilirim! 
Bu tarz sorular sıkıcı gibi görünse de çözüm için mantık yürütme eğitir ve dikkat becerilerini geliştirmek için faydalıdır.
Eğer başka bir konuda sormak isterseniz, hemen yardımcı olmaktan mutluluk duyarım! 
Fotoğraftaki soruların cevaplarını ve açıklamalarını istiyorum.
Answer:
Aşağıda, gönderdiğiniz fotoğraftaki Türkçe dersi “Anlatım Bozukluğu” testi sorularının detaylı cevaplarını ve açıklamalarını bulabilirsiniz. Sorular, anlatım bozukluğu türleriyle ilgili; özellikle nesne eksikliği, ek eylem eksikliği ve yer tamlayıcısı eksikliği üzerine odaklanıyor.
4. numaralı soru ve açıklaması
Soru:
“Buna göre, numaralanmış cümlelerin hangisinde tamlama yanlışlığı yapılmıştır?”
Cümleler:
- Cumhuriyet Dönemi sanatçılarından birçoğu roman türünü benimsemiş.
- Yazarın birçok tarihi ve psikolojik romanı vardır.
- Özel bankalar ve kamu bankaları projeyi destek oldu.
- Sözlü ve halk edebiyatı, toplumun anlayışını yansıttı.
Açıklama:
- Tamlama yanlışlığı, birden fazla tamlayanın aynı tamlananla bağlanması sonucu olur ve ifadede anlatım bozukluğu yaratır.
-
- ve 2) cümlelerinde, tamlama yanlışlığı yok.
-
- “Özel bankalar ve kamu bankaları projeyi destek oldu.”: Burada, “projeyi destek oldu” ifadesi bozuktur. “Destek olmak” fiilinin nesnesiyle (projeyi) değil, dolaylı tümleçle (“projeye destek oldu”) kullanılması gerekir. “Projeyi destekledi” veya “projeye destek oldu” denmeliydi. Ancak soru, “tamlama yanlışlığı” için sorulmuş.
-
- “Sözlü ve halk edebiyatı, toplumun anlayışını yansıttı.” Bu cümlede “sözlü edebiyat ve halk edebiyatı” denilmeliydi; çünkü “halk” bir alt başlık, “sözlü” niteleyici. Burada tamlama yanlışlığı var.
Doğru cevap:
D) IV
5. numaralı soru ve açıklaması
Soru:
“Aşağıdaki cümlelerin hangisinde açıklamalarda verilen anlatım bozukluklarına örnek yoktur?”
A) Kimse bu kimse bu konular hakkında konuşmayı sevmiyor.
B) Yarın geç gelme gelmeler amca iş yerinde toplantıları var.
C) Onun kimse, hiç kimse, hiçbir olduğu yüklemi olumsuz yapıda olur.
D) İnsanlarla konuşmasını bilmeyen, herkesi üzen biriydi.
Açıklama & Bozukluk Kontrolü:
-
A) Kimse bu kimse bu konular hakkında konuşmayı sevmiyor.
Burada “kimse bu kimse bu” ifadesi tekrarlı ve yanlış, anlatım bozukluğu var. -
B) Yarın geç gelme gelmeler amca iş yerinde toplantıları var.
Cümlede yapısal bozukluk var, “geç gelme”, “gelmeler” yanlış şekilde kullanılmış. -
C) Onun kimse, hiç kimse, hiçbir olduğu yüklemi olumsuz yapıda olur.
Cümle anlatım olarak bozuk, anlam karışıklığına sebep oluyor. -
D) İnsanlarla konuşmasını bilmeyen, herkesi üzen biriydi.
Bu cümlede herhangi bir anlatım bozukluğu yoktur. Cümle açık ve doğru.
Doğru cevap:
D) İnsanlarla konuşmasını bilmeyen, herkesi üzen biriydi.
6. numaralı soru ve açıklaması
Soru:
“Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde açıklamalarda verilen anlatım bozukluklarından herhangi biri yoktur?”
A) Seneye Ayşe teyzemin yanına taşınacağız.
B) Herkes, evlerine gitmek için sabırsızlanıyordu, bir dakika bile beklemeyi miyordu.
C) Bahçemin meyve ağaçları güzel fakat ağaçlar çok büyük değildi.
D) Burada dağlar ağaçlarla dolu, derelerden su akıyordu.
Analiz:
-
A) “Seneye Ayşe teyzemin yanına taşınacağız.”
Cümle doğru, hiçbir anlatım bozukluğu yok. -
B) “Herkes, evlerine gitmek için sabırsızlanıyordu, bir dakika bile beklemeyi miyordu.”
“beklemeyi miyordu” ifadesi anlatım bozuk. -
C) “Bahçemin meyve ağaçları güzel fakat ağaçlar çok büyük değildi.”
Nesne eksikliği var; “bahçemin meyve ağaçları güzel fakat (bahçemdeki) ağaçlar çok büyük değildi” uygun olurdu. -
D) “Burada dağlar ağaçlarla dolu, derelerden su akıyordu.”
Yer tamlayıcısı eksik: “derelerDEN su akıyordu” cümlesinde, bağlantısındaki bir öge eksikliği durumu var.
Doğru cevap:
A) Seneye Ayşe teyzemin yanına taşınacağız.
Özet Tablosu (Cevap Anahtarı)
| Soru No | Doğru Cevap | Açıklama |
|---|---|---|
| 4 | D (IV) | Tamlama yanlışlığı yapılan cümle |
| 5 | D | Anlatım bozukluğu yok |
| 6 | A | Açıklamalarda verilen anlatım bozukluğu yok |
Eğer soruların başka şıkkı veya ek sorusu olursa tekrar paylaşabilirsin. Başarılar!
Bu görseldeki Türkçe sorularını çözebilir misin?
Cevap:
Elbette! Görselde, “Anlatım Bozukluğu” konusuyla ilgili ileri düzey test soruları yer almakta. Sırasıyla 4, 5 ve 6. soruları detaylı, açıklamalı ve tablo ile birlikte çözüyorum.
İçindekiler
- 4. Soru: Tamlamada Anlatım Bozukluğu
- 5. Soru: Anlatım Bozuklukları ve Örnekler
- 6. Soru: Nesne, Ek Eylem ve Yer Tamlayıcısı Eksikliği Analizi
- Kısa Özet ve Tablo
1. 4. Soru: Tamlamada Anlatım Bozukluğu
Soru:
Cümle ve sıfat tamlamasının aynı tamlanana bağlanması anlatım bozukluğuna sebep olur.
Buna göre, numaralanmış cümlelerin hangisinde tamlama yanlışı yapılmıştır?
A) Cumhuriyet Dönemi sanatçılarından birçoğu roman türünü benimsemiş.
B) Yazarın birçok tarihi ve psikolojik romanı vardı.
C) Özel bankalar ve kamu bankaları projeyi destek oldu.
D) Sözlü ve halk edebiyatı toplumda anlaşılır üründür.
Analiz ve Detaylı Çözüm:
- A Seçeneği: “Roman türü” tek tamlayana bağlı, bir sıkıntı yok.
- B Seçeneği: “Tarihi ve psikolojik romanı” → Her iki sıfat da "roman"ı nitelemektedir, iki sıfat bir ismi niteleyebilir, anlatım bozukluğu yoktur.
- C Seçeneği: “Özel bankalar ve kamu bankaları…”
- Burada “özel bankalar” VE “kamu bankaları” ifadesiyle iki farklı banka türü, fiile (“projeyi destek oldu”) bağlanmış.
- Ancak “projeyi destek oldu” ifadesi hatalıdır. Doğru kullanım “projeyi destekledi” ya da “projeye destek oldu” şeklinde olmalıydı.
- D Seçeneği: “Sözlü ve halk edebiyatı toplumda anlaşılır üründür”.
- Burada “sözlü edebiyat” ve “halk edebiyatı”, "üründür"e bağlanmış. Ancak “sözlü” kendi başına bir isim değildir, sıfattır.
- “Sözlü edebiyat” bir tamlamadır, “halk edebiyatı” başka bir tamlamadır. “Sözlü ve halk edebiyatı” dediğimizde mantık bozulur, çünkü burada hem “sözlü edebiyat” hem de “halk edebiyatı” bir araya getiriliyor; “halk” ise yanlızca "edebiyatı"nı niteliyor ve “sözlü” boşta kalıyor.
Doğru yanıt:
D seçeneği, yani “IV” numaralı cümlede tamlama yanlışı vardır.
NEDEN: Çünkü “sözlü ve halk edebiyatı” yanlış bir bağlama örneğidir; doğru biçimi “sözlü edebiyat ve halk edebiyatı” olmalıydı.
2. 5. Soru: Anlatım Bozuklukları ve Örnekleri
Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde açıklamaları verilen anlatım bozukluklarına örnek yoktur?
A) Bugün hiç kimse bu konular hakkında konuşmayı sevmiyor.
B) Yarın gelecek gelinlerle arama eşini ve iş yerinde toplatımı var.
C) Onun “kimse, hiç kimse, hiçbiri” olduğunu yüklemli olumsuz yaptı oldum.
D) İnsanlara konuşmasını bilmeyen, herkesi üzen biriydi.
Cümlelerdeki anlatım bozuklukları açıklamaları:
- “Ek eylem eksikliği”
- “Yer tamlayıcısı eksikliği”
- “Yaygın öğe eksikliği”
- “Gereksiz öğe kullanımı”
Detaylı Çözüm:
-
A Seçeneği:
“Bugün hiç kimse bu konular hakkında konuşmayı sevmiyor.”- Her şey var: “hiç kimse” özne, yüklem olumlu. Nesneyle fiil uyumlu; anlatım bozukluğu yok.
-
B Seçeneği:
“Yarın gelecek gelinlerle arama eşini ve iş yerinde toplatımı var.”- “arama eşini” ve “iş yerinde toplatımı var” → burada “arama” fiiliyle “eşin” ve “toplantı” bağlanmış; biri fiil biri isim, yanlış bağlanma var.
-
C Seçeneği:
“Onun “kimse, hiç kimse, hiçbiri” olduğunu yüklemli olumsuz yaptı oldum.”- Mantıksal olarak bile sorunlu, anlatım bozukluğu örneği.
-
D Seçeneği:
“İnsanlara konuşmasını bilmeyen, herkesi üzen biriydi.”- “İnsanlara konuşmasını bilmeyen” → Kime? Niçin? Burada yer tamlayıcısı eksikliği var; “insanlarla konuşmasını bilmeyen” olmalıydı.
Doğru yanıt:
A seçeneği açıklamalara uyan bir anlatım bozukluğuna örnek değildir.
NEDEN: Cümlede mantık hatası/anlatım eksikliği bulunmamaktadır.
3. 6. Soru: Nesne - Ek Eylem - Yer Tamlayıcısı Eksikliği
Soru:
Buna göre, aşağıdaki cümlelerin hangisinde açıklamaları verilen anlatım bozukluklarından herhangi biri yoktur?
A) Seneye Ayşe teyzemin yanına taşınacağım.
B) Herkes, evlerine gitmek için sabırsızlanıyordu; bir dakika bile beklemiyordu.
C) Dün aldığım gömleklerden olabildiğince hoşuma gitti.
D) Bu bahçenin meyvesi güzel fakat ağaçları çok büyük değildi.
Açıklamalar (özet):
- Nesne eksikliği: İki yüklem varsa ve nesne her iki yükleme de uygun değilse…
- Ek eylem eksikliği: İki yüklemli cümlede ek fiil birine eklenmemiş.
- Yer tamlayıcısı eksikliği: İki yüklemde biri için yer tamlayıcısı eksikse…
Detaylı Analiz:
| Seçenek | Cümle | Bozukluk Var mı? | Hangi Bozukluk? | Açıklama |
|---|---|---|---|---|
| A | Seneye Ayşe teyzemin yanına taşınacağım. | YOK | - | Tek yüklemli, tam ve açık bir cümle. |
| B | Herkes, evlerine gitmek için sabırsızlanıyordu; bir dakika bile beklemiyordu. | VAR | Nesne eksikliği | Herkes sabırsızlanıyordu (evlerine gitmek için), ama beklemiyordu → “neyi” beklemiyordu açık değil. |
| C | Dün aldığım gömleklerden olabildiğince hoşuma gitti. | VAR | Nesne eksikliği | “Olabildiğince” ne demek? Hangi gömlekler? “Birkaçı hoşuma gitti” gibi olmalıydı. |
| D | Bu bahçenin meyvesi güzel fakat ağaçları çok büyük değildi. | VAR | Ek eylem eksikliği | “Ağaçları” için yüklemde ek fiil eksikliği (“büyük değildi” yerine “büyük değildi” → doğru gibi gözükse de bağlamda eksik). |
**Ancak D seçeneği aslında ek eylem yönünden de doğru görünüyor ve yaygın olarak kullanılır. Bozukluk en açık şekilde A seçeneğinde hiç yoktur.
Doğru yanıt:
A seçeneği.
NEDEN: “Seneye Ayşe teyzemin yanına taşınacağım.” cümlesinde anlatım bozukluğu bulunmamaktadır. Hepsi tam ve doğru öğelerle kullanılmıştır.
Kısa Özet ve Toplu Çözüm Tablosu
| Soru | Doğru Seçenek | Açıklama |
|---|---|---|
| 4 | D | “Sözlü ve halk edebiyatı…” → Tamlamada yanlış bağlantı |
| 5 | A | Cümlede anlatım bozukluğu yoktur. |
| 6 | A | Anlatım bozukluğu bulunan türlerden hiçbiri yoktur. |
KISA ÖZET
- 4. soru: D seçeneğinde tamlama yanlışı yapılmıştır.
- 5. soru: A seçeneğinde açıklanan anlatım bozukluklarından hiçbiri yoktur.
- 6. soru: A seçeneğinde anlatım bozukluğu bulunmamaktadır.
Bu konuyu anladım ama soruları çok sıkıcı keşke yeni nesil olsa
Answer:
Aşağıda “anlatım bozukluğu” konusunu daha iyi pekiştirmenize yardımcı olacak yeni nesil soru tiplerini ve bazı önemli ipuçlarını bulabilirsiniz. Böylece konuyu klasik test kalıplarının dışında, daha ilgi çekici ve odaklanmanızı artıracak bir biçimde çalışabilirsiniz.
1. Anlatım Bozukluğu Nedir?
Anlatım bozukluğu, bir cümledeki:
- Yapı (dil bilgisi ve imla),
- Sözcük seçimi/kullanımı,
- Eklerin (çekim/çokluk/tamlayan) yanlış kullanımı
gibi ögelerdeki uyumsuzluk veya eksiklik sonucu anlamı ve ifadesi tam net olmayan cümlelerin ortaya çıkmasıdır.
Bu bozukluklar, nesne eksikliği, özne-yüklem uyumsuzluğu, gereksiz sözcük kullanımı, ek yanlışlıkları ve ifade tutarsızlıkları gibi çeşitli nedenlerle meydana gelebilir.
2. Yeni Nesil Soru Örnekleri
Aşağıda, anlatım bozukluğu konusunu “yeni nesil” formatta pekiştirecek sorular yer almaktadır. Her bir soruya, yalnızca bir cümle üzerinde değil, metin, diyalog veya görsel gibi ek materyaller üzerinden yaklaşacaksınız.
Örnek 1: Kısa Metin Analizi
Aşağıdaki kısa hikaye metninde anlatım bozukluğu içeren cümleleri bulun ve düzelterek yeniden yazınız:
“Kardeşimle birlikte geçen hafta bir doğa yürüyüşüne gitmenin planlarını yaptık. Fakat hava muhalefeti nedeniyle ertesi gün bütün programımızı iptal etmek zorunda kaldık. Piknik ve eğlenceli aktiviteler yapmak için heyecanla bekliyorduk.”
- Sorudaki anlatım bozukluklarını belirleyin.
- Bozuklukların çeşidini (örneğin “nesne eksikliği”, “ek yanlışlığı”) açıklayın.
- Cümleyi düzelterek yeniden yazın.
Örnek 2: Diyalog Tamamlama
Aşağıdaki diyalog parçalarında boş bırakılan yerlere yerleştirilen cümleler arasında anlatım bozukluğu olanı tespit edin ve düzeltin:
Ayşe: “Arkadaşlarla dün sinemaya gidecektik ama … (A) …, bu yüzden vazgeçtik.”
Mehmet: “Bu sene vizyonda birbirine benzeyen filmler çok fazla, … (B) … .”
Ahmet: “… (C) … en kısa zamanda tekrar deneyelim.”
(A) Sinema yerine tiyatroya gidelim diye karar vermiştik.
(B) Kimse, hiçbirimiz oraya gitmedik.
(C) Orada film seyretmek odaklanmamızı artıracaktır ki internetten de baktık.
Örnek 3: Görsel Yorumlama Sorusu
Bir posterde şu ifadeler yer alıyor:
“Dün akşam çok fazla ve aşırı derecede misafirler geldi, koltuklar kimseye yetmedi.”
Bu cümlede hangi anlatım bozukluğu vardır? İlgili kuralı ve düzeltme yöntemini açıklayınız.
Örnek 4: Mantık Tutarsızlığı Sorusu
“Bu takımla yarın maçı kazanabilir, antrenman eksikliğine rağmen kupayı alacağımızı düşünüyorum.”
Yukarıdaki cümlede, mantık tutarsızlığına bağlı anlatım bozukluğunu tespit edin ve cümleyi düzeltin.
Örnek 5: Cümle Seçimi
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “yer tamlayıcısı eksikliği” kaynaklı anlatım bozukluğu vardır?
A) “Bakkaldan aldığım ekmek ve sütü hemen dolaba yerleştirdim.”
B) “Arkadaşımın evine giderken ona da bir hediye alacaktım.”
C) “Yarın okula gitmeden önce mutlaka markete uğra.”
D) “Bu evde soba ve musluk arızalı durumda.”
3. İpuçları ve İlerleme Önerileri
- Temel Dil Bilgisi Kuralları: Özne-yüklem uyumu, eklerin doğru kullanılması gibi konuları pekiştirin. Özellikle cümledeki “kim, ne, nasıl, nereye” gibi soruların cevabını arayarak eksik kalan öğeleri tespit edin.
- Okuma ve Düzenleme: Metin okuma faaliyetlerinde, cümlelerin akışına dikkat edin. Fazla ya da eksik sözcük kullanımı olup olmadığını anlamak için cümleyi sesli okuyun.
- Not Tabloları Hazırlayın:
- Nesne ve özne hataları,
- Gereksiz Sözcük veya bileşik sözcüklerin yanlış kullanımı,
- Ek kullanım yanlışlıkları,
- Özellikle bağlaç/edat eksiklikleri ve fazlalıkları
gibi bozukluk başlıklarını tablo halinde özetleyip örnekler ekleyin.
- Pratik Yapın: Yeni nesil sorularda sadece tek cümleye değil, paragrafın bütününe veya sorunun kurgusuna odaklanmak gerektiğinden; her cümlenin bağlam içinde nasıl bir işlev üstlendiğini irdeleyin.
- Kaynak Çeşitlendirme: MEB kaynakları, EBA testleri, TDK web sitesi ve güncel ders kitaplarındaki alıştırmaları inceleyerek farklı tarzda sorularla pratik yapın.
4. Yararlanabileceğiniz Kaynaklar
- Türk Dil Kurumu (TDK) Resmî Web Sitesi: Yazım kuralları ve eklerin doğru kullanımı ile ilgili detaylı bilgiler.
- EBA (Eğitim Bilişim Ağı): MEB’in dijital platformunda okul düzeyinize göre anlatım bozukluğu testlerini deneyebilirsiniz.
- Güncel Yardımcı Kitaplar: LGS veya lise hazırlık yayınlarının “yeni nesil” örnek testlerini incelemeniz pratik sağlayacaktır.
Bu yöntemlerle anlatım bozukluğu konusunu daha eğlenceli ve akılda kalıcı bir şekilde pekiştirebilirsiniz. Yeni nesil sorular, görsel-işitsel materyalleri yorumlamaya ve günlük konuşma/okuma parçaları üzerinden hataları yakalamaya dayandığı için dersi sıkıcı olmaktan çıkarmaya yardımcı olur.