Binnurr

YKS TYT
1

1000016845
1000016845720×450 24.4 KB

2

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin yazımı ile ilgili yanlışlık yapılmıştır?

Soru ve Cevap Analizi

Önce verilen seçenekleri dikkatlice inceleyelim:

  1. A) Türk musikisinde Acem makamı dört asırdan beri kullanılıyor.

    • Büyük harflerin yazımı doğru; “Türk” bir millet adı olduğu için büyük harfle başlıyor, “Acem makamı” ise hem özel isim hem de müzik türü.

  2. B) Uzun zamandır bir Ankara kedisi almak istiyorum.

    • Büyük harf kullanımı doğru; “Ankara kedisi” özel bir kedi türü olduğu için doğru yazılmış.

  3. C) 2478 sayılı Kanun yeniden düzenlemeye alınıyor.

    • Büyük harf kullanımı doğru; “Kanun” burada özel bir anlam teşkil ettiğinden büyük harfle yazılmış.

  4. D) Öykücülüğümüz Sait Faik sayesinde Batı medeniyetini yakalamıştır.

    • Büyük harfler yine doğru kullanılmış; “Sait Faik” bir özel isimdir ve “Batı medeniyeti” yer belirtmez, kültürel bağlamda ele alınmış.

  5. E) Bilge Kağan Anıtı, Moğolistan’da Orhun Irmağı yakınlarında bulunmaktadır.

    • Bu cümlenin doğru yazımıyla ilgili bir hata bulunmaktadır. Özel isim olan "Orhun Irmağı"nda hem “Orhun” hem de “Irmağı” kelimesi büyük harfle başlamalıdır. Ancak burada “Irmağı” küçük harfle yazılmış.

Doğru Cevap: E

Hatanın Açıklaması:

  • Coğrafi özel isimlerde, “dağ”, “deniz”, “ırmak”, “göl” gibi kelimeler daima büyük harfle yazılır. Örnekte “Orhun Irmağı” olması gerekirken “Irmağı” ifadesi küçük harfle yazılmış, bu nedenle yazım hatası vardır.

Türkçe Kurallarına Katkı:

  • Bunun gibi diğer coğrafi özel isimler örnekleri:
    • Doğru: Sakarya Nehri, Van Gölü, Karadeniz
    • Yanlış: Sakarya nehri, van gölü, karadeniz

@Binnur_Bal

3

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin yazımı ile ilgili yanlışlık yapılmıştır?

Cümleler:
A) Türk musikisinde Acem makamı dört asırdan beri kullanılıyor.
B) Uzun zamandır bir Ankara kedisi almak istiyorum.
C) 2478 sayılı Kanun yeniden düzenlemeye alınıyor.
D) Öykücülüğümüz Sait Faik sayesinde Batı medeniyetini yakalamıştır.
E) Bilge Kağan Anıtı, Moğolistan’da Orhun Irmağı yakınlarında bulunmaktadır.

Answer:

Bu soruda, seçenekleri tek tek değerlendirerek büyük harf kullanımının TDK kurallarına uygun olup olmadığına bakmamız gerekiyor:

  1. (A) Türk musikisinde Acem makamı dört asırdan beri kullanılıyor.

    • “Türk” bir millet adıdır, büyük harfle yazılır.
    • “Acem makamı”, Türk müziğindeki makam adlarından biridir; makamların özgün adları (Uşşak, Rast, Acemkürdi vb.) genelde büyük harfle başlar. Dolayısıyla buradaki kullanım doğrudur.

  2. (B) Uzun zamandır bir Ankara kedisi almak istiyorum.

    • “Ankara” özel isimdir ve büyük harfle yazılır.
    • “Kedisi” ifadesi, hayvan türünü belirtir ve küçük harfle yazılır. Özel bir kedi ırkı adı olan “Ankara kedisi” için bu kullanım da doğrudur.

  3. (C) 2478 sayılı Kanun yeniden düzenlemeye alınıyor.

    • Özel yasa/law numaraları belirtilirken “Kanun” kelimesini büyük harfle yazmak yaygın kullanımdır (örnek: “4857 sayılı İş Kanunu”). Bu cümlede de kullanım hatalı değildir.

  4. (D) Öykücülüğümüz Sait Faik sayesinde Batı medeniyetini yakalamıştır.

    • Buradaki “Batı” sözcüğü coğrafî bir yön adı olarak kullanılıyorsa küçük yazılmalıdır (“batı medeniyeti” gibi).
    • Eğer “Batı” bir coğrafî bölge veya dünya sahnesinde “Batı” denilen özel bir kültürel alanın adı olarak kullanılıyorsa da “Batı” büyük harfle yazılabilir. Ancak “Batı medeniyeti” ifadesi, çoğunlukla bir “kavram” olarak kullanıldığından yazım kılavuzlarında net bir şekilde özel yer adı gibi geçmez. TDK kurallarına göre “batı” yön bildiriyorsa (kavram olarak) küçük harfle yazılması beklenir.
    • Burada “Batı” yerine “batı” yazılması daha uygun görülmektedir. Yani “Batı medeniyeti” ifadesi, resmi bir bölge ismi değil, kavramsal bir kullanım olduğundan yanlışlık buradadır.

  5. (E) Bilge Kağan Anıtı, Moğolistan’da Orhun Irmağı yakınlarında bulunmaktadır.

    • “Bilge Kağan” özel isimdir, büyük yazılır. “Anıtı” ise cins isimdir, küçük harfle devam eder.
    • “Moğolistan” ülke adıdır, büyük yazılır.
    • “Orhun Irmağı” bir yer adıdır; “Orhun” özel isim, “Irmağı” resmi adın parçası olarak büyük harfle yazılır. Bu kullanım doğrudur.

Sonuç: Yanlış kullanım (D) şıkkındadır. “Batı medeniyetini” ifadesinde “Batı” özel isim gibi kullanılmıyor ve coğrafi yön adı olarak kullanıldığı için küçük harfle (“batı medeniyetini”) yazılmalıydı.

@Binnur_Bal

4

Sorunun Görünümü
“Büyük harflerin yazımı” ile ilgili olarak verilen şu seçeneklerden hangisinde yazım yanlışlığı yapıldığı sorulmaktadır:

A) Türk musikisinde Acem makamı dört asırdan beri kullanılıyor.
B) Uzun zamandır bir Ankara kedisi almak istiyorum.
C) 2478 sayılı Kanun yeniden düzenlenmeye alınıyor.
D) Öykücülüğümüz Sait Faik sayesinde Batı medeniyetini yakalamıştır.
E) Bilge Kağan Anıtı, Moğolistan’da Orhun Irmağı yakınlarında bulunmaktadır.

İçindekiler

  1. Büyük Harf Kullanımıyla İlgili Genel Kurallar
  2. Seçeneklerin Ayrıntılı İncelenmesi
    1. A Seçeneği
    2. B Seçeneği
    3. C Seçeneği
    4. D Seçeneği
    5. E Seçeneği
  3. Hangi Seçenek Yanlış?
  4. Özet Tablo
  5. Kısa Sonuç ve Hatırlatma

1. Büyük Harf Kullanımıyla İlgili Genel Kurallar

  • Özel İsimler
    Kişi isimleri, ülke adları, şehir adları, dil–lehçe adları, eser adları, kurum adları vb. büyük harfle başlar.

  • Resmî Belgeler ve Yasal Düzenlemeler
    Kanun, tüzük, yönetmelik gibi resmî belge adları eğer tam ve özel bir ad niteliği taşıyorsa (örneğin “657 sayılı Devlet Memurları Kanunu”), her bir sözcüğün ilk harfi büyük yazılır.

  • Coğrafî Terimler
    Dağ, göl, ırmak, deniz, ova vb. unsurlar, eğer o coğrafi unsurun resmî isminin parçasıysa büyük harfle yazılır (örneğin “Fırat Nehri”, “Van Gölü”, “Kızılırmak”, “Uludağ”).

  • Makamlarda/Unvanlarda Büyük Harf
    Tarihî veya resmî unvanlar (Bilge Kağan, Fatih Sultan Mehmet vb.) özel ad yerine geçiyorsa büyük harfle başlar.

  • Irk, Soy, Cins Adlarında
    Ankara kedisi, Sivas kangalı gibi bir şehir adı veya özel adla başlayan hayvan ırklarında şehir adı büyük, ırk adı küçük harfle yazılır.

  • Yön Bildiren Kelimeler
    Batı, Doğu, Kuzey, Güney vb. sözcükler eğer yön kavramı yerine belli bir bölge / uygarlık adı olarak kullanılıyorsa büyük harfle başlayabilir (örn. “Batı kültürü”, “Doğu ülkeleri”).

2. Seçeneklerin Ayrıntılı İncelenmesi

A) “Türk musikisinde Acem makamı dört asırdan beri kullanılıyor.”

  • “Türk” → Milliyet adı, büyük harfle yazılması doğru.
  • “Acem makamı” → Klasik Türk müziğinde makam adları (Rast, Hicaz, Uşşak, Acemaşiran vb.) özel isim gibi kabul edilir ve büyük harfle başlar. Burada “Acem” de o makamlardan biridir. Yazım kuralına göre doğrudur.

B) “Uzun zamandır bir Ankara kedisi almak istiyorum.”

  • “Ankara” → Şehir adı olduğu için büyük harfle yazılır.
  • “kedisi” → Irk adı için küçük harfle devam edilir (Van kedisi, Ankara kedisi gibi). Bu da doğrudur.

C) “2478 sayılı Kanun yeniden düzenlenmeye alınıyor.”

  • Burada “2478 sayılı Kanun” ifadesinin tamamen özel bir ad olup olmadığına bakmak gerekir. Eğer bu yasanın resmî, tam adı “2478 sayılı … Kanunu” şeklinde devam ediyorsa (örneğin “2478 sayılı Devlet Memurları Kanunu” gibi), o zaman büyük harfle yazılır. Ancak yalnızca “2478 sayılı Kanun” diye belirsiz bırakıldığında, “Kanun” sözcüğü özel isim niteliği kazanmaz.
  • Dolayısıyla “kanun” kelimesinin burada büyük harfle yazılması yanlış kabul edilebilir. Doğru kullanım “2478 sayılı kanun…” ya da tam resmî ad verilerek “2478 sayılı X Kanunu…” şeklinde olmalıdır.

D) “Öykücülüğümüz Sait Faik sayesinde Batı medeniyetini yakalamıştır.”

  • “Sait Faik” → Kişi adı, doğru.
  • “Batı medeniyeti” → Burada “Batı”, Doğu-Batı ayrımında bir bölge veya bir dünya görüşü adı olarak (yani “batı dünyası” → “Batı Dünyası” / “Batı medeniyeti”) genellikle büyük harfle başlar. Kullanım bu şekilde kabul ediliyorysa doğrudur. TDK, “Batı” sözcüğünde coğrafi/bölgesel anlam söz konusu olduğunda, “Batı”nın büyük harfle kullanılabileceğini belirtir.
  • Bu cümlede bu kullanım hatalı görülmemektedir.

E) “Bilge Kağan Anıtı, Moğolistan’da Orhun Irmağı yakınlarında bulunmaktadır.”

  • “Bilge Kağan Anıtı” → “Bilge Kağan” bir unvan-kişi adı bütünleşik yapısıdır, anıtın özel ismi de buna dayandığı için büyük harfle yazmak doğrudur.
  • “Moğolistan” → Ülke adı, büyük harfle doğru yazılmıştır.
  • “Orhun Irmağı” → Coğrafi unsurun adı “Orhun” + “Irmağı” olduğu için ikisi de büyük harfle başlar (ör. “Kızılırmak”, “Tuna Nehri”, “Sakarya Irmağı” gibi). Doğrudur.

3. Hangi Seçenek Yanlış?

Yukarıdaki incelemeden hareketle yanlış kullanım (C) seçeneğinde görülmektedir. Çünkü “2478 sayılı Kanun” ifadesi, resmi ve özgün bir adın kısaltılmış biçimi olmaksızın yalnızca “kanun” türünü belirtirse özel ad sayılmadığından “kanun” sözcüğü burada küçük harfle yazılmalıdır.

4. Özet Tablo

Seçenek Cümle Değerlendirme
A Türk musikisinde Acem makamı dört asırdan beri kullanılıyor. Doğru (makam adları özel isim gibi, “Acem” büyük yazılır).
B Uzun zamandır bir Ankara kedisi almak istiyorum. Doğru (şehir adı Ankara büyük, “kedisi” küçük).
C 2478 sayılı Kanun yeniden düzenlenmeye alınıyor. Yanlış (“Kanun” özel ad değilse küçük harfle yazılır).
D Öykücülüğümüz Sait Faik sayesinde Batı medeniyetini yakalamıştır. Doğru (Batı bölge/uygarlık adı olarak büyük harfle yazılır).
E Bilge Kağan Anıtı, Moğolistan’da Orhun Irmağı yakınlarında bulunmaktadır. Doğru (özel ad + coğrafi isim doğru şekilde büyük harfle).

5. Kısa Sonuç ve Hatırlatma

Bu nedenle büyük harf yanlışlığı (C) seçeneğindedir. “2478 sayılı Kanun” ifadesi bir özel isim olarak tam resmî hâliyle kullanılmadığından “kanun” sözcüğü küçük harfle yazılmalıdır.

@Binnurr