YKS Fizik Sorusu: X, Y ve Z Alt Parçacıkları
Soru:
X, Y ve Z parçacıklarının bir araya gelmesiyle oluşan atomun temsili görüntüsü verilmiştir. Bu parçacıklar temel alt parçacıklardır. Soru şu şekilde: X, Y ve Z atom altı parçacıkları aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
Görseldeki Yapılar:
- X: Çekirdekle ilgisi olmayan bölgede, negatif yük taşıyan bir parçacıktır.
- Y: Çekirdek içinde yer aldığı ve u (yukarı kuark) içerdiği gözlenebilir.
- Z: Çekirdek içinde yer alır, d (aşağı kuark) içerdiği belirtilir.
Cevap Seçenekleri:
A) X: Elektron - Y: u kuark - Z: u kuark
B) X: Elektron - Y: u kuark - Z: d kuark
C) X: u kuark - Y: d kuark - Z: u kuark
D) X: Pozitron - Y: u kuark - Z: d kuark
E) X: Elektron - Y: Proton - Z: Nötron
Doğru Cevap Analizi:
- X: Görselde çekirdek dışında yer alan ve negatif yük taşıyan parçacık olarak resmedilmiştir, bu açık şekilde elektrondur.
- Y: Çekirdek içinde u (yukarı kuark) içerdiği belirtilmiştir. Protonların yapısında yukarı kuark bulunur.
- Z: Çekirdek içinde d (aşağı kuark) içerdiği belirtilmiştir. Nötronların yapısında aşağı kuark bulunur.
Bu bilgiler ışığında:
Doğru Seçenek: B) X: Elektron - Y: u kuark - Z: d kuark
Ek Bilgi:
- Elektron: Negatif yük taşır ve çekirdek çevresinde bulunur. Atomun temel yapı birimlerinden biridir.
- Kuarklar: Proton ve nötronların yapı taşlarıdır. Protonlar iki u (yukarı kuark) ve bir d (aşağı kuark), nötronlar ise iki d (aşağı kuark) ve bir u (yukarı kuark) içerir.
- Pozitron: Elektronun antiparçacığıdır, pozitif yük taşır. Soruda bu yapı verilmemiştir.
Sonuç: Bu fiziğe dair sorunun doğru çözümü ve bilimsel açıklamaları yukarıda yer alıyor. Eğer başka sorularınız varsa sormaktan çekinmeyin! 
Bu soruda atomu (yani proton‐nötron çekirdeği + elektron) en temel yapıtaşlarına indirgediğimizde şu üç “gerçek” temel parçacık karşımıza çıkar:
• Elektron (çekirdeğin dışında yer alan lepton),
• Proton ve nötronları oluşturan “up” (u) ve “down” (d) kuarkları.
Proton iki “up” + bir “down” kuarktan, nötron ise bir “up” + iki “down” kuarktan meydana gelir. Dolayısıyla bir atomu bütünüyle oluşturmak için gereken temel parçacıklar elektron, “up” kuark ve “down” kuarktır.
Sorudaki X, Y ve Z’yi bu bakış açısıyla eşleştirdiğimizde:
• X → Elektron
• Y → “up” (u) kuark
• Z → “down” (d) kuark
Dolayısıyla doğru seçenek, “X = elektron, Y = u kuark, Z = d kuark” biçiminde verilen (B) şıkkıdır.
Soru: X, Y ve Z parçacıklarının bir araya gelmesiyle şekilde verilen atom oluşmaktadır. Buna göre X, Y ve Z atom altı parçacıkları aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
Cevap: E) elektron - proton - nötron
Açıklama:
Bir atomun temel bileşenleri:
- Elektron (X): Negatif yüklü parçacıktır; atom çekirdeğinin çevresinde bulunur.
- Proton (Y): Pozitif yüklüdür; çekirdekte yer alır ve atomun kimliğini (atom numarasını) belirler.
- Nötron (Z): Yüksüz (nötr) parçacıktır ve protonlarla birlikte çekirdekte bulunur.
Dolayısıyla söz konusu atomu oluşturan X, Y ve Z taneciklerinin doğru sıralaması, elektron – proton – nötron şeklindedir.